Büyükten küçüğe herkes için bir cümbüş kaynağı olan ve kış mevsiminin sembolü olarak kabul edilen kar, bulutları oluşturan minik su tanelerinin soğuk hava ile müsabakasının bir sonucu olarak gerçekleşiyor. Beyaz, parlak, çoğunlukla altıgen biçimli, buz kristallerinden oluşan bir yağış çeşidi olan kar, 0 °C altında su buharının ağırlaşması ile oluşuyor.
İşte kar yağışının yeryüzüne düşüş hikayesi…
Teknik olarak bakıldığında dağlara ve öteki soğuk bölgelere düşen kar aslında donmuş sudur. Küçük donmuş su kristallerinden oluşur. Bir kar tanesi yahut bir buz kristali, altıgen, yıldız üzere biçimlerle atmosferden düşen buz kristallerinin birleşimidir. Yeni yağmış kar, güneş sıcaklığının yüzde 90’ından fazlasını atmosfere geri yansıtır.
Güneş ışınlarından ötürü, denizler, ırmaklar, göller ve göletlerden daima olarak bir buharlaşma gerçekleşir. Su buharının atmosferdeki havadan daha hafif olması sebebiyle, su buharı atmosferde yükselir ve bulutlara dönüşür. Üstlere çıkıldıkça sıcaklığın azalması nedeniyle havanın su buharını tutma kapasitesi azalır. Muhakkak bir yükseklikte hava, su buharı ile çok yüklenir.
Su buharı ve nem ile dolu havanın çok doymuş bir durumda olduğu bilinmektedir. Havanın daha fazla soğumasından sonra su buharı, kar parçacıklarına dönüşür. Bu parçacıklar birbirleriyle birleşerek kar kristallerini oluşturur. Hava bu parçacıkların tartısını taşıyamazsa, dünya yüzeyine kar taneleri olarak düşmeye başlar.
HER BİR KAR ADEDİNİN KRİSTAL YAPISI FARKLI
Çok sayıda kar kristal çeşidi olmasına karşın hepsi altı köşelidir. Kar tanelerinin kristal yapıları birbirinin tıpa tıp birebiri değildir. Mikroskopla büyütülen kar taneleri üzerinde yapılan araştırmalarda, kristal yapıları birbirinin tıpkı olan iki kar adedine rastlanmamıştır. Kar kristalleri üzerinde birinci araştırmaları yapan Amerikalı Wilson Bentley elli yıl boyunca daima kar kristali fotoğrafı çekmiştir. Elde ettiği 6 bin fotoğraf içinde kristal yapıları birbirinin tıpkı olan iki kar adedine rastlayamamıştır.
Daha sonraları da öteki bilim insanlarının sürdürdüğü çalışmalar sonucunda şimdiye kadar kar tanecikleri ortasında birebir büyüklükte, birebir halde ve birebir sayıda su molekülü taşıyan iki kristal bile bulunamamıştır. Birebir şartlarda oluşan kar kristallerinin birbirlerine emsal olmaları, oluşum ortamları birbirine ne kadar çok benzeriyse, o kadar muhtemeldir. Birbirinin birebiri iki kar kristali 1988 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Wisconsin eyaletinde tespit edilmiştir.
KAR YAĞIŞI ÇEŞİTLERİ
Kar tanelerinin hali ve niteliğine nazaran farklı isimlendirmeler yapılır.
Bunlar:
- Lapa lapa: Dingin havada, çok soğuk olmayan ortamda birleşen kar tanelerinin çapı 1 santime yaklaşır. İri taneler halinde gerçekleşen yağışa kuşbaşı kar yahut lapa lapa ismi verilir.
- Sulusepken (Sulu kar): Atmosferin üst kısımlarında fazla soğuk olmayan havada oluşan kar taneleri, yere yakın alanlarda artan sıcaklıktan ötürü erirler. erime ile yağmur yahut karla karışık yağmur oluşur. Bu yağışa sulu kar yahut sulusepken ismi da verilir.
- Graupel (Bulgur): Olağan kar tanelerinden daha küçük, yuvarlak, sert taneciklerdir. Etrafı ince bir buz katmanı ile kaplı olan taneler yere süratli düşer ve zıplar.
- Kuru kar: Çok soğuk ve nem oranının düşük olduğu havalarda, çapı 1 mm’den küçük kar kristalleri oluşur. Yerde ince bir kar katmanı oluşturan kar çabucak erimediğinden çevreyi ıslatmaz.
- Tipi: Kar yağışının, 56 km/s’tan süratli rüzgarlarla birlikte oluştuğu durumdur. Görüş aralığı düşer, yürüyüş güçleşir.
KAR YAĞIŞININ DAĞLARDA DAHA SIK GÖRÜLMESİNİN SEBEBİ NEDİR?
Dağlarda kar yağışının daha çok görülmesi temelde iki sebebe bağlıdır, bölgenin deniz düzeyinden yüksekliği ve bölgenin Ekvator‘dan uzaklığı. Bölgenin yüksekliği ne kadar yüksek olursa, tertipli kar yağışı alma mümkünlüğü o kadar fazla olur. Emsal olarak, Ekvator‘dan ne kadar uzak olursa, bölgede kar yağışı mümkünlüğü da o kadar artar.
Atmosferde oluşan kar ölçüsü epey büyük olmasına karşın, bunun yalnızca küçük bir kısmı dağlara kar olarak düşer. Kalan kısım yağmur olarak çiseler, zira su buharı bulutunun dağ yamacından geçerken sıcaklığı yükselmeye başlar ve erimesine neden olur. Bunun sonucunda da aslında kar olarak yağması gerekirken suya dönüşür. Bu nedenle, sıcaklığın daha fazla olduğu bir ova bölgesinde kar yağışı görmek çok azdır.
