Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir’e 9 Eylül 1922’de girmesiyle İzmir’in Kurtuluşu gerçekleşti. İzmir’in Kurtuluşu’nun yıl dönümünde tarihi ehemmiyeti araştırılıyor. Pekala, İzmir’in Kurtuluşu ne vakit? 9 Eylül 1922 İzmir’in Kuruluşu’nun ehemmiyeti nedir?
9 EYLÜL 1922 İZMİR’İN KURTULUŞU’NUN EHEMMİYETİ NEDİR?
Başkomutanlık Meydan Muharebesi’yle düşmanın ana kuvvetlerini yok eden Türk ordusu, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal’in tarihi ”Ordular, birinci maksadınız Akdeniz’dir, ileri” buyruğuyla 9 Eylül 1922’de İzmir’in 3 yıl 3 ay 24 gün süren işgaline son vererek, Lozan Barış Antlaşması’na uzanan tam bağımsızlığın yolunu açtı.
İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşu, Birinci Dünya Savaşı sonunda, itilaf devletleri ile Osmanlı Devleti ortasında 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile işgal edilen Anadolu’nun kurtuluşunun simgesi oldu.
Birinci Dünya Savaşı sonunda, İtilâf Devletleri, Osmanlı Devleti ile 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzaladılar ve bu muahedeye dayanarak Anadolu’yu işgale başladılar. 15 Mayıs 1919’da İzmir işgal edildi. Türk milleti işgal hareketleri karşısında vatanını kurtarmak için 1919 yılında yer yer direniş hareketlerini başlattı. Bu hareketler, 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a ayak basmasıyla kısa müddette merkezi bir nitelik kazandı.
Bu süreçte art geriye kazanılan Birinci İnönü, İkinci İnönü, Aslıhanlar-Dumlupınar ve Sakarya Meydan Muharebeleri ile yurdun kurtarılması yolunda değerli adımlar atıldı. 26 Ağustos 1922 sabahı dikkat ve titizlikle hazırlanan taarruz planı uygulamaya konuldu. 26-30 Ağustos 1922’de yapılan Büyük Taarruz, Türk İstiklâl Harbi’nin son safhasıdır. 30 Ağustos “Başkomutan Meydan Muharebesi” nde bir gün içinde Yunan ordusunun en kıymetli kısmı etkisiz hale getirildi. Böylelikle kesin sonuç beş gün içinde elde edilmiş ve hazırlanan plan tam bir muvaffakiyetle uygulanmış oldu.
31 Ağustos günü Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi (ÇAKMAK), Batı Cephesi Kumandanı İsmet (İNÖNÜ) ordu kumandanları Yakup Şevki (SUBAŞI) ve Nurettin Paşa’ları karargahını kurduğu Çalköy’ünde toplayarak, kaçabilen Yunan kuvvetlerinin süratle takip edilmesini ve İzmir ile dolaylarındaki kuvvetleriyle birleşmemesi için üç koldan Ege’ye yanlışsız ilerlenmesini yanlışsız bulduğunu belirtti.
1 Eylül’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ordulara bir bildiri yayımlayarak şu tarihi buyruğunu verdi: “Bütün arkadaşlarımın Anadolu’da daha öteki meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin akıl gücünü, yiğitlik ve yurtseverlik kaynaklarını yarışırcasına esirgemeden vermeye devam eylemesini isterim. Ordular birinci gayeniz Akdeniz’dir. İleri!”. Böylelikle düşmanın akıbeti de belirlenmiş oldu. Çalköy’de verilen bu tarihi buyruk üzerine İzmir’de “Akdeniz”i, Mudanya’da “Marmara” yı görmek için 8-9 günlük bir vakit kâfi gelecekti.
31 Ağustos’ta başlayan amansız takip sonunda Türk kuvvetleri 2 Eylül’de yıkıntılar haline gelmiş Uşak’a girdi. Burada Yunan Ordusu Başkomutanı General Trikopis tutsak edildi.
Takip Harekâtı insan üstü bir süratle ilerledi. Türk askeri dinlenmek ve uyumak istemiyordu. Zira kurtardığı her kasabanın, köyün, kentin Yunanlılar tarafından yakıldığını, bölgedeki Türklerin de zalimce katledildiğini görmekteydi.
9 Eylül günü 1 nci Kolordu Kemalpaşa’ya, 2 nci Kolordu Manisa’ya, 4 ncü Kolordu Turgutlu’ya ulaştı. Kuzeyde Kazancıbayırı’nda Yunan mevzilerine taarruz eden 3 ncü Kolordumuz düşmanı atarak Bursa’ya ilerledi. Türk süvarileri üç yılı aşkın müddettir yas çeken İzmir halkının sevinç göz yaşları ortasında İzmir’e girdi. Türk bayrağı Hükümet Konağına ve Kadifekale’ye çekildi. Birinci Süvari Tümeni Kumandanı Mürsel Paşa İzmir’e girildiğini Ankara’ya bildirdi. İzmir’de Türk halkının sevinci o derece büyüktü ki askerlerimiz çiçek yağmuru altında kaldı.
9 Eylül günü 3 ncü Kolordumuz Bursa’yı savunan Yunan birliklerini geri atarak kenti kurtardı. Türk Ordusu’nun İzmir ve Bursa’yı alması üzerine Mustafa Kemal Paşa, millete bir beyanname yayınladı. Torbalı ve Menderes Vadisi’nden çekilen Yunan birlikleri, Seydiköy civarında kısa bir çarpışmadan sonra süvarilerimiz tarafından esir alındı. 9 Eylül günü; Menemen yakılmadan kurtarıldı, Seydiköy Türk kuvvetlerinin eline geçti. Akıl almaz bir süratle ilerleyen piyade birlikleri de bir gün sonra Başkomutan ile birlikte İzmir’e gelmişti.
18 Eylül 1922 tarihine kadar yapılan Takip Harekâtı ile bütün Batı Anadolu’daki Yunan askerleri hudutlarımız dışına çıkarıldı.
15 Mayıs 1919’da İzmir’e çıkıp, Anadolu’nun çabucak yarısını istila ederek, burada Yunan Asya İmparatorluğu’nu kurmak hayaliyle üç seneyi aşkın bir mühlet içinde anayurdumuza saldıran düşman orduları, nihayet 18 Eylül 1922 gününde tek bir er kalmamak suretiyle vatanımızın bu bölgesinden büsbütün temizlenmiş oldu.
Takip harekâtının muvaffakiyet ile sonuçlanması yalnız Batı Anadolu’yu Yunanlılardan temizlemekten ibaret değildir. Türk ordusunun yaptığı bu harekât ile, İzmit bölgesinden İstanbul Boğazı’na, Balıkesir bölgesinden Çanakkale Boğazı’na kadar hayati kıymet taşıyan öteki stratejik maksatlar de büyük bir ustalıkla İtilaf Devletleri’nin işgalinden, olaysız olarak ve barış yoluyla kurtarıldı.
Takip Harekâtı; Türk ordusunun kahramanlığı yanında askeri ve siyasi alanda gösterdiği yüksek sevk ve yönetim ile birlikte kudret ve kabiliyetini de ispat eden büyük bir yapıttır.
Türk Ordusunun kazandığı bu zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na giden süreci başlattı. Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması’ndan sonra 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması’nı imzaladı. Böylelikle Türk milleti, varlığını bütün dünyaya kabul ettirmiş, Türk devleti de tam bağımsızlığını kazanmış oldu.
