İkinci Yeni, 1950’li yıllarda Garipçilere ve 1940 öncesi nesline reaksiyon olarak ortaya çıkan bir şiir hareketidir. İkinci yeni şiiri, Batı şiirinden etkilenmiş ve II. Dünya Savaşı’nın getirdiği buhranın tesiriyle türk şiirini etkilemiştir. İkinci Yeni akımı, şiire yeni bir bakış getirmeyi hedeflerken Türk şiirindeki klasikliği yıkmış ve geçmişten gelen pahaları yok saymıştır.İKİNCİ YENİ AKIMI NEDİR?
İkinci Yeni şiiri, hareketin kuramcısı Muzaffer İlhan Erdost tarafından ortaya çıkarılmış ve hareket “ikinci yeni” olarak isimlendirilmiştir. İkinci Yeni şairi Ece Ayhan ise bu şiire “sivil şiir” ismini vermiştir. İkinci Yeni şiiri içerisinde yer alan Cemal Süreya, Edip Cansever, İdeal Tamer, İlhan Berk, Turgut Uyar, Ece Ayhan ve Sezai Karakoç üzere şairler, birbirlerinden habersizce tıpkı lisan, içerik ve üslup özellikleri barındıran şiirler kaleme almışlardır. İkinci Yeni şiirinin bir bildirgesi yoktur ama Cemal Süreya’nın “Üvercinka” kitabı İkinci Yeni Şiirinin başlangıcı kabul edilir. İkinci Yeniciler; alışılmamış imgelere şiirlerinde yer veren, sadelikten uzaklaşan, Dadaizm ve Letrizm üzere akımların tesirinde kalan bir sonraki neslin şairleridir.
İKİNCİ YENİ ŞİİRİNİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
İkinci Yeni şairleri, manası soyut bir karakter olarak görürler ve şiir lisanı konusunda klâsik normlardan saparak özgün bir lisan kullanımı benimserler. Lisan, bilinen mantığın dışına çıkar ve alışılmış tabirleri değiştirir, yapay sözler türetir. Gerçeküstücü bir yaklaşım benimserler, manası değil imgeyi vurgularlar ve toplumdan uzaklaşarak konuşma lisanından farklı bir lisan kullanırlar. Sözcüklerin çağrışımlarla derinleşen kıymetine ehemmiyet verirler ve şiirin iç zenginliğini yoruma açık bırakırlar. Ayrıyeten, bilinen sözleri yerleşmiş biçimleri dışında kullanma eğilimindedirler ve noktalama işaretlerini ekseriyetle reddederler. İkinci Yeni, bu özellikleriyle klasik şiir anlayışından ayrılarak yeni ve yenilikçi bir lisan ve mana arayışına girmiş bir akımdır.
İkinci Yeni şairleri, bireyin içsel dünyasındaki yalnızlık, dışlanmışlık, düşünceler ve etrafa uyumsuzluk üzere temaları işleyerek, şiirlerinde ferdî tecrübelere odaklanmışlardır. Bu şairler, klasik normlardan saparak hayal gücünü ve hisleri ön plana çıkaran bir anlayış benimsemişlerdir. İkinci Yeni’nin şiirleri, soyut anlatım ve çağdaş lisan kullanımıyla, bireyin iç dünyasındaki karmaşıklıkları ve toplumsal meşakkatleri tabir etmeye yönelmiştir. Bu sayede, klasik anlatıya meydan okuyarak yeni bir tabir biçimi ortaya koymuşlardır.
İkinci Yeni şiiri; “Soyut Şiir”, “Anlamsız Şiir”, “Kapalı Şiir” üzere isimlendirmelere maruz kalmış ve edebiyat etrafları tarafından eleştirilmiştir.
İKİNCİ YENİ ŞAİRLERİ VE YAPITLARI
Ece Ayhan, İlhan Berk, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever, Dava Tamer ve Sezai Karakoç İkinci Yeni Şiirinin öncü şairleri ortasında sayılırken; Tevfik Akdağ, Yılmaz Gruda, Kemal Özer, Özdemir İnce, Nihat Işıklan, Alim Atay, Ercüment Uçar, Seyfettin Başçılar üzere isimler de sonradan İkinci Yeni şiirine katılmıştır.
Ece Ayhan
Tam ismi Ece Ayhan Çağlar olan şair, İkinci Yeni şiirini “Sivil Şiir” olarak isimlendirir ve İkinci Yeni şiirinin özgün temsilcileri ortasında yer alır. Türk şiirinin “modern ustalarından biri” olan Ece Ayhan, şiirlerinde özgün imgelere, çağrışımlara, kodlara ve anlaşılmazlığa sıkça yer verir.
