Kanser, bir organ yahut dokudaki hücrelerin denetimsiz çoğalmasıdır. Çabucak her organ ve dokudan kanser gelişebilmektedir. Çok çeşitli kanser tipleri olmasına karşın, hepsi olağandışı hücrelerin denetim dışı çoğalması ile başlar.
Kanserin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, kanser gelişme riskini arttıran faktörler vardır. Bu risk faktörleri değiştirilebilir ve değiştirilemeyen faktörler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Değiştirilemeyen faktörler yaş, cinsiyet ve aile hikayesidir. Değiştirilebilir faktörler ise çevresel etkenlerdir. Ultraviyole, farklı kimyasal casuslar, sigara, kimi besinler, radyasyon, virüsler üzere çevresel etkenler çoklukla hücrenin bozulmasına neden olur. Hücrenin yapısının bozulmasının nedeni yaklaşık %90 çevresel etkenlerken yalnızca %10 genetik faktörlere bağlıdır.
Kanser tek 1 hücreden başlar. O tek hücrenin;
• evvel dejenere olması,
• sonra sınırsızca bölünüp çoğalması,
• bağışıklık sistemini atlatması,
• akabinde kitle oluşturması,
• etraf dokulara yayılması,
• uzak organlara ulaşması
• ve sonunda organ yetmezliği ile hayatı tehdit etmesidir
Kas ve hudut hücreleri hariç bedendeki olağan hücreler bölünebilme kabiliyetine sahiptir. Bölünme yeteneği yaraların uygunlaşmasını, ölen yahut ziyan gören hücrelerin yenilenmesini sağlayan fizyolojik bir düzenektir. Lakin bu sınırsız değildir, her olağan hücrenin bölünme sayısı evvelden muhakkaktır, her hücrenin ne vakit öleceği de belirlidir. Ömrünü yahut işlevini tamamlayan hücreler programlanmış olarak ölür (apaotozis). Olağan hücrelerin sonsuz bölünme ve çoğalma yeteneği yoktur. Bu fren sisteminin ortadan kalkması kanserin önünü açan bir faktördür. Denetimsiz bölünen ve çoğalan kanser hücreleri tümör ismi veren ve büyük boyutlara ulaşabilen kitleler oluşturur. Denetimsiz olarak büyüyen bu kitleler etraflarında bulunan olağan doku ve organları baskılayabilir, içine girebilir (invazyon) ve işlevlerini bozabilirler. Ayrıyeten belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra lenf yahut kan dolanımına girerek bedenin uzak bölgelerine giderek, bu bölgelerde yeni tümör kolonileri oluşturabilir ve büyümeye devam edebilirler (metastaz). Fakat her tümör kanser değildir, güzel huylu hücrelerin oluşturduğu selim tümörler de vardır. Bunların kanserden en kıymetli farkı bedenin başka bölgelerine yayılmamaları, yani metastaz yapmamalarıdır.
Bağışıklık sistemimiz dejenere olan hücreleri daima olarak bulur ve yok eder. Tümör hücreleri bağışıklık sistemini aşmak için kimi kimyasal sinyaller üretir. Bu formda bağışıklık sistemi pürüzünü de aşmayı başarabilirler.
Çabucak her organ ve dokudan gelişebilen çok değişik kanser tipleri bulunmakla birlikte, melanom dışı deri kanserleri hariç tutulduğunda genel olarak en sık görülen kanser göğüs kanseridir. Akabinde prostat, akciğer ve kalın barsak kanserleri gelmektedir. Fakat en sık görülen kanser tipi bayan ve erkekler ortasında farklılık göstermektedir. Coğrafik bölgelere ve ırka nazaran de kanser sıklığı farklılıklar gösterebilir. Bayanlarda hem ülkemizde hem ABD’de birinci sırada görülen göğüs kanserini akciğer kanseri takip etmektedir. Erkeklerde ise akciğer ve prostat kanserleri en sık olarak görülmektedir.
Kanserin geliştiği bölge ve organa nazaran farklı belirti ve bulguları olabileceği üzere tüm kanserlerde görülebilen genel belirti ve bulguları da vardır:
Nedeni açıklanamayan kilo kaybı, halsizlik, kolay yorulma, geçmeyen şiddetli ağrılar, ele gelen kitleler, ateş, kimi deri değişiklikleri pek çok kanser cinsinde görülebilen uyarıcı olması gereken belirtilerdir.
Ayrıyeten ses kısıklığı, yutma zahmeti uzun süren öksürük, idrar, gayta ve tükürükte kan görülmesi, her türlü genital kanama, göğüsten kanlı akıntı kesinlikle araştırılması gereken çok kıymetli belirtilerdir. Bunların dışında baş ağrısı, baş dönmesi, görme bozukluğu, inatçı karın ağrıları, idrar yapma zahmeti, dışkılama sistemindeki değişiklikler, benlerde ve deride ortaya çıkan her türlü değişiklikler ve güzelleşmeyen yaralar, bilhassa göğüste olmak üzere bedende gelişen kitleler kesinlikle ayrıntılı olarak araştırılmalıdır.
Göğüs kanseri, kalın barsak kanserleri, rahim ve rahim ağzı kanserleri, prostat kanseri tarama prosedürleri ile erken devirde saptanabilen ve erken evrede yakalandığında tesirli olarak tedavi edilebilen kanserlerdir. Kanser tipine nazaran değişen vakitlerde başlayarak nizamlı olarak taramaların yapılması çok değerlidir. Bilhassa bu kanserler açısından aile hikayesi olan şahısların nizamlı taramalarını yaptırmaları ve ortaya çıkan belirtileri ciddiye alarak çabucak tabibe başvurmaları mecburidir.
Kanser Nedir? Kanser Hakkında Genel Bilgiler
