Hipnoz, bakışla, kelamla yahut birtakım yardımcı objeler kullanılarak, telkin ile oluşturulan özel bir şuur hâlidir. Bir öbür deyişle bir trans hâlidir. Bu trans sırasında, kişi etraftan gelen tüm (ses, ışık, koku vb.) uyaranlara kendini kapatır yahut aldırmazken, hipnoz yapan kişinin telkinlerini artmış bir dikkatle dinler, anlar ve istekli iştirakle uygular.
Hipnoterapi Nedir?
Hipnoz aracılığı ile (hipnoz sırasında) uygulanan tedavilere verilen genel isimdir.
Hipnoz bir uyku mudur?
Hipnoz katiyen bir uyku hâli değildir. Dışarıdan bakıldığında, hipnozdaki kişi güya derin ve huzurlu bir uykudaymış üzere görünür. Tıpkı yanlış müşahedesi yapan İskoç Doktor James Braid 1840 yılında bu trans hâline, Eski Yunan’daki uyku tanrısı Hypnosis’tenesinlenerek hipnozadını vermiştir. Çok kısa bir müddet sonra bizzat Dr. Braid bu trans hâlinin uyku olmadığını fark etmiş ve hipnoz isminin uygun olmadığını açıklamış olmasına rağmen, bu yerleşmiş olduğu için hipnoz isminin kullanımı devam edegelmiştir.
Bir kişi, isteği dışında zorla ya da farkında olmaksızın hipnoza sokulabilir mi?
Hayır! Bu mümkün değildir. Hipnoz kişinin istekli isteği ve iştirakiyle gerçekleştirilen bir trans hâlidir. Hipnoz yapan kişi, hipnoza girmeyi istekli olarak kabul eden bireye hipnoza girmesini sağlayacak kimi telkinler verir. Kişi bu telkinleri uygulayarak hipnoza girer. Hipnoza girmek istemeyen bir kişi kendisine söylenen telkinleri gerçekleştirmeyi reddedeceği için hipnoza girmez.
Hipnozdaki kişi hipnoz yapanın tüm söylediklerini olduğu üzere kabul eder ve motamot uygular mı?
Hayır!Hipnoz sırasında kişinin şuurlu denetimi ortadan kalkmaz. Hipnoz yapan kişinin söylediği her şeyi duyar, anlar, hatta yargılar. Yapması istenilen şey kişinin toplumsal ve ahlâki bedellerine uygun değil ise kabul etmez, uygulamaz. Israr edilirse kişi hipnozdan çıkar.
Hipnoza giren bir kişi istemediği hâlde sırlarını açıklar mı?
Hipnozdaki kişinin şuurlu denetimi ortadan kalkmadığı için istemediği sürece hiçbir sırrını söylemez, özel bilgileri vermez. Hipnozdaki kişi fakat, söyleyeceği şeylerin kendisi için (örneğin hastalığının tedavisinde işe yarayacağı şeklinde) faydalı olacağına inanır ve hipnoz yapan şahsa güvenirse sorulan sorulara cevaplar verir.
Hipnozdan “uyanamamak” mümkün müdür?
Hipnoz bir uyku olmadığı için, uyanamamak diye bir şey olamaz. Hipnoz yapan doktor, terapi sonunda bireye hipnozdan çıkacağı telkinini verdiği vakit kişi hipnozdan çıkarak gözlerini açar.
Hipnoz nasıl oluşur? Hipnoza girmenin temel şartları nelerdir?
Hipnozun oluşmasında üç temel öge vardır: Gönüllülük, konsantrasyon ve hayal gücü. Hipnoza başlanırken, kişi evvel hipnoza girme konusunda istekli ve istekli olmalıdır. İstekli ve istekli olan kişi, doktorun kendisine söylediği (hipnoza giriş için verdiği) telkin cümlesine tüm dikkatini verir, ağırlaşır. Sonra da söylenen telkinin içeriğini hayal ederek gerçekleştirir. Buradan da anlaşılabileceği üzere bir kişinin hipnoza girebilmesi için istekli olması, konsantrasyonunun ve hayal gücünün kâfi olması zaruridir. Yahut bir öbür deyişle isteksiz, gönülsüz olanlar ya da konsantrasyonu ve hayal gücü yetersiz olanlar hipnoza giremezler.
Hipnoza yatkınlık (hipnotizabilite) ne demektir? Herkes hipnoza girebilir mi?
