Horlama akciğerlere giden havanın yumuşak damağı titreştirmesi ile ortaya çıkan sestir.
Horlama, çabucak her yaşta görülebilmekle bir arada ileri yaşlarda daha çok karşımıza çıkar. 60 yaşından sonra görülme oranı %60’dan fazladır. Kolay horlama daha çok toplumsal bir sorundur. Yani çevreyi rahatsız eder, kişinin sıhhati üzerine önemli bir olumsuz tesiri yoktur.
Uyku apnesi, uykuda teneffüsün 10 saniye yahut daha uzun müddet duraklamasıdır. Şayet apne sayısı saatte 5 kereden daha fazla olmaya başlamışsa, bu artık bir sıhhat sorunudur.
Horlama ve uyku apnesi her vakit birlikte olmasa da, horlaması olanlarda apne olma riski olağan bireylerden çok daha fazladır
NEDEN OLUR?
Horlama ve apne’ye yol açan nedenler birçok vakit benzeridir.
Çocukluk ve genç yaşlarda neden birden fazla vakit geniz eti, bademcik büyüklüğü, burun kemik ve kıkırdak eğrilikleri, alerjik nezle, burun polipleri üzere üst teneffüs yolu tıkanıklığı yapan rahatsızlıklardır. Daha ileri yaşlarda ise bunlara ek olarak pek çok neden eklenmektedir.
Temel risk faktörleri cinsiyet, yaş ve kilodur. Gerek horlama, gerekse uyku apnesi erkeklerde daha sık görülür. Yaş ilerledikçe (35 yaş sonrası) sıklığı artar. Ve bilhassa kilo alımı (BMI > 25) horlama ve apnelerde değerli bir etkendir. Bunların yanı sıra hipotiroidi, yorgunluk, sigara ve alkol kullanımı, uykuyu derinleştiren ilaç kullanımı da değerli nedenlerdir.
NELERE YOL AÇAR?
Uyku apnesi olan şahıslarda tedaviye dirençli yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve gece ani mevt meydana gelebilir. Kan şekeri istikrarı bozulur, şeker hastalığı ortaya çıkabilir. Cinsel performans azalır. Her apne atağı sırasında beyin uyanmaya geçtiği için uyku kalitesi bozulur. Kişi güne yorgun ve uykusuz başlar. İş randımanı azalır, kolay yorulma ve uyuklamalar ortaya çıkar. Bu bireylerin bilhassa uzun yolda araç kullanmaları çok sakıncalıdır.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Horlama ve uyku apnesinin birinci teşhisi kişiyi uyurken gören biri tarafından yapılabilir. Bu durumda şahitli horlama ve apneden bahsedilir. Hastayı uyurken gören kişi hastanın şiddetli horladığını, apansız ve uzun bir mühlet nefesini tuttuğunu, boğulacak üzere olduğunu ve çok huzursuz uyuduğunu tabir eder. Öte yandan yalnız uyuyan şahıslarda gece boğulacak üzere olma, apansız uyanma olabileceği üzere, birden fazla vakit birinci belirtiler gündüz yorgunluk, dikkat dağınıklığı, çalışma performansında azalma ve uyuklama halidir. Hatta bazen yüksek tansiyon araştırılırken uyku apnesi saptanabilir.
Kesin teşhis için altın standart “Uyku testi”dir (Polisomnografi). Bu testte beyin aktivitesi (EEG),bacak ve göğüs adalelerinin aktivitesi (EMG), kalp ritmi(EKG), göz hareketleri (EOG) ve kan oksijen seviyesi (oksijen satürasyonu) , ölçülür. Polisomnografi kolay horlama ile apneyi ayırt etmekte kullanılan tek testtir. Apnenin mühleti ve şiddeti konusunda bilgi sahibi olunur. Bu test için hastanın bir gece hastanede kalması gerekir. Hastanın kendi konutunda uygulayabileceği portatif ve daha kolay uyku testleri de vardır.
TEDAVİSİ NEDİR?
Tedavi büsbütün şahsa özel olmalıdır. Yaşı, genel sıhhat durumu, çalışma şartları, kilosu ve apnenin şiddetine nazaran seçilir.
Kolay horlamalarda ve yalnızca sırt üstü yatışta ortaya çıkan hafif apnelerde kişinin sırt üstü yatmasını engellemek kâfi olabilir. Bunun için pijama ardına tenis topu dikilmesi ve bir grup özel yastıklar denenebilir. Orta ve şiddetli apnesi olanlarda ameliyat ve ameliyat dışı tedavi yolları denenir.
Apnenin nedeni lisanın geriye kaçması olan hastalarda lisan ve çeneyi önde tutmaya yarayan ağız içi aparatlar kullanılabilir.
Uyku apnesinin en tesirli ve en az yan tesirli tedavi metodu uyku maskesi (CPAP, BPAP) kullanımıdır. Bu aygıtlar gece uyumadan evvel yüze takılan bir maske ve buna bağlanan bir hava pompasından oluşur. Apne sırasında aygıt devreye girerek bireye uygun basınçta hava verir ve teneffüs kesintisi önlenir. Başlangıçta uygulaması sevimsiz ve alışması sıkıntı görünmekle bir arada bunu kullanmaya alışan hastalar sabahları tekrar doğmuş üzere uyandıklarını tabir etmekte, hayat kaliteleri yükselmekte, kilo vermeleri kolaylaşmakta, tansiyon ve şeker istikrarları düzelmektedir.
AMELİYAT: Horlama ve apne için çeşitli cerrahi prosedürler uygulanmaktadır. Burunda deviasyon ve konka ameliyatları, yumuşak damağa radyofrekans uygulaması, damağa “pillar” ismi verilen doku içi protezler yerleştirilmesi, küçük lisanın kesilmesi yahut tekrar şekillendirilmesi, bademcikler de alınarak yumuşak damağın büsbütün yine şekillendirilmesi, lisan kökü askısı, lisan kemiğinin (hyoid) askıya alınması, alt ve üst çeneye yapılan ilerletme ameliyatları, hatta gırtlağın altından nefes borusunun delinerek hava yolu açılması (trakeostomi) üzere ameliyatlar yapıla gelmektedir. Bu metotlar horlama üzerine çok tesirli olmakla birlikte, uyku apnesinde muvaffakiyetleri değişkendir. Bilhassa kişinin kilo, alkol, uykuyu derinleştiren ilaç kullanımı üzere alt yapı sıkıntıları düzeltilmediği takdirde, bir mühlet sonra tekrarlamaktadır.
