Mikro yapısından makro yapısına kadar birçok mucizevî mekanizmayı barındıran kalbimiz, en kolay sözü ile, bir “pompa” ya da “bir emme-basma tulumba” sistemidir. Canlılığın devamı için gereken tüm hususların bedenin en ücra köşelerine kadar taşınması için gerekli olan “kan”ın, bir süreklilik halinde, kesintiye uğramadan dolaşması, bu pompa sistemi tarafından sağlanır. Fakat kolay emme-basma tulumba sistemlerinde, suyun devamlı değil kesik kesik akışı sözkonus iken, kan bedende kesintisiz ileri hakikat akmaktadır. Yani kalp gevşeyip içine kan alırken bile kan duraksamadan ileri gerçek akmaya devam eder.
Kalbin yaptığı iş, aşağıdaki şemada özetle görülüyor. Tek cümle ile bahsedersek: Kalp, bedene gönderdiği pak kanı, kullanıldıktan sonra geri alıp, temizlenmesi için akciğere gönderir ve sonra temizlendikten sonra tekrar geri alır, bedene gönderir.
NELERDEN OLUŞUR ?
Kalp sirkülasyon sisteminin merkezinde yer alan, en hayati organımızdır. Göğüs ön duvarının çabucak ardında, biraz solda, her iki akciğerin ortasında, yemek borusunun ön kısmında yerleşmiştir.
Kalp hastalıklarını anlayabilmek için öncelikle, kalbin yapısını, nelerden oluştuğunu kavramak gerekir. Detaylara hastalıklar bahsinde girileceğinden, ana başlıklar olarak kalbin yapıtaşlarını unsurlar halinde sıralayalım.
1.) KASLAR (MİYOKARD):
Kalbin sonuçta yaptığı iş “kan pompalamak” olduğuna nazaran, sistemin temelini elbette kaslar oluşturacaktır. Kalp kası, “istemsiz (irademiz dışında) çalışan” düz kas sınıfına dahildir.
2.) ELEKTRİK (RİTM ve İLETİ) SİSTEMİ :
Evet, kalp kasları özel yapılı, irademiz dışında çalışan bir yapıya sahiptir dedik. Pekala bu kasları harekete geçiren düzenek nedir ? İşte burda şu cümleyi kurmamız gerçek olur: “Kalp kendi elektriğini kendisi üretir ve kullanır. Kaslar bu elektrik ile kasılmaya sevkedilir.
.jpg)
3.) DAMARLAR:
Kaslar, elektrik sisteminin sevketmesi ile kasılırken, gereken enerjiyi sağlayacak kanı da damarlar getirir. “Koroner Damarlar” denen bu sistem, kalbin hastalıklarında kıymetli yer meblağ. Çünkü mevt sebepleri ortasında birinci sırada yer alan kalp krizleri bu damar sisteminin tıkanmasıyla oluşur.
4.) KAPAKLAR:
Kan kalbin içine dolduğunda, boşluklar ortasındaki geçişleri sağlayan kapaklar, senkronize olarak açılıp kapanmalarıyla kan hareketine istikamet verirler, kanın kalp içindeki basınçlarla zıt tarafta akmasına mani olurlar.
5.) KALP ZARLARI (PERİKARD) :
Göğüs boşluğu içinde daima hareket halinde olan kalbin etrafını çevreleyen zar sitemi, kalbi hem korur hem de içinde barındırdığı az ölçüde sıvı ile sürtünmeyi mahzurlar.
6.) BÜYÜK DAMARLAR :
Kalp pompaladığında, kan birinci olarak Aort kapağını, oluşan basınçla açar ve bedenin ana atardamarı olan Aort içine ilerler. Aortun kavis yaptığı bölgeden 3 adet damar ayrılarak, kollara-üst göğüs blgesine–boyun ve baş içideki tüm yapılara kan ulaştırılır. Aort kavsinden sonra, İnen Aort olarak isimlendirilen kısım başlar ve burdan devam eden kan hareketi, geri kalan tüm beden bölgelerine ulaşır.