Eserleri 1959: Kınar Hanım’ın Denizleri 1965: Bakışsız Bir Kedi Kara 1968: Ortodoksluklar 1973: Devlet ve Tabiat 1977: Yort Savul (Toplu Şiirler) 1981: Zambaklı Padişah 1982: Çok Eski Adıyladır 1991: Çanakkaleli Melâhat’a İki El Mektup ya da Özel Bir Fuhuş Tarihi 1993: Sivil Şiirler 1993: Son Şiirler 1994: Bütün Yort Savul’lar! 1999: Bütün Yort Savul’lar! (Genişletilmiş 2. Baskı) Öyküleri (seçme) 1947-1957: Seçilmiş Hikâyeler 1952-1957: Yenilik 1957-1973: Dost İkinci Yeni şiirini “ Salt Şiir” olarak isimlendiren şair, 20. Yüzyıl Türk şiirinin en değerli isimleri ortasında yer alır. Çağdaş dünya şiirinin kıymetli isimlerinden Arthur Rimbaud ve Ezra Pound’un şiirlerini çevirerek kitaplaştırdı. Modernist şiirin öncüsü olan şair, şiirin 40 farklı formda yazılabileceğini göstererek şiir tipinde eserler kaleme almıştır. Doğu şiirine odaklanırken beyit ve türkü biçimlerinden yararlanmıştır. Şiirleri ile Türk Dil Kurumu ve Behçet Necatigil şiir mükafatlarını kazanan İlhan Berk, anlamca kapalı şiirler yazarken erotizme şiirlerinde sıkça yer vermiştir. Güneşi Yakanların Selamı, 1935 İstanbul,1947 Günaydın Yeryüzü, 1952 Köroğlu, 1955 Galile Denizi,1958 Asıl ismi Cemalettin Sezer olan Cemal Süreya, İkinci Yeni’nin öncü şairlerinden biridir. Cemal Süreya’nın şiirleri, hisleri, aşkı ve insan ilgilerini ele alırken, birebir vakitte lisanın sonlarını zorlayan, soyut ve sembolik bir lisan kullanımını benimser. Cemal Süreya, kendi şiirini “benim şiirim erotik şiirdir.” diye tanımlar. İkinci Yeni hareketinin varlığını “Üvercinka” isimli şiir kitabı ile ortaya koyan şair, Üvercinka’yı şu sözlerle anlatır: “Üvercinka, güvercin kanadından kısaltılarak elde edilmiş bir sözcük. Barışa, aşka, dayatmaya dönük bir kavram.” 1958: Üvercinka 1965: Göçebe 1973: Beni Öp Sonra Doğur Beni 1984: Uçurumda Açan (Sevda Sözleri içinde) 1988: Sıcak Nal 1988: Güz Bitigi 1990: Sevda Sözleri (bütün şiirleri) 1976: Şapkam Dolu Çiçekle 1982: Günübirlikler 1990: Onüç Günün Mektupları 1991: Günler 1991: 99 Yüz İzdüşümler/Söz Senaryosu 1992: Aydınlık Yazıları/Paçal 1992: Oluşum’da Cemal Süreya 1992: Folklor Şiire Düşman 1992: Papirüs’ten Başyazılar 1993: Aritmetik Yeterli Kuşlar Pekiyi 1966: Mülkiyeli Şairler 1967: 100 Aşk Şiiri Söyleşi 1997: Güvercin Curnatası Papirüs Tam ismi Ahmet Turgut Uyar olan şairin şiire ilgisi çocukluk yıllarına dayanır. Turgut Uyar şiirlerinde sıklıkla mutsuzluğu, ayrılığı, umudu, hasreti, hüznü, yalnızlığı anlattı. Arz-ı Hal kitabında yer alan “Yalağuz” şiirinde yalnız sözünün karşılığı olarak yalağuz sözünü kullanmasıyla dikkat çekti. Dünyanın En Güzel Arabistanı kitabı ile lisan, tema, anlatım biçiminde değişikliğe gitmiş ve İkinci Yeni şairi olarak isimlendirilmiştir. Arz-ı Hal,1950 Türkiyem,1952 Dünyanın En Hoş Arabistanı,1959 Tütünler Islak,1962 Her Pazartesi,1968 Divan,1970 Toplandılar,1974 Kayayı Delen İncir,1982 Tam ismiyle Ömer Edip Cansever, İkinci Yeni’nin “Kuyumcu Şairi” olarak bilinir. Edip Cansever, şiirlerinde kişisel temaları ve içsel çatışmaları işleyerek, bireyin iç dünyasına odaklanır. İmgeye ve mana kapalılığına vurgu yapan şair, “Yerçekimli Karanfil” şiiri ile İkinci Yeni Hareketi içerisinde yer almıştır. 