Hümeze müddetinde insanoğlunun hemcinslerine karşı davranışlarına ait ruhsal analizler yapmaktadır. Hümeze müddeti ismini birinci ayetinden almaktadır. Pekala, Hümeze mühleti nasıl okunur? Hümeze mühletinin manası ve fazileti nedir?
Hümeze müddeti Kur’ an-ı Kerim’ in 104. Müddetidir ve 9 ayettir. Hümeze Mühleti Mekke’ de nazil olmuştur. Bu mühlet ismini birinci ayetinden alır. Hümeze “çekiştirip, karalamak ” manasına gelir.
Hümeze Mühleti, insanoğlunun hemcinslerine karşı hadsizce, küstahça tutumlara bürünmesinin ruhsal analizlerini yapar.
Hümeze Mühletinin konusu ahlaktır. Müddette kibirli insan tipinin bir nevi psikanalizi yapılmıştır. Bu Müddette, insanları küçümseme, kusur arama üzere davranışlar eleştirilmekte; servete güvenme ve onu yanlış yolda kullanmanın bireye ne büyük ziyanlar getireceği anlatılmaktadır.
Takvaya vurgu yapılmıştır ve bunun aksi istikamettekiler hümeze ve lümeze sınıfına girerler.
HÜMEZE MÜHLETİ NASIL OKUNUR?
Hümeze Mühleti, ‘’ Veylül li külli hümezetil lümezeh. .Ellezicemea malev ve addedeh. Yahsebü enne malehu ahledeh. Kella le yümbezenne fil hutameh. Ve ma edrake mel hutameh. Narullahil mukadeh. Elleti tettaliu alel ef’ideh. İnneha aleyhim mü’sadeh. Fi amedim mümeddedeh.’’
HÜMEZE MÜHLETİNİN TÜRKÇE MANASI NEDİR?
Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın ismiyle.
1- Veyl o insanları çekiştirip kaş göz işaretleriyle alay edenlerin bütününe
2- Ve bir mal toplayıp daima onu sayana!
3- Malının, kendisini ebedi yaşatacağını sanır.
4- Hayır, andolsun ki, o Hutame’ye (cehenneme) atılacaktır!
5- Bildin mi Hutame nedir?
6- Allah’ın, tutuşturulmuş ateşidir
7- Ki, gönüllerin ta üstüne çıkar!
8- O (ateş), onların üstüne kapatılacaktır kesinlikle,
9- Uzatılmış sütunlar içinde olarak.
HÜMEZE MÜHLETİ TEFSİRİ NEDİR?
“Vay haline!” diye çevirdiğimiz veyl sözü “çetin azap, helâk, yok olma, rezil rüsvâ olma, cehennemde bir vadi, beddua” manalarına gelmektedir. Meâlde bunların tamamına işaret eden “vay haline” lafzı kullanılmıştır. “Arkadan çekiştiren” diye çevirdiğimiz hümeze sözü ise “birini gerisinden çekiştirmek, kaş göz, el kol işaretleriyle onunla alay etmek, aşağılamak” mânalarına gelen hemz kökünden türemiş bir sıfat olup “insanları arttan çekiştirmeyi, onur ve haysiyetlerini yaralamayı alışkanlık haline getiren, bundan zevk alan kimse” demektir. “Ayıp kusur arayan” diye çevirdiğimiz lümeze sözü de emsal davranışları arttan değil, kişinin yüzüne karşı gösteren kimseyi tabir eder. Bu âyetlerin, mal ve servetinin çokluğuyla gururlanıp beşerlerle alay ederek onların şahsiyetlerini zedeleyen Ahnes b. Şüreyk isimli putperest Arap hakkında indiği rivayet edilmiştir (bk. Kurtubî, XX, 183). Fakat müddetin iniş sebebinin özel olması kararının genel olmasına mahzur değildir. İslâm dini, insan şahsiyetinin ve onurunun korunmasına son derece ehemmiyet verdiği için Kur’an bu cins davranışları kınamakta ve bu türlü davranışlar sergileyenlerin âhirette ateşle cezalandırılacağını haber vermektedir. 2-3. âyetler servetinin çokluğuna gururlanıp beşerlerle alay eden kimselerin birebir vakitte helâl haram demeden mal toplayan, onu saklayan, fakirlik kaygısıyla cimrilik ederek onu hayır yolunda harcamaktan kaçınan, yoksulun hakkını vermeyen ve servetinin kendisini ebedîleştireceğini sanan bencil ve maddeci kimseler olduklarını da tabir etmektedir.
HÜMEZE MÜHLETİ FAZİLETİ NEDİR?
Hümeze Mühleti fazileti hakkında birtakım hadis kaynaklarında bilgiler yer almıştır.
Hümeze mühletinin faziletine dair Übey b. Kâ’b’dan rivayet edilip kimi tefsir kitaplarında yer alan (meselâ bk. Zemahşerî, IV, 233) ve Allah’ın Hümeze müddetini okuyana Muhammed ashabının sayısı kadar ecir vereceğini bildiren hadisin uydurma olduğu kabul edilmiştir (İbnü’l-Cevzî, I, 239-241; Zerkeşî, I, 432).
