Tüm eklemlerde olduğu üzere kalça ekleminin hem topu hem de yuvası kıkırdakla kaplıdır.
Kıkırdak yapı bu iki kemiğin birbiri üzerinde ağrısız ve minimal sürtünme ile kaymasını sağlar.
Kalça kemiğinin ilerleyici karakterde, kemik ve etraf yumuşak dokuları tutarak eklemi bozan
primer yahut ikincil nedenlere bağlı olarak gelişen bir yıpranma hastalığıdır. Bu durum tıpta
osteoartrit, günlük kullanımda kireçlenme olarak isimlendirilir ve kalçanın en sık rastlanılan
hastalığıdır.
Kalça Kireçlenmesi Belirtileri Nelerdir ?
En değerli şikayet kasık bölgesinden başlayan ve dize vuran ağrıdır. Ağrı sızı stilinde ve
tutulan eklemde hissedilir. Ağrı hastalığın başlangıç devrinde hareketle artar ve istirahatle
azalır. Hastalık ilerledikçe ağrı kolay günlük aktiviteler sırasında bile sorun olabilir. Daha ileri
dönemlerde gece uyku sistemini bozan daima ağrı oluşabilir.
Başlangıçta kalça hareketlerinde tutukluk, ağrı ve topallama olur. Hastalık ilerledikçe kalça
deformasyona başlar. Topallama daha barizleşir o taraf bacak kısalmış üzere hissedilir.
Yürürken bilhassa merdiven inip çıkmak güzelce zorlaşır. Kalça kireçlenmesi çoğunlukla tek
taraflıdır. Lakin bir taraftaki kalçanın bozulması, bir mühlet sonra öbür kalçayı da etkileyebilir.
Kalça Ekleminin Kireçlenmesinin Sebepleri Nelerdir ?
*İnflamatuar hastalıklar(osteoartrit, romatoid artrit, ankilozan spondilit vs)
*Travma(kalça etrafı kırıkları, travmatik kalça çıkığı vs)
*Mekanik sorunlar (kalça eklemi ve etrafında görülen dizilim bozuklukları, çok kilo,
yapısal bozukluklar)
*Doğumsal kalça çıkığı, Perthes Clave Legg hastalığı
*Enfeksiyon( bakteri,virüs, mantar enfeksiyonları vs sonrası)
*Tümörler (Kalça etrafında ve içinde görülen düzgün ve makûs huylu tümörler)
Kalça Kireçlenmesinde Teşhis Nasıl Konulur?
Fizik muayene ve direkt grafi teşhiste çok faydalıdır. Direkt grafide eklem yüzeyindeki hasara
bağlı olarak kemikler ortasındaki aralıkta daralma gözlenir. Tıpkı vakitte eklem kenarlarında
osteoartritin varlığını gösteren “mahmuz” biçiminde yeni kemik oluşumları (osteofitler)
görülür.
Kalça Kireçlenmesinde Tedavi Usulleri Nelerdir ?
Tıbbi Tedavi:
Osteoartritin erken devrelerinde iseniz cerrahi olmayan tedaviler hastalığınızın ilerlemesini
yavaşlatabilir,
* Çok aktivite ve yüklenmelerden kaçınınız.
* Nizamlı fizik aktivite yapınız. Bilhassa yüzme, su aerobiği, salon bisikleti adele kuvvetini
korur ve eklem hareket açıklığının korunmasına yardımcı olur.
* Anti-romatizmal, anti-enflamatuar ilaçlar kulanılabilir. Son periyotlarda daha yaygın
kullanılmaya başlanan glikozamin glikan ve kondroitin sülfatta tedavide denenebilecek diğer
ilaçlardır. Bu ilaçlar da kireçlenme tedavisinde kıymetli bir yer edinmeye başlamıştır.
* Kilo verme ekleme binen yükleri azaltması bakımından çok değerlidir.
* Baston kullanımı önerilir. (Sağlam tarafa)
Cerrahi Tedavi:
Erken periyotlarda kalça artroskopisi hastalığın gelişimini yavaşlatabilir.
