Şişmanlık, depo yağlarının, yağsız beden kütlesine oranla olağan kabul edilen kıymetlerinin üzerine çıkmasıdır. Şişmanlık bir hastalık olmakla birlikte birçok hastalığında oluşumunda rol almaktadır. Bilhassa günümüzde mevt oranı en yüksek olan kalp damar hastalığının yanı sıra diyabet, kanser, gut, safra tası, böbrek ve pankreasta işlevsel bozukluk, karaciğer yağlanması üzere birçok hastalığın başlangıcında da rol oynar. Şişmanlık bilhassa gençlerde utanç verici bir olay olarak algılandığı için bireyin kendisini yakışıksız hissetmesine sebep olabilir. Yaslılarda ise ağır bedenin taşınması güç olduğu için eklemlerde ağrıların artmasına yol açar. Son yıllarda dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan araştırmalar ekonomik istikametten gelişmiş ülkelerde, şişmanlık ve buna bağlı olarak hastalıkların sıklığının arttığı belirtilmektedir. Ülkemizde yetiksin erkek nüfusunun % 26,4’ü hafif, % 7,6’si ileri derecede şişmandır. Bayanlarda hafif şişmanların oranı % 38,5, şişman olanları ise % 25,6’dir. Şişmanlık kent nüfusunda köylerden daha yüksektir.
NEDENLERI
Şişmanlık uzun süren güç dengesizliği sonucudur. Bunun aşikâr baslı nedenleri 5 kümede toplanabilir;
1. Fazla yeme,
2. Fizikî hareketlerin azlığı,
3. Ruhsal bozukluklar,
4. Metabolik ve hormonal bozukluklar
5. Kimi ilaçlar (Örn; antidepresanlar, glikokortikoitler)
ŞİŞMANLIĞIN ÖNLENMESI
Ekseriyetle şişmanlamak kolay, zayıflamak ise güçtür. Bu nedenle şişmanlığın tedavisinden evvel, önlenmesi doğrudur. Şişmanlığın önlenmesinde en kıymetli konu küçük yastan itibaren güç istikrarına uygun bir diyetin uygulanmasıdır. Bu ise bireyin besinlerin güç bedelleri ile güç harcaması konusunda şuurlu olması ve güç istikrarına uygun beslenme alışkanlığı kazanması ile olur.
Şişmanlığın tedavisi nasıl olur?
Şişmanlığın tedavisinde en çok uygulanan formüller;
1. Diyet tedavisi,
2. Fizikî aktivitelerin arttırılması,
3. İlaç tedavisi,
4. Cerrahi tedavi,
5. Akupunktur,
6. Hipnoz,
7. Davranış Terapisi’dir.
Bunların içerisinde diyet ve fizikî aktivitenin bir diyetisyen denetiminde bir arada uygulanması şişmanlığın tedavisinde en âlâ sonucu veren uygulama olarak görülmektedir. Günümüzde şişmanlık ülkemizde de bilhassa masa başı islerde çalışan insanlarımızın en büyük sıkıntısıdır. Bu nedenle zayıflama kesimi bilhassa İstanbul, İzmir ve Ankara üzere büyük vilayetlerimizde epeyce istek görmektedir. Birçok özel zayıflama merkezleri kurulmuş ve çeşitli metotlarla şahısları zayıflattıklarını ileri sürmüşlerdir. Bu metotlar ortasında diyet dışında birçok yol ileri sürülmüş fakat bu bahiste basarîli olamamışlardır. Bilhassa zayıflarken en kıymetli mevzulardan biri de, bireylerin sıhhatlerini yitirmemelerini sağlamaktır. Bilhassa piyasada bulunan zayıflama ilaçları, çeşitli rejimler,(İsveç diyeti, İlişkin ferce diyeti, Atkinson diyeti gibi) ve diyetisyen unvanını kullanarak bu isi yapmaya çalışan şahısların, beşerler üzerinde onarılması güç problemlere yol açtıkları yapılan araştırmalarda kanıtlanmıştır. Şişmanlığın tedavisi, zayıflama ve müdafaa olmak üzere iki kısımda ele alınmalıdır. Lakin bu teknikle sağlıklı kalıcı bir kilo kaybına ulaşılabilir. Şişmanlığın tedavisi sonucu olarak şu söylenebilir; Diyetisyen denetiminde uygulanan diyet programlarının dışında, hiçbir usul, ilaç, makine yahut piyasada bilhassa mecmualarda yer alan sihirli diyetlerin bilimsel tarafı bulunmamaktadır. Ve bu yollar ani zayıflamayla birlikte mevte kadar götürebilecek insan organizmasında onarılması güç sıhhat meselelerine neden olabilmektedir. Bu nedenle kilo vermek isteyen bireyler katiyen bir diyetisyen denetiminde kilo vermeli ve başka tekniklere başvurmamalıdır.
İdeal kilo nedir? Nasıl tespit edilmelidir?
Günümüzde birçok oran, yük ve boya dayalı olarak şişmanlık durumunun saptanmasında kullanılmaktadır. İçlerinde kullanılan en geçerli oran BKI (Beden Kitle İndeksi)’dır. Buna nazaran; KI = Tartı (kg) oranı < 20 ise zayıf
Uzunluk (m)2 20-24,9 ise normal
25-29,9 ise hafif şişman (toplu)
30-39,9 ise şişman
>40 ise ağır yahut morbid şişmanlıktır.
Ülkü BKI erkekler için 22, bayanlar için 21’dir. Menopoz sonrası ise ülkü BKI 25’dir. Bu kıymetler 19 yas üstü için geçerlidir. Fakat; tartısı oluşturan kas-kemik yapısı bireyden şahsa değiştiğinden, BKI hesaplaması yalnızca fikir vermesi açısından değerlidir.
İdeal kiloma ulaştıktan sonra, bu kilomu koruyabilirmiyim?
Ülkü kiloya ulaştıktan sonra kilo muhafaza devri, tekrar diyetisyenin nezareti altında yapılan diyet programlarının uygulanması ile olur. Müdafaa devri kilo verme periyodundan daha da değerlidir diyebiliriz. Diyetisyen, müdafaa devrinde kaloriyi biraz daha arttıracak ve kilonun muhafaza tertibini sağlayacaktır. Artık daha çeşitli yiyecekler farklı ölçülerde yenmeye başlanacaktır. Bu periyotta diyetisyenin teklifleri ile birlikte, şahsa bir ömür uzunluğu sürdürebileceği beslenme alışkanlığı kazandırılır.
Diyet yaparken aktivite yapmalı mıyım?
Diyet yaparken en kıymetli şeylerden biri de bireye hareket etme alışkanlığı kazandırılmasıdır. Bu hem diyet sırasında hem de diyet sonrasında kıymetlidir.
Mucize diyetlere inanmalı mıyız?
Mucize diyetler süratle kilo verdiren fakat verdirirken yalnızca yağdan kaybetmenize neden olmayan kas ve su kitlesinden de kaybetmenize neden olan sıhhatsiz diyetlerdir. Bu diyetler uzun mühlet yapıldığında beden elindeki yağı güç kaynağı olarak tutarak dışarıdan aldığı az ölçüdeki karbonhidrat ve proteini yağa çevirerek güç olarak kullanır. Bunun sonucunda ise sıhhatsiz zayıflamaktan ötürü bilhassa kalp rahatsızlıkları olmak üzere vitamin yetersizliklerinden oluşan rahatsızlıklar, halsizlik yapmakta hatta ani mevtle sonuçlanacak durumlar oluşabilir.