Vücut tarafından kullanılan, oksijenini dokulara bırakmış, dolayısıyla “oksijenden fakir kan” (-yanlış bir tabir olmakla beraber- “kirli kan” ), toplardamar ağları vasıtasıyla Alt ve Üst Vena Cava‘lardan kalbin Sağ Kulakçığına (Sağ Atriyuma) giriş yapar. Burdan, önce Triküspit kapağı geçerek Sağ Karıncığa (Sağ Ventriküle), sonra da yeniden kalbin pompalaması ile Pulmoner kapağı geçerek, Ana Pulmoner Arter içine iletilir. Ana Pulmoner Arter sağ ve sol olmak üzere iki kola ayrılarak, her iki taraf Akciğer bölgelerine kan ulaştırılmış olur.
Akciğerin yaygın damar ağı içinde kan, havadan solunarak alınan oksijen ile buluşur ve tekrar “oksijenden zengin” (temiz!) hale gelir. Oksijenize olmuş kan, sağ ve sol Akciğerden gelen ikişer adet Pulmoner Ven yoluyla, Sol Kulakçığa (Sol Atriyuma) , burdan da Mitral Kapağı geçerek Sol Ventriküle ulaşmış olur. Belirttiğimiz üzere, sol ventrikül de, vücuda kan pompalayan ana kalp boşluğudur.
VE NASIL ÇALIŞIR ?
Yine özetle anlatırsak;
Beynin ve hormonların denetimi altında olan, sağ kulakçıkta yer alan, “elektrik jeneratörü” olarak isimlendirebileceğimiz Sinoatriyal (SA) düğümde, elektrik yüklü iyonların hücre içine ve dışına yanlışsız bir kural dahilinde yer değiştirmesi ile oluşan elektrik akımı, kalbin çalışmasını sağlar. Elektrik akımı öncelikle kulakçılara yayılarak kulakçıkların kasılmasına ve sağ tarafta Triküspit sol tarafta Mitral kapak yoluyla içlerindeki kanı karıncıklara boşaltmasını sağlar.
Bu sırada SA düğümden AV düğüme (bir nevi elektrik aktarma trafosu) iletilen elektrik akımı, burada çok kısa bir müddet bekletilir. Zira şimdi kulakçıkların kasılması ve içindeki kanı karıncıklara boşaltması bitmemiştir. Şayet elektrik akımı burda bekletilmeseydi, kulakçıklar içini tam boşaltmadan karıncıklar kasılmaya başlayacak ve kan akış nizamı bozulacaktı.
Evet, AV düğümdeki kısa beklemeden sonra aşağıya iletlen elektrik, mesaj sisteminin sağ ve sol kısımları yoluyla her iki karıncığa süratle yayılarak, karıncıkların kasılmasını sağlar. Karıncıklar kasılarak Aort ve Pulmoner kapağı basınçla açarlar ve içlerindeki kanı gönderirler. Sağ taraf Pulmoner arter yoluyla, akciğerlere, sol taraf ise Aort yoluyla tüm bedene… Kısa bir mühlet içinde tamamlanan pompalama süreci akabinde, mesaj sistemi üzerindeki elektrik hareketi yeniden iyonların hücre içi-dışına hareketleri ile istirahat konumuna geri döner ve kalbin karıncık kasları gevşemeye başlar. Karıncıklar istirahat konumuna dönerken, tam o anda SA nodu yeni bir elektrik akımı üreterek kulakçıkları yine kasmak üzeredir. Karıncıklar gevşerken, kulakçıkların da kasılması yardımıyla, kulakçıkların içindeki kanı emerek alırlar… Karıncıklar dolar ve döngü bu şekllde, anne karnında 7. haftada başladığı üzere bir ömür boyunca devam eder durur. Bütün bu süreçler için gereken güç ise, koroner damarlar tarafından kalbe sunulur.
