İNSÜLİN NEDİR?
ücudun olağan işleyişini sağlayabilmesi için kanımızda bulunan glukoz (kan şekeri) seviyesinin makul bir düzeyde bulunması gerekmektedir. Kanımızda bulunan kan şekerinin muhakkak bir düzeyin altında ya da üstünde olması çeşitli hastalık durumlarına yok açabilmektedir. Bu kan şekeri düzeyini denetim etmek gayesiyle esas iki hormon bulunmaktadır. Glukagon.
İnsülin; yemeklerden ya da besin alımından sonra pankreastan salgılanan ve kanda fazla ölçüde bulunan glukozun hücre içine girmesini sağlayan bir hormondur. Yani kandaki şekerin hücrelerin güç gereksinimlerini gidermesi hedefiyle hücrelere girmesine ve bedenin gereksiniminden fazla olan glukozun ise karaciğer, kas ve yağ hücrelerinde depolanmasını sağlar.
Glukagon ise; açlık durumlarında daha doğrusu kanda bulunan glukoz ölçüsünün muhakkak bir düzeyin altına düşmesi durumunda tekrar pankreastan salgılanır. Misyonu ise insülin tarafından depolanan glukozun tekrar kana karışmasını sağlayarak, bedenin gerekli güce ulaşmasını sağlar.
İnsülinin kanda bulunan glukozu hücre içine taşıyabilmesi için “insülin reseptörü” ismi verilen bir yapıya bağlanması gerekmektedir. İnsülin hücre yüzeyinde bulunan insülin reseptörüne bağlanarak kanda bulunan glukozun hücre içine girmesini sağlamaktadır.
Farklı nedenlerle bu insülin reseptörüne insülin hormonu bağlanamazsa insülinin hücre içine glukoz taşıma misyonu aksamaya başlaması ve kan şekerinin olması gereken düzeyiniz üzerinde olmasına neden olmaktadır. Bu durumu telafi etmek için pankreas daha daha fazla insülin salgılaması manasına gelmektedir. Olağan koşullarda kan şekeri 1 ünite insülin ile olağan düzeylere gelebiliyorken, insülin direnci olarak isimlendirilen bu durumda pankreas 2-3 ünite insülin salgılamak durumunda kalmaktadır.
Yani kâfi ölçüde salgılanan insülin; misyonunu yerine getiremeyince pankreas daha fazla çalışıp, daha fazla insülin salgılamaya başlar. Giderek daha çok salgılanmak zorunda kalınan insülin vakit içinde pankreası yorar, pankreas yetmezliği ve diyabet hastalığına (şeker hastalığı) kadar gidebilen önemli bir tablo karşımıza çıkabilir
Kanda gereğince glukoz olmasına karşın dokulara glukoz gidemediği için beden bunu glukoz ve beslenme eksikliği olarak algılar. Bu durumu telafi etmek için karaciğer, glukoz üretimini artırır. Beyinden daha sık “yemek ye, tatlı ye” uyarısı gelir ve daha sık acıkma atakları yaşanmaya başlar. Karaciğerin gereksinimin dışında glukoz üretmesi, daha sık beslenme ve sık tatlı tüketimi ise kan şekerini artırır ve karaciğerde yağlanmaya, kilo alımına neden olur.
Doku ve hücrelerin olağan metabolik faaliyetlerini yerine getirememesi nedeniyle yorgunluk, halsizlik, uyku hali durumlara sebep olabilir.
Kısaca beden, varlık içinde yokluk çekmeye başlar.
İNSÜLİN DİRENCİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Yemekten sonra ya da karbonhidrat bakımından ağır bir besin tükettikten sonra olağandan fazla bir yorgunluk ve uyku halinizin olması
Yemek sonrası denetimsiz bir biçimde şekerin düşmesiyle ellerde titreme ve terleme şikayeti olması
Açık hissi ve mide kazınması şikayetlerinin artması
Sık sık tatlı yeme isteğinizin olması
Kilo alma suratınızın artması ve denetime edilememesi
Yorgunluk hissi olması
Bel etrafının giderek genişlemesi
Koltuk altı, kasık, boyun bölgelerinde ‘Akantozis Nigrikans’ ismi verilen cilt yoğunlaşmalarının olması
İNSÜLİN DİRENCİM VAR MI?
İnsülin direnci yahut tip 2 diyabeti (şeker hastalığı) olan şahısların yakınlarında genetik faktörlerin tesiri ile insülin direnci daha sık görülmektedir. Ayrıyeten hareketsiz ömür, fazla kalorili beslenme üzere faktörler de insülin direnci gelişimine yol açmaktadır.
Üstte belirtilen semptomları sıklıkla yaşıyorsanız kolay bir kan testi ile insülin direnci ile bağlı metabolik durumunuz kıymetlendirilebilir. Bunun için insülin direnci (HOMA-IR), açlık ve tokluk kan şekeri, HbA1c üzere kan parametrelerinin kıymetlendirilmesi, birtakım durumlarda ise şeker yükleme testi (oral glikoz tolerans testi) yapılması gerekmektedir.
Şayet insülin direnciniz varsa çok kolay hayat usulü değişiklikleri ile bu makus gidişatı bilakis çevirip sıhhatinizi tekrar kazanabilirsiniz. Bunun için öncelikle sağlıklı bir beslenme ve sistemli antrenman yapmak çok kıymetlidir.
Sağlıklı beslenme için beden kitle indeksinize uygun kilo aralığınızda olmak, kolay karbonhidratlar olarak isimlendirilen un ve şeker içeren besinlerden mümkün olduğunca uzak kalmak, et, süt, yumurta, meyve, zerzevat, bakliyat ve kuruyemiş içerikli besinlerin tüketimine tartı vermeniz değerlidir. İdman için ise günde en az 30 dakika ve haftada ortalama en az 5 gün tempolu yürüyüş üzere fizikî aktiviteler sıhhatinizi tekrar kazanmanıza yardımcı olacaktır.
Beslenme ve antrenman üzere ömür şekli değişikliklerini karşın birtakım durumlarda hekiminizin teklifiyle kan şekerinizi dengelemek gayesiyle ilaç kullanımı da gerekli olabilmektedir.