Hipnoza girebilme yetisine hipnotizabilite (hipnoza yatkınlık) ismi verilmiştir. Herkesin hipnoza yatkınlığı (hipnotizabilite) farklıdır. Bu nedenle herkes hipnoza giremez. Çocuklar hipnoza son derece yatkındırlar. Yapılan araştırma sonuçları, hipnoza yatkınlığın en fazla olduğu devrin 6-10 yaş ortası olduğunu göstermiştir. Yaş ilerledikçe hipnoza yatkınlık giderek azalır. Genel olarak toplumun %10-15’inde hipnoza yatkınlık yoktur. Bu kesim muhakkak hipnoza giremez. Toplumun %70-80’inde orta seviyede bir hipnoza yatkınlık, %10-15’inde ise yüksek seviyede hipnoza yatkınlık vardır. Yani toplumun büyük bir çoğunluğu hipnoza girebilmektedir.
Hipnoza yatkınlığı etkileyen etkenler nelerdir?
Hipnoza yatkınlık yetisi, kişilik yapılarına ve içinde bulunulan ruhsal rahatsızlığa bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, kuşkucu, kimseye güvenmeyen, her şeyi denetim etmeye çalışan ya da kendisini herkesten çok üstün ve bedelli gören kişilik yapılarına sahip olan şahıslar kolay kolay hipnoza giremezler. Tıpkı halde obsesif-kompulsif bozukluk, şizofreni, ağır depresyon, paranoid bozukluk ve demans (bunama) hastalarının hipnoza yatkınlıkları sağlıklı insanlara nazaran daha düşüktür.
Kimler Hipnoz Yapabilir?
Çoğu ülkede, hipnoz “tıbbî bir girişim” olarak kabul edildiği için, şov hedefli sahne hipnozu yasaklanmıştır. Hipnoz yapma yetkisi, yalnızca tedavi maksadıyla, hipnoz ve hipnoterapi eğitimi almış hekimler, diş doktorları ve klinik psikologlara tanınmıştır. Bu son derecede yerinde bir uygulamadır. Zira hipnoz yapmak çok kolay bir uygulama olmakla birlikte hipnoz aracılığı ile hastalıkların tedavisini yapmak yani hipnoterapi uygulamak, hipnoz bilgisinin yanı sıra kelam konusu hastalıklar ve tedavileri hakkındaki özel mesleksel bilgileri de detaylı bilmeyi ve bu bahiste yetkili olmayı gerektirir.
Hekimler, hipnoterapiyi eğitimini aldıkları kendi uzmanlık alanlarında uygulamalıdırlar. Zira hem eğitimleri hem de yasal yetkileri kendi uzmanlık alanlarıyla sonludur. Örneğin Astım hastalığı konusunda göğüs hastalıkları uzmanı, ağrısız doğumda kadın-doğum uzmanı, cilt hastalıkları konusunda dermatolog, ruhsal hastalıklarda psikiyatri uzmanı, diş çekimi ve diş eti hastalıklarında dişhekimleri hem bilgi ve yeterlilik hem de yasal olarak yetkilidirler. Zira kelam konusu hastalıkları hipnoterapi ile tedavi ederlerken kendi uzmanlık bilgilerini hipnoz içinde uygulayacaklardır.
Hipnoz yapmayı bilmek diş doktoruna panik bozukluğu’nu tedavi etme yahut psikiyatri uzmanına ağrısız doğum yaptırma, radyoloji uzmanına cinsel fonksiyon bozukluklarını tedavi konusunda yetki vermemektedir. Her uzman hipnoterapiyi kendi uzmanlık hudutları içinde uyguladığı takdirde başarılı olacaktır.
Çoğu ülkede, doktor olmadıkları hâlde ruhsal sıkıntılarda hipnoterapi yapma yetkisi, ruhsal meseleler ve hastalıklar konusunda lisansüstü eğitim almış klinik psikologlara da tanınmıştır. Lakin ülkemizdeki sıhhat maddelerine nazaran psikologlara bu hak tanınmamıştır. Kimi az sayıda ülkede hipnoterapi yapma yetkisi doktor denetimi altında ve yalnızca birtakım kısıtlı alanlarda olmak şartı ile üstte yazılanların dışında hemşire, sosyal hizmet uzmanı üzere mesleklere de tanınmıştır.
Hipnozla geçmiş hayatlara yahut geleceğe gitmek mümkün müdür?
Kesinlikle hayır! Maâlesef en çok berbata kullanılan alanlardan biri de budur. Tahminen kişinin kendi hayatındaki birtakım bilinçdışına bastırılmış rahatsızlık verici anıları ortaya çıkarmakta kullanılabilirse de, bu çok özel ve mutlaka uzmanlarca uygulanabilecek bir tekniktir. Evvelki hayatlara ve hele geleceğe gitmek mümkün olsaydı, herkes Toto, Loto, Altılı Ganyan ve aklınıza gelebilecek her şeyi görüp vaktin akışını değiştirirdi! Bu türlü vaatlerle yaklaşan teğin katiyen şarlatan yahut kendisi psikiyatrik hasta olan birisi olduğunu düşünebilirsiniz.
