Ailesel Akdeniz ateşi olarak bilinen FMF hastalığının belirtileri vatandaşlar tarafından araştırılıyor. FMF tekrarlayan karın ağrısı ve ateş ataklarıyla seyreden genetik geçişli romatizmal bir hastalık olarak dikkat çekiyor. En sık 5 ila 15 yaşları ortasında ortaya çıkan hastalıkta hadiselerin yüzde 90’ı, 20 yaşından evvel teşhis alsa bile daha ileri yaşlarda da teşhis konulabiliyor. İşte Akdeniz ateşiyle ilgili merak edilenler…
Romatoloji Uzmanı Dr. Yeliz Zahiroğlu, hastalığın belirtileri ve teşhisin nasıl koyulacağına değinerek, şu bilgileri verdi:
* Hastalığın en kıymetli belirtisi ekseriyetle 2-3 gün süren karın ağrısı ve ateş ataklarıdır. Ataklar sistemsiz aralıklarla tekrarlama gösterir ve iki atak ortası bir hafta ile birkaç ay ortasında değişebilir. Ataklar ortasında kişi büsbütün olağandır ve her hangi bir şikayeti yoktur. Kimi hastalarda ataklar sırasında göğüs ağrısı, eklemlerde ağrı ve şişme, bacaklarda kırmızı döküntüler, kusma-ishal, skrotumda (erbezleri) ağrı ve hassasiyet görülebilir.
* FMF tanısı için özel bir test bulunmamaktadır. Öbür muhtemel hastalıklar dışlandıktan sonra bulguların bulunup bulunmamasına nazaran doktor tarafından tanı konabilir. Bu teşhisler; FMF klinik belirtilerinin olması (Nedeni açıklanamayan ani ateş, şiddetli karın, göğüs ve eklem ağrısı), aile hikayesi (Anne, baba, kardeşler ve akrabalarda FMF olması riski arttırır), kan testleri (Ataklar sırasında beyaz kan hücreleri, sedimantasyon, CRP ve fibrinojen seviyelerinde artış görülse de hiçbiri hastalığa mahsus değildir), kolşisin isimli ilaca olumlu karşılık vermesi FMF teşhisini takviyeler ve genetik testler FMF hastalığına neden olan mutasyonları göstererek tanıyı destekleyebilir.
DİĞER HASTALIKLARLA KARIŞTIRILABİLİR
Tanının neden geciktiğini ve hastalığın kimlerde görüldüğünü de açıklayan Dr. Zahiroğlu, Akdeniz ateşini öteki hastalıklardan ayıran belirtileri şöyle anlattı:
* Ataklar sırasında ortaya çıkan bulgular hastalığa mahsus olmadığı için başlangıçta FMF tanısı koymak zordur. Karın ağrısı ve ateş nedeniyle bu hastalık sıklıkla apandisit ile karıştırılır. Hatta birtakım hastalara apandisit ameliyatı bile yapılabilir. Eklemlerdeki ağrı ve şişme nedeniyle başka romatizmal hastalıklarla karışabilir. Hastalığa mahsus bir laboratuvar bulgusu yoktur. Ataklar sırasında görülen yüksek sedimantasyon suratı, artmış CRP ve fibrinojen seviyeleri tüm iltihabi hastalıkların ortak bulgularıdır ve ayırt ettirici değildirler.
* Genetik testler, bilhassa atipik bulguları olan hastalarda tanıya yardım edebilir. Hastalık genetik olarak anne ve babadan çocuklara geçmektedir. Anne yahut baba FMF hastası olabilir. Fakat bu kaide değildir. Anne ve baba büsbütün sağlıklı görünse de genetik olarak taşıyıcılık varsa çocukları FMF hastası olabilir. Tekrar yakın akrabalarında FMF hastalığı olanlarda da FMF görülme riski yüksektir.
AKDENİZ ATEŞİ TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Hastalığın tedavi sürecinden de bahseden Zahiroğlu, şunları söyledi:
* FMF üzere genetik hastalıklar, hamileliğin 11. haftasından itibaren alınan fetal örneklerden elde edilen DNA tahlilleriyle tespit edilebilmektedir. Fakat FMF tedavi edilebilir bir hastalık olması ile başka genetik hastalıklardan ayrılır. Bu nedenle gebeliğin sonlandırılmasına gerek olmadığından günümüzde FMF için prenatal teşhis uygulanmamaktadır. FMF hastalığını bedenden büsbütün yok eden bir tedavi sistemi yoktur. Kullanılan en tesirli ilaç kolşisindir. Bu ilaç kullanıldığı sürece tesirli olur. İlacı bırakanlarda hastalık tekrar başlar. Bu nedenle kolşisin tedavisine ömür uzunluğu devam edilmelidir.
* Tedaviye sistemli devam etmeyenlerde yıllar içerisinde amiloidoza bağlı olarak böbrekler hasar görür. Hasta böbrek yetmezliğine girer ve diyaliz hastası olarak yaşama devam etmek zorunda kalabilir. Böbrek hasarı gelişimi açısından hastalar nizamlı olarak takip edilmelidir. Böbrek yetmezliğinden korunmanın tek yolu ömür uzunluğu kolşisin kullanmaktır. Şikayetleri kolşisin ile denetim altına alınamayan hastalarda ise biyolojik casuslar. Bu ilaçların hepsi kolşisin ile birlikte kullanılan enjeksiyon yani iğne biçiminde yapılan ilaçlardır.
* Gerilim ve çok fizikî yorgunluk atak sıklığını arttırabilir. Bu nedenle gerilim ve çok yorgunluktan kaçınılmalıdır. Hastalığın diyet ve beslenme ile alakası gösterilememiştir. Bu hastalığın tedavisinde aktifliği ve güvenilirliği tıbbi olarak gösterilmiş bitkisel bir eser yoktur. Tedavide kullandığımız kolşisin karaciğer işlevlerini bozabilmektedir. Kolşisinle kullanılacak bitkisel eserler karaciğer işlevlerini daha da olumsuz etkileyebilir. Bu üslup bitkisel takviye eserleri kullanmadan evvel kesinlikle doktora danışılmalıdır. (İHA)
