Katarakt nedir?
Katarakt, görmede azalma ve görme kalitesinde bozulma şikayetiyle ortaya çıkan gözümüzdeki ışığı kıran bir yapı olan doğal göz içi merceğimizin saydamlığının bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır.
Katarakt, görmede azalma ve görme kalitesinde bozulma şikayetiyle ortaya çıkan gözümüzdeki ışığı kıran bir yapı olan doğal göz içi merceğimizin saydamlığının bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Bilhassa ileri yaş hastalığı olan katarakt erken teşhis ve gerçek tedavi ile basitçe çözülebilen bir meseledir. Katarakt, daha çok ileri yaş hastalığı olsa da doğumdan vefata kadar hayatın her devrinde karşımıza çıkabilmektedir. Halk ortasında göz perdesi ve aksu olarak da isimlendirilmektedir.Katarakt, ilaçla yahut gözlükle tedavi edilemez ve hastalığın tek tedavi usulü ameliyattır.
Katarakt neden olur ?
Gözümüzdeki doğal lensimiz su ve proteinden oluşan bir yapıya sahiptir. Şeffaflığını bu proteinlerin özel yapılarından alır. Işığın retinamıza geçebilmesi için saydam yapısının devamı gereklidir. Yaşla birlikte su ve protein yapısının değişmesiyle lensin saydamlığında bozulma başlar. Katarakt ölçüsü arttıkça saydamlıktaki bozulma artar, hastanın görüş düzeyi ve kalitesi azalır.
Kataraktın en sık nedeni yaşlılıktır. Ayrıyeten diyabet, yüksek miyopi, üveit denilen göz içi iltihabı, radyasyona maruz kalma, uzun vadeli kortizon içeren göz damlası yahut sistemik kortizon kullanımı, uzun müddet morötesi (güneş ışını) ışınlara maruz kalma, ailesinde erken yaşta katarakt hikayesi bulunması yahut göz travmaları üzere durumlarda daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilir. Bunların yanı sıra sigara kullanımı, çok alkol tüketimi, kolesterol düşürücü maksatlı kullanılan statin kümesi ilaçların da katarakt oluşumunu hızlandırabilir.
Doğumsal katarakt olguları anne karnında geçirilmiş kimi enfeksiyon hastalıkları ve aşikâr başlı kimi metabolik hastalıklar sonucunda oluşmaktadır.
Katarakt belirtileri nelerdir?
- Bazı kataraktlar, görüşü önemli halde azaltacak seviyeye ulaşmazken, kimileri görmeyi bütünüyle pürüzler. Bir kataraktın görüşü etkilemesi, büyüklüğüne, yoğunluğuna ve mercekte oluştuğu yere bağlıdır.
- Görmede azalma ve bulanık görüş ( örnek fotoğraflara bakınız) Hastalar gözlük takmalarına karşın yakını ve uzağı uygun göremezler ve bunun gözlükten kaynaklanan bir sorun olduğunu düşünürler halbuki ki sorun katarakttır.
- Işığa karşı hassasiyet, göz kamaşması
- Çift görme durumu
- Okumada zorlanma
- Gece görme bozulması ve ışıklarda dağılma (örnek resme bakınız)
- Renklerde soluklaşma ve sararma
- Gözlük numaralarının sık değişmesi
- Araba kullanırken zorlanma
Tanı:
Katarakt tanısı göz tabipleri tarafından biyomikroskobik muayene ile konulmaktadır. Muayenede hastalığa ilişkin bulgular; lenste matlık, lensin şişmesi ve renk değiştirerek sarı-gri renk halini almasıdır.
Katarakt tedavisi nasıl yapılır?
Katarakt tedavisinde tek seçenek ameliyattır. Katarakt görme sertliğini aşikâr bir düzeye azalttığında kesinlikle tedavi edilmesi gerekir. Başlangıç düzeyinde katarakt hastanın mesleksel işlevlerini yahut günlük hayatını olumsuz etkilemeye başladıysa hastalık erken evrede olsa tedavi edilebilir. Hastalığın tedavisin ertelenmesi bilhassa yaşlılık hastalığı olduğundan yalnız yaşayan hastalarda düşme buna bağlı kalça v.b. kırık oluşumuna, kırıklar için hastaneye yatış, ameliyat ihtiyacı, uzun süren hareketsiz ömür ve buna bağlı olarak ekstra yeni sıkıntıların ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıyeten görmesi önemli derecede azalmış şahıslarda günlük yaşamsal işlevlerin idamesinde diğerlerine bağımlılık ortaya çıkar.
Ayrıca katarakt, gözdeki var olan bir hastalığın teşhis ve tedavisini güçleştiriyorsa (örneğin şekere yahut üveite bağlı retina sorunlarının tanısı ve tedavisini engelliyorsa) erken periyotta tedavi edilebilir. Tekrar doğum sonrası devirde katarakt varlığı kelam hususuysa ikaz azalmasına bağlı göz tembelliği ve kayma gelişimini engelleme açısından en erken ve uygun vakitte tedavi edilmelidir. Tekrar birtakım durumlarda katarakt varlığı göz tansiyonuna neden olmakta ve göz tansiyonun tedavi edilebilmesi için katarakt ameliyatının erken devirde yapılması gerekebilmektedir.
Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?
Katarakt ameliyatı, çoğunlukla iğnesiz, narkozsuz, yapılmaktadır, ameliyat esnasında hasta konforu yüksek olup ağrı olmamaktadır. Ve hasta birebir gün meskenine dönebilmektedir. Ameliyat çoğunlukla topikal anestezi ismi verilen damla anestezisi ile gerçekleştirilir.
Bazı özel durumlarda göz etrafının enjeksiyon ile uyuşturulması yahut genel anestezi de gerekebilir (örneğin daima baş hareketi olan hastalar, çocuklar, mental işlevleri makus hastalar, ameliyat korkusu yüksek derecede olan hastalar).
Hastanın ameliyathaneye transferi, ameliyat öncesi hazırlık, ameliyatın gerçekleştirilmesi ve hastanın yatağına geri alınması toplamda 1 saatten kısa sürer. Ameliyat sonrası damla reçete edilerek hasta taburcu edilir. Bir müddet sonra hastanın birinci denetim yapılır.
Ameliyata mahzur durumlar; son 3 ay içerisinde inme ve kalp kiriz geçirmek. Bu durumlarda ameliyat 3. ayın sonuna ertelenir. Katarakt ameliyatı esnasında sorun oluşturabilecek ilaç kullanımları olarak prostat ilaçları ve kan sulandırıcı ilaçlar sayılabilir. Bu durumlar uygun cerrahi yollarla aşılabilinmekte ilaç kullanımlarına rastgele bir müdahale gerekmemektedir.
Katarakt ameliyatı mikroskobik bir ameliyat olup ameliyat olup önemli teknolojik yatırım gerektirmektedir.
Katarakt ameliyatında en yaygın kullanılan cerrahi prosedür, halk ortasında lazer cerrahisi olarak bilinen FAKO yoludur. Bu yolla kataraktlı lens ultrason gücüyle parçalanıp, temizlenerek yerine yapay göz içi mercek yerleştirilmektedir. Operasyon 2 mm’den küçük bir kesiden yapılmaktadır.
Femtosaniye laser teknolojisinin göz alanında kullanılmaya başlanmasıyla birlikte katarakt ameliyatındaki kimi safhaların yapılmasında bu teknoloji kullanılmaya başlanmıştır. Göze giriş yerlerinin açılması, lensin ön kapsülünün açılması ve lensin parçalanması basamakları femtosaniye laser takviyesiyle yapılabilmektedir. Ancak maliyetinin yüksek olması ve tecrübeli cerrahların ameliyatın bu basamaklarını meselesiz formda yapmaları nedeniyle klinikte kullanımı sonludur.
Katarakt cerrahisinde katarakt temizlendikten sonra hasta için özel durumlar yoksa(bir yaşından küçük çocuklar, göz içi iltihabı olanlar, vs) göz içine yapay mercek yerleştirilmesi gerekmektedir. Göz içine mercek yerleştilmediğinde hastanın çok kalın camlı gözlük kullanması gerekir.
Ameliyatta yerleştirilen göz için merceklerinin özellikleri
Kullanılacak merceklerin özelliklerine nazaran bireyler ameliyat sonrasında uzak ve yakın gözlük bağımlılığından kurtulabilmektedirler. Bunun için kullanılan göz içi mercekleri yalnız uzak odaklı, uzak ve yakını net gösterecek formda iki odaklı, uzak, orta ve yakını net gösterecek formda üç odaklı ve bu üç tipin astigmatı da giderecek halde bulunan kombinasyonları bulunmaktadır. Ayrıyeten özel renk kaplamaları olan ve göze gelen ziyanlı ışıkları engelleyen tıpta mercekler bulunmaktadır. Bu tür merceklerin seçimi hasta ile tabibinin birlikte vereceği karar olmalıdır.
Ameliyat sonrası bakım:
Ameliyat sonrası göze baskı yapmamalı ve ovuşturmamalısınız. Yüzünüzü yıkamak, banyo yapmak, eşya taşımak, namaz kılmak, spor yapmak, işe başlamak, denize ve havuza girmek üzere şeyleri doktorunuza danışarak yapınız. Ameliyat sonrası verilecek olan ilaçlar (damla, pomat, tablet, şurup vs.) hekiminizin tavsiye ettiği formda ve müddette kullanılmalıdır.
Doktorunuza istişareden ilaçlarınızı değiştirmeyin, azaltmayın yahut kesmeyin. İlaç kullanımından kesinlikle ellerinizi sabunla yıkayın. İlaçları uygularken damlalık yahut pomat kutusunun ucu göz kapağı, kirpik, cilt, el, kâğıt, peçete üzere yerlere değdirilmemelidir. Ameliyat sonrası takip mühleti ve yapılacaklar konusunda doktorunuzun ihtarlarını dikkatle alınız.
Katarakt tekrarlar mı?
Katarakt ameliyatı olanlarda tekrar katarakt oluşmaz. Operasyonla, merceğin içine yerleştirildiği saydam yapıdaki zarda vakitle kesifleşme olabilir. Bu halk ortasında “ikincil katarakt” olarak isimlendirilse de aslında katarakt değildir. Bu oluşum çoklukla lazerle kolay kolay tedavi edilebilir. Nadir durumlarda ameliyatla temizlemek gerekebilir.