Protez öncesi cerrahilerden biri de osteotomilerdir.. Osteotomi femur kemiğinin başının
veya boynunun kesilerek tekrar yönlendirilmesidir. Bu teknikle kalça eklemine binen
yükler tekrar düzenlenmekte ve/veya eklemin sağlam yüzeyleri yük taşıyan bölgelere
getirilmektedir. Bu formül total kalça protezlerindeki ilerlemeler nedeni ile popüleritesi
azalmakla birlikte kimi hadiselerde eşsiz imkanlar sağlayabilmektedir
Kalça ekleminin femur başı kısmındaki küçük kıkırdak boşluklarında (özelllikle travmatik
olanları) osteoatritin başlangıç periyotlarında yapılan kıkırdak nakilleri kalça protezi
gereksinimini ileri yaşlara erteleyebilmektedir.
Kalça osteoartritinin radikal tedavisi Total Kalça Protezi dir.
Bozulmuş bir kalçanın tedavisi için kalça ekleminin yenilenmesi tartışmasız tek seçenektir.
Yaklaşık 30 yıldan beri uygulanan bu tedavi sistemi sayesinde son derece yeterli sonuçlar
alınmakta ve böylesine ağır bir hastalığın şahısta yaptığı fizikî ve ruhsal problemler ortadan
kaldırılmaktadır. “Yapay eklem” ya da “total kalça protezi” olarak isimlendirilen bu tedavi
eklemin bozuk ve yıpranmış olan tüm yüzeylerinin metal-plastik- seramik çeşidi malzemelerle
değiştirilmesiyle yapılmaktadır. Bilhassa materyal bilimindeki ilerlemeler ve yeni buluşlar
sayesinde bugün için çok daha kaliteli ve sağlam gereçler kullanarak sonuçlar daha da
mükemmele taşınmaktadır.
İleri Teknoloji Protezler Hayatınızı Kolaylaştırıyor
Kalça protezi iki ana kısımdan oluşmaktadır. Leğen kemiğinin içerisine yerleştirilen bir yuva
(asetabuler kısım) ve bununla eklem yapacak olan ve bacak kemiğinin içerisine yerleştirilecek
olan baş (femoral) kısım. Çelik, titanyum yahut gibisi alaşımlardan yapılan protezin bu iki
kısmı ameliyat sırasında temizlenerek hazır hale getirilen kemiklerin içerisine yerleştirilir. Söz
konusu gereçlerin kemik tarafından sıkı bir halde tutulması başarılı bir sonuç için çok
önemlidir. Günümüzde bunu sağlamak için iki değişik prosedür kullanılmaktadır. Bunlardan
birincisi, “kemik çimentosu” (polimetilmetakrilat) olarak isimlendirilen bir dolgu maddesinin
yardımıyla bu sıkı tutunumun sağlanmasıdır. Başka metot ise; bilhassa materyal ve
mühendislik bilimlerinin gelişmesine parelel olarak son yıllarda biraz daha ön plana çıkan
çimentosuz tipte tutunan protezlerdir. Burada, protez yüzeyleri değişik teknıklerle pürüzlü
hale getirilmekte ya da kemiğin proteze yapışmasını sağlayacak özel maddelerle
kaplanmaktadır. Böylelikle protez rastgele bir dolgu unsuru kullanılmaksızın doğrudan
kemiğe bağlanabilmektedir. Bu biçimde hazırlanan kemiğe yerleştirilen protezlerin arasına
eklem sistemini çalıştıracak öteki unsurlar yerleştirilir. İleri derecede sert ve dayanıklı
özel plastikler (polietilen), kırıIganIığı ortadan kaldırılmış ve kayganlığı arttırılmış seramikler
ve hatta bazen birebir özelliklere sahip metal yüzeyler eklem işlevinin sağlanması için
kullanılır.
Yeni metotlar sayesinde ameliyattan bir gün sonra ayağa kaldırılan hastalar yürütülerek
günlük yaşantılarına bir an evvel geri dönerler. Ameliyat sonrası devirde tertipli yapılan kas
egzersizleri ve dikkat edilecek mevzular için eğitilen hastalar ortalama 4-5 gün içerisinde
evlerine gönderilirler.
