Aslında toplumsal medya basından besleniyor. Basında yer alan hususlar tartışılıyor. Bu, olağan lakin bir de köşe yazıları kopyalanıp yapıştırılarak yayınlanıyor, fotoğraflar, görüntüler indirilerek şahsî hesaplardan paylaşılıyor. Son kullanıcı olan halk farkında olmadan toplumsal medyada bu paylaşımları yapanları takip etmeye ve kendi ünlülerini yaratmaya başlıyor. Elhasıl emeği harcayan öbürleri fakat prim yapanlar farklı oluyor. Bir de bu platformlardaki kümeler var. Buralarda medyada yayınlanması yasak olan her şey rahatlıkla yayınlanabiliyor. Ayrıyeten anında müdahale edilemeyen toplumsal medya ne yazık ki manipülasyona da ortam yaratıyor. Gerçek ve uydurma haberlerin sorgulandığı günümüzde geçersiz haberler daha süratli ve kolay yayılıyor.
Bunun son örneği geçen haftaki köşe yazımda değindiğim Nancy Pelosi örneği. Videosu yavaşlatılarak yayınlanan Pelosi’nin çekim sırasında sarhoş olduğu imajı verilmeye çalışıldığı tez ediliyor. Facebook’ta paylaşım rekorları kıran görüntü toplumsal medya platformunun da başını ağrıttı.
Pazarlama ve reklamcılık açısından baktığımızda ise UM’nin 81 ülkede 56.000 etkin internet kullanıcısı ile yaptığı son araştırma, insanların artık toplumsal medyaya daha az güvendiğini ortaya koyuyor. İştirakçilerin %60’ı global olarak toplumsal ağları hayatlarının ayrılmaz bir modülü olarak gördüğünü belirtirken, kullanıcıların büyük çoğunluğunun internette gördüklerine ve okuduklarına, bilhassa de ünlülere ve vlogger’lara inanç duymadığını, dünya genelinde iştirakçilerin sadece %47’sinin internet üzerinden paylaşılan fikirlerden etkilendiklerini gösteriyor. Bu sayı, 2017’de yapılan ankette %54 olarak görülüyor. Bir başka kıymetli nokta ise beşerler blogcuların eser ve hizmetler konusundaki görüşlerinin %42’sine, yani yarısından azına güveniyor olması.
Vezir de edebilir rezil de!
Bir de alışılmış markaların köpürttüğü ünlüler var. Markaların, tüketicilere ulaşmak için toplumsal medya takipçisi çok olan insanları kullanarak yaptıkları pazarlama biçimine “Influencer Marketing” deniliyor. Evvelce son derece doğal bir biçimde hayatımıza giren influencer’lara (sosyal medya ünlüleri) takipçileri inanıyor ve güveniyordu. Lakin birden fazla emeksiz elde edilen ünleri sarsılan influencer’ların etkileyicilikleri sorgulanmaya başlandı. Bekledikleri etkiyi alamayan dünya markaları artık influencer pazarlamanın şeffaflıktan uzak olduğunu lisana getiriyor. Zira birçok toplumsal medya ünlüsü kendini daha ilgi cazip göstermek için takipçi satın alıyor ya da bot kullanıyor. Toplumsal medya platformları kelamda bu sorunu düzeltti lakin pek de değişen bir şey olmadı. Uydurma takipçi satışları süratle devam ediyor.
Ayrıca bu bireylerin bir denetim sisteminin da olmayışı pek çok tatsız olayın yaşanmasına sebep oldu ve olacak üzere görünüyor. Şaşırtan mı? Muhakkak “hayır”. İnsanların eğitimleri doğrultusunda emeklerini ya da yaptıkları işleri değil de hayatlarını sergileyerek para kazandıkları bir alanda her türlü tuhaf olay yaşanabilir. İşi ve emeğiyle bu üne sahip olanlara kelamım yok. Bu nedenle şayet toplumsal medya ünlüsü ile pazarlama yapacaksanız güzel düşünün ve güzel seçim yapın! Bu bireyler ile markanızın isminin anılması sizi vezir de edebilir rezil de.
Instagram’ın “beğeniler” sayısını göstermeme tarafında aldığı karar da aslında insanları daha uygun içeriklere yönlendirmeyi amaçlıyor. Yararı olacak mı vakit gösterecek. Lakin medya okuryazarlığının son derece düşük olduğu düşünülürse toplumsal medya hâlâ çok rahat bir ortam sunuyor. Yeniden de her şeyin bir doyma noktası var. Önüne gelenin sadece ünlü olmak ismine absürt yayınlar, provatatif telaffuzlar yaptığı bu mecralar uzun periyotta bu biçimde devam edemez.
Basının ise toplumsal medya ile yarışmak için daha kaliteli ve üretilmesi sıkıntı içerik konusunda müellifini desteklemesi, yayıncılık ve reklam alanında teknolojik olarak biçim değiştirmesi, telif haklarının düzgün savunması ve bunları yaparken kimi ünlü yapacağına da hakikat karar vermesi gerekiyor. Bunlar sıkıntıları çözme yolunda bir başlangıç olabilir.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
