Katarakt göz merceğinin kesifleşerek saydamlığını kaybetmesi sonucunda oluşan duruma verilen isimdir. Göz merceği iris, yani gözün renkli kısmının gerisinde bulunur ve dışarıdan gelen ışığı görme noktasına odaklayarak net görmemizi sağlar. Dünyada önde gelen körlük nedenlerinden olup tedavi edilebilen bir hastalıktır. Türkiye’de yılda dört yüz bin katarakt ameliyatı yapılmaktadır. Yaşlı nüfus arttıkça kataraktlı hasta sayısı da artacaktır.
Kataraktın belirtileri nelerdir?
Kataraktın başlangıç safhalarında görme az etkilenir lakin ilerledikçe görme sıkıntıları artarak büsbütün görme kaybına kadar gidebilir. Başlangıçta hafif buzlu cam gerisinden görme, ışıkların etrafında saçılma, renklerde solukluk, görmede biraz azalma olur. Kimi katarakt tiplerinde gece görme olağanken parlak ışıkta görme zorluğu tek belirtidir. Sık görülen bir öteki belirti ise gözlük numaralarının sık değişmesi hatta yakın görmenin düzelmesidir. Lakin bütün katarakt tipleri tedavi edilmediklerinde görmenin büsbütün kaybolmasıyla sonuçlanırlar.
Kataraktın nedenleri nelerdir?
Göz merceği su ve proteinden oluşur. Yaş ilerledikçe proteinlerde bozulma olur, katarakt ortaya çıkar ve giderek ilerler. Bu durumun tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte yapılan bilimsel araştırmalar ilerleyen yaş dışında aşağıda yazılı olan risk faktörlerini belirlemişlerdir:
Güneş ve başka kaynaklardan ultraviyole ışığı
Diyabet
Hipertansiyon
Obezite
Sigara
Kortizonlu ilaç kullanımı
Bazı kolesterol düşürücü ilaçlar
Göz yaralanmaları ve iltihapları
Hormon tedavileri
Fazla alkol kullanımı
Yüksek miyop
Ailede katarakt öyküsü
Katarakt önlenebilir mi?
Katarakt oluşumu üzerine olan teorilerden bir kısmı, birçok kataraktm göz merceğinde oksidatif değişiklikler sonucu olduğu tarafındadır. Kataraktın önlenmesi tartışmalı olmakla birlikte yapılan çalışmalar birtakım besinlerin ve besin desteklerinin katarakt riskinin azalmasında yararlı olabileceğini düşündürmektedir. I ve C vitaminlerinin katarakt gelişmesini geciktireceğine dair bulgular olduğundan, kelam konusu bu vitaminler açısından güçlü besinlerden oluşan diyetler önerilmektedir. Katarakt riskini azaltacak bir öbür tedbir ise, bilhassa açık havada çok vakit geçirenlerde, güneşin ultraviyole ışınlarını engelleyen gözlükler kullanılmasıdır. Hayat müddeti uzadığında katarakt oluşumu engelleneme de sağlıklı hayat ve tertipli ve istikrarlı beslenme katarakt oluşumunu geciktirebilir.
Katarakt ameliyatı nasıl olur?
Kataraktın ameliyat dışında tedavisi olmadığından ameliyatın ne vakit yapılması gerektiği değer kazanır. Başlangıç kataraktta bir müddet gözlükle yahut gözlüksüz yönetim edilebilir. Katarakt görmenizi azaltıp günlük ömrünüzü olumsuz etkilediğinde ameliyat kaçınılmaz olur. Ülkemizde hala halk ortasında yahut kimi tabipler tarafından katarakt olgunlaşsın sonra ameliyat yapalım kanısı yaygın olmakla birlikte, bu yaklaşım günümüz için geçerli değildir. Ameliyatı, kısaca kataraktlı göz merceğinin alınarak yerine yapay bir mercek konulması olarak tanım edebiliriz.
Günümüzde katarakt ameliyatları küçük bir kesiden fako- emülsifikasyon olarak isimlendirilen bir yolla yapılır. Fakoemülsifikasyon tekniğinde ultrason yani yüksek frekanslı ses gücü kullanılır. Kataraktın ultrason gücüyle eritilip çıkarılmasından sonra yerine yapay mercek yerleştirilir.
Katarakt ameliyatında mercek seçimi nasıl yapılır?
Katarakt ameliyatında mercek seçimi de tabiplerin yönlendirmesiyle hasta tarafından yapılır. Katarakt ameliyatı sırasında yerleştirilecek yapay mercek sayesinde hastada daha evvelce mevcut olan miyop, hipermetrop ve astigmat üzere kusurlar da düzeltilir. Monofokal yani tek odaklı mercekler takıldığında hastalar uzak için gözlük kullanmazlar, multifokal yani yakın uzak mercek takılan hastalar ise yakın yahut uzak için gözlük kullanmazlar.
Çocuklarda katarakt olur mu?
Katarakt yeni doğan dâhil her yaşta ortaya çıkabilir. Bebeklerde kataraktın tedavisi geç yaşlarda görülen katarakttan farklılık gösterir. Bebeklerde katarakt ameliyatına karar verirken tek taraflı, çift taraflı olup olmadığına ve kataraktın düzeyine bakılır, bebeklerde yapılan katarakt ameliyatında göz içine çoklukla mercek yerleştirilmez. Mercek yerleştirme süreci duruma nazaran ilerideki bir devirde planlanabilir.