Diz Kireçlenmesi Nedir?
Kireçlenme yahut artrit diz eklem kıkırdağının parlak ve pürüzsüz yapısının bozulması ve
eklemin işlevlerinin bozulmasıdır. Kireçlenmelerde kıkırdakla birlikte menisküslerde
yırtıklar, kemik çıkıntıların oluşumu da ekseriyetle birlikte olur. Kireçlenen dizde ağrı başlar.
Zaman içinde eklem hareketleri kısıtlanır ve kireçlenme ilerledikçe bacaklar eğrilmeye başlar.
Diz Kireçlenmesi Belirtileri
Eklemlerde ağrı ve tutukluk hastalığın birinci belirtisidir. Hastalık ilerledikçe eklem hareketleri
kısıtlanır yürümek ve merdiven inmek-çıkmak zorlaşır. Bazen topallama olabilir. Eklemin
düzeni bozulur, bacaklarda eğilmeler olabilir. Eklem içinde, dizin gerisinde ve eklemin ön
tarafında şişkinlikler olabilir. İlerlemiş ve rehabilite edilmemiş dizlerde dizi doğrultmak, ya da
bükmek sıkıntı ve ağrılı olabilir.
Diz Kireçlenmesi'nde Teşhis Nasıl Konur?
Hastanın tabiri, muayene ve röntgen sinemaları çoklukla kafidir. Bağlar ve menisküslerin
durumunu kıymetlendirmek için MR gerekebilir.
Diz Kireçlenmesi Tedavi Yöntemleri
Kireçlenmede tedavi hastanın radyolojik bulgularına değil şikayetlerine yönelik
planlanmalıdır. Hastanın ağrısını geçiren ve hayat standartını düzelten en kolay tedavi en
doğru tedavidir denilebilir.
Kilo verilmesi: Hastaların ülkü kilolarına inmesi dize binen yükleri azalttığından hem
hastalığın ilerlemesini azaltır hem de uygulanan tedavi formüllerinin aktifliğini ve süresini
arttırır. Kilo verirken bir diyetisyen denetiminde kilo verilmesi önerilir. Uygulanan diyetlerde
uzun müddette yavaş kilo verilmesi önerilmektedir.
Egzersiz ve yürüyüş: Kireçlenmesi olan hastalar yürüyüş yapabilir. Bu mevzuda kimi doktorlar
yasak uygularken kimi hekimler yürüyüş önermekte ve hastaların başları karışmaktadır.
Burada en kıymetli kriter ağrıdır. Yürüyüş sırasında ve sonrasında ağrı yapmayan mesafeleri
her gün yürüyebilirsiniz. Ağrınız oluyorsa da mutlaka zorlamayın. Ağrı kriteri bütün sportif
aktivitelerde geçerlidir. Örneğin dizinde kireçlenmesi olan bireyler ağrı yapmadığı sürece tenis,
golf üzere sporları yapabilirler. Ağrı yaptığı vakit aktivitelerinin mühletini azaltarak yapmaya
devam edebilirler. Şayet sportif bir aktivite yapmak istiyorsanız ya da yürüyüş yapamayacak
kadar ağrınız varsa salon bisikletleri çok tesirli bir antrenman aletidir. Salon bisikletinizi seçerken
klasik bisiklet modeli yerine pedalın oturma yerinin önünde olduğu modellerin seçilmesi hem
daha ileri yaşlarda da kullanma imkanı verir hem de bel meseleleri mümkünlüğünü azaltır.
Ağrı kesici ilaç tedavisi: İlaç olarak ağrı kesiciler birinci tercihlerdir. Parasetamol, aspirin üzere basit
ağrı kesiciler başlangıçta son derece tesirlidir. Romatizma ilaçları ( non- steroid
antienflamatuar ilaçlar) düzgün bir seçenektir ve bir çok etapta hastanın ağrılarını denetim eder.
Yalnız bu ilaçların mide üzerindeki yan tesirleri uzun müddetli kullanımda sorun çıkarabilir.
Eklem esirgeyici ilaç dışı besin destekleri (glokozamin ve kondroitin) erken evre osteoartritte
kıkırdak bozulmasını yavaşlatmak maksadıyla verilebilir.