1947: İkindi Üstü 1954: Dirlik Düzenlik 1957: Yerçekimli Karanfil 1958: Umutsuzlar Parkı 1959: Petrol 1961: Nerde Antigone 1964: Tragedyalar 1966: Çağrılmayan Yakup 1970: Kirli Ağustos 1974: Sonrası Kalır 1976: Ben Ruhi Bey Nasılım 1977: Sevda ile Sevgi 1980: Şairin Seyir Defteri 1981: Yeniden 1982: Bezik Oynayan Kadınlar 1984: İlkyaz Şikayetçileri 1985: Oteller Kenti 2005: Sonrası Kalır I, Bütün Şiirleri (ISBN 978-975-08-0938-6) 2005: Sonrası Kalır II, Bütün Şiirleri (ISBN 978-975-08-0939-4) 2008: Gelmiş Bulundum İkinci Yeni Akımına, akımın ana çizgileri oluştuktan sonra katılan şair, kendine mahsus imgeler ve sade anlatım lisanı ile dikkat çekti. Şiirlerini keskin bir ironi ile kaleme alırken toplumsal duyarlılıklara dikkat çekti. 1959: Soğuk Otların Altında 1960: Gök Onları Yanıltmaz 1962: Ezra ile Gary 1965: Virgülün Başından Geçenler 1966: İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür 1974: Sıragöller 1981: Seçme Şiirler 1986: Antep Neresi 1986: Yanardağın Üstündeki Kuş (toplu şiirler) 2014: Güneş Topla Benim İçin (Toplu Şiirler) 2020: Lucia (kitaplarına girmemiş şiirleri) 1991: Alleben Hikayeleri (Yunus Nadi Hikaye Armağanı) 2016: Tarihte Yaşanmamış Olaylar 1997: Alleben Anıları 1998: Yaşamak Hatırlamaktır 2003: Bir Gün Ben Tiyatrodayken 1982: Çağdaş Latin Amerika Şiiri Antolojisi Ağıt – Edip Akbayram Düşenlere – Küme Yorum Gül Dikeni – Ahmet Kaya Güneş Topla Benim İçin – Zülfü Livaneli Memik Oğlan – Zülfü Livaneli Üşür Vefat Bile – Ahmet Kaya Tam ismi Ahmet Sezai Karakoç olan şair, İkinci Yeni içerisinde “Geleneği Sürdüren Şair” olarak bilinir. Yazım lisanı ve şiir üslubu açısından İkinci Yeni geleneğine yakın olsa da yer verdiği söz ve temalar açısından İkinci Yeni şiirinden ayrılır. Taşıdığı Müslüman kimliği ve fikirlerini şiirlerine yansıtan Sezai Karakoç, İkinci Yeni içerisinde bulunmasına karşın İkinci Yeni şairlerinden ayrılır. Şiirler I (Monna Rosa) Şiirler II (Şahdamar-Körfez-Sesler) Şiirler III (Hızırla Kırk Saat) Şiirler IV (Taha’nın Kitabı, Gül Muştusu) Şiirler V (Zamana Adanmış Sözler) Şiirler VI (Ayinler/Çeşmeler) Şiirler VII (Leylâ ile Mecnun) Şiirler VIII (Ateş Dansı) Şiirler IX (Alınyazısı Saati) Gün Doğmadan (Toplu Şiirler) Çeviri Şiir Batı Şiirlerinden İslâmın Şiir Anıtlarından Edebiyat Yazıları I Medeniyetin Düşü Duşun Medeniyeti Şiir Edebiyat Yazıları II Dişimizin Zarı… Edebiyat Yazıları III Eğik Ehramlar Düşünce Ruhun Dirilişi Kıyamet Aşısı Çağ ve İlham I-II-III-IV İnsanlığın Dirilişi Diriliş Jenerasyonunun Âmentüsü Yitik Cennet Makamda İslâmın Dirilişi Gündönümü Diriliş Muştusu İslâm İslâm Toplumunun Ekonomik Strüktürü Düşünceler I-II Dirilişin Çevresinde Fizikötesi Açısından Ufuklar ve Daha Ötesi I-II-III Yapı Taşları ve Yazgımızın Daveti I-II Samanyolunda Ziyafet Unutuş ve Hatırlayış Varolma Savaşı Çağdaş Batı Düşüncesinden Çıkış Yolu I-II-III İnceleme Yunus Emre Mehmet Âkif Mevlânâ Tiyatro Piyesler I Armağan Hikâye Hikâyeler-I Meydan Ortaya Çıktığında Hikâyeler-II Portreler Günlük yazılar Farklar Sütun Sûr Gün Saati Gür Röportaj Tarihin Yol Ağzında Unutuş ve Hatırlayış Çıkış Yolu I Çıkış Yolu II Çıkış Yolu III Belgesel Gün Doğmadanİlhan Berk
Eserleri
Cemal Süreya
Eserleri
Şiir
Düzyazı
Antoloji
Dergi
Turgut Uyar
Eserleri
Edip Cansever
Eserleri
Ülkü Tamer
Eserleri
ŞİİR
Öykü
Anı
Antoloji
Şarkı sözleri
Sezai Karakoç
Eserleri
Şiir
Deneme