Hipnoz nerelerde / hangi hastalıklarda kullanılabilir?
Genel Tıpda: Ağrıyı ortadan kaldırmak için (migren ve tansiyon tipi baş ağrıları, kronik fizikî ağrılı hastalıklar, trigeminal nevralji, ağrısız doğum, kanser ağrılarında), hipnoanestezi ile cerrahi teşebbüslerde (ameliyatlar, diş çekimi ve diş eti rezeksiyonlarında), psikosomatik hastalıklarda (astım, esansiyel hipertansiyon, psöriazis, ülser, ülseratif kolit, irritabl kolon, siğil tedavisinde),
Psikiyatride: Tik, kekemelik, enüresis noktürna (gece işemeleri), trikotilomani, yeme bozuklukları, obezite, psikojenik ağrı bozukluğu, konversiyon bozukluğu, cinsel fonksiyon bozuklukları, sigara bağımlılığı, dissosiyatif bozukluklar, fobiler, panik bozukluğu, agorafobi, toplumsal fobi, imtihan tasası, travma sonrası gerilim bozukluğu…
Hipnoterapistlik bir uzmanlık mıdır?
“Hipnoterapistlik” ismi verilmiş olan akademik bir uzmanlık alanı yahut unvanı yoktur. Hipnoz yapmayı bilmek yahut uygulamak bir şahsa hipnoterapist unvanını kazandırmaz. Asıl olan, hipnoz yapan tabibin tıp fakültesini bitirdikten sonra ihtisas eğitimini alarak hak kazandığı (kadın-doğum, cilt hastalıkları, iç hastalıkları, psikiyatri gibi) uzmanlıktır. Hipnoz ise, bu bireylerin kendi uzmanlık alanı içindeki hastalıkları tedavi etmek için gerekli olduğu vakitlerde kullandıkları bir “tedavi aracı” ve bir tekniktir.
Hipnoz Etik Kuralları Nelerdir?
(TPD HİPNOZ VE HİPNOTERAPİ UYGULAMA ETİK KURALLARI)*
* TPD Hipnoz ve Hipnoterapi Bilimsel Çalışma Bilimsel Çalışma Ünitesi tarafından hazırlanan taslaktan alınmıştır. Şimdi resmiyet kazanmamıştır.
· Hipnoz, üniversiteler ve eğitim hastanelerinde kurulacak “Hipnoterapi Eğitim ve Araştırma Merkezleri”nde kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili kâfi müddet teorik ve pratik “Hipnoz ve Hipnoterapi Sertifika Eğitimi” almak şartı ile ya da yurt dışından bu bahiste sertifikası olanların sertifikalarının geçerliliği Sıhhat Bakanlığınca onaylanması hâlinde; yalnızca tabip, diş doktoru ve klinik psikologlar tarafından ve yalnızca tedavi emeliyle yapılabilir.
· Uygulayıcılar hipnozu yalnızca kendi uzmanlık alanlarının sonları içinde uygulayabilirler.
· Hipnoz bir cümbüş aracı değildir ve mutlaka şov gayesiyle kullanılamaz.
· Televizyonda, sahnede yahut topluluklar önünde ferdi yahut toplu hipnoz uygulamaları yapılamaz.
· Kitle irtibat araçlarında, web sitelerinde, çeşitli maksatlarla hazırlanmış broşür yahut kitaplarda, haber, tanıtım yahut cümbüş programı vb. hiçbir halde hipnoz uygulamalarına ilişkin manzara ya da fotoğraf yer alamaz.
· Hipnozu ya da hipnoz uygulayanları tanıtmak, hastalıkların tedavisindeki yeri ve kıymetini göstermek emeliyle bile olsa, hipnoz uygulamaları izleyici önünde yapılamaz.
· Hipnoz uygulayıcıları, reklam ve tanıtım yapamazlar. Yaptıkları uygulamaları tabelalarda belirtemezler.
· Hipnoz uygulayıcıları, kendilerini “hipnoterapist” olarak tanıtamaz, “hipnoterapist” sözcüğünü tabelada, kartvizitte, antetli kağıtta yahut imzalarında kullanamazlar.
· Uygulayıcılar, hastanın öbür bir uygulayıcının telkinlerini kabul etmeyeceği, öteki bir uygulayıcının telkinlerinden fayda görmeyeceği biçiminde posthipnotik telkinler veremezler.
· Hipnoz uygulayıcıları, hastalarına kendi ekonomik, toplumsal fayda yahut çıkarları doğrultusunda telkinler veremezler.