Eklem içi enjeksiyonlar daha çok orta seviyeli osteoartritlerde akut atağının olmadığı ve
ağrının kısmen denetim altında olduğu durumlarda kullanılırlar. Kliniğimizde hem diz içi sıvısı
olan hyaluronik asitin hem de kişinin kendisinden alınan kanın yüksek devranla santrifüj
edildikten sonra elde edilen trombositten güçlü plazmanın (PRP), eklem içine verildiği
enjeksiyonlar yapılmaktadır. Eklem içi streoid enjeksiyonları ise çok ilerlemiş evre ve tıbbi
olarak ameliyat olamayacak hastalara önerilmektedir.
Fizik tedavi ve Rehabilitasyon: Fizik tedavi ve rehabilitasyon kireçlenmelerin başlangıç
evrelerinde ve bilhassa de diz kapağı altındaki kireçlenmelerde çok tesirli olabilir. İlerleyen
aşamalarda ise fizik tedavi tesiri azalır.
Cerrahi Tedavi Seçenekleri
Diz eklemindeki kireçlenmelerde, cerrahi tedavi seçenekleri artroskopik olarak bozulmuş
olan kıkırdağın temzilenmesi ve eklem içindeki eklemi bozan sıvıların yıkanması, diz
ekleminde uyluk ve kaval kemiği ortasında bir dizilim bozukluğu varsa kemiklerin yeniden
şekillendirilmesi, yarım yahut tam diz protezi ameliyatları ile bozulmuş olan kıkırdağın
miktarına nazaran kıkırdak tranferi formunda özetlenebilir. Yapılacak cerrahi tedavi metodu
hastalığın evresine nazaran değişiklik gösterir.
Artroskopik Temizlik
Erken evre kireçlenme hastalarında, artroskopik olarak yapılan diz içersinin temizlenmesi
ilemi, bilhassa mekanik bir takılma hissi yaşıyan hastalarda yararlı olmaktadır.
Dizilim Bozukluğunu Gidermeye Yönelik Osteotomi Ameliyatları
Diz eklemi iç ve dışta kalan kısım olmak üzere iki ana bölgeden oluşur. Kireçlenme çok büyük
oranda daha fazla yük binen iç kısımdan başlar. Vakit içersinde kıkırdaktaki aşınma, dizin iç
bölümüne daha fazla yük binmesine neden olur ve hastalık bu halde süratle ilerler.
Açılanmanın çok fazla olmadığı orta periyot kireçlenme hastalarında, kemiklerin yeniden
şekillendirilmesi ile yük merkezinin tekrar dizin orta kısmına gelmesi sağlanabilir. Böylece
mevcut şikayetler azaltılır ve hastalığın ilerlemesi de yavaşlatılır.
Protez Cerrahisi
İleri devir kireçlenme (osteoartrit) hastalarında, hastaların şikayetleri başka tedavi
seçenekleriyle denetim altına alınamıyorsa protez cerrahisi düşünülmelidir. Ekseriyetle bu
hastalar, daima ağrı kesici ilaç almak zorunda kalan, günlük ömür konforu diz ağrısı
nedeniyle bozulmuş, yürüme ve günlük işlerini yapmakta zorluk çeken hastalardır.
Diz ekleminin yalnızca iç kısmının etkilendiği nispeten erken periyot hastalarda, yarım tip
dediğimiz protezler (unikondiler) tercih edilebilir. Böylelikle tam eklem protezine nazaran daha
küçük bir cerrahi ile hastaların şikayetleri giderilir ve tam eklem protezi uygulama zamanı
daha ileri evrelere ötelenebilir.
Diz protezi ameliyatları eklem hareketine çok erken müsaade vermesi, hastanın ameliyattan bir
gün sonra üzerine yük verip yürüyebilmesi ve rehabilitasyonun daha kolay muhtemel nedeniyle
hastalar ve cerrahlar tarafından daha çok tercih edilmektedir. Hem yarım hem tam diz
ptezleri kliniğimizde muvaffakiyet ile uygulanmaktadır.
