Kırım Kongo kanamalı ateşi birinci devam 1944 yılında Kırım’da, daha sonra ise 1969 yılında Kongo’da ortaya çıkmıştır. Hastalık ismini buralardan almıştır. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi daha sonra ise tüm birçok kıtada görülmüştür. Yaz aylarında olay sayılarında artış gözlemlenmektedir. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ile ilgili tüm bilgiler haberimizde…
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) NEDİR?
Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA), Bunyaviridae familyasının kene kaynaklı bir virüsünün (Nairovirüs) neden olduğu, ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır hadiselerde kanama üzere bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen hayvanlardan insanlara bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. KKKA, % 10-40’lık bir olay mevt oranıyla önemli viral hemorajik ateş salgınlarına neden olur. Afrika, Balkanlar, Orta Doğu ve Asya’daki 50. paralelin kuzeyinde ve güneyindeki Asya ülkelerinde endemiktir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi virüsünün konakçıları sığır, koyun ve keçi üzere çok çeşitli evcil ve yabanî hayvanları içerir. Birçok kuş enfeksiyona dirençlidir. Hayvanlar, enfekte kenelerin ısırmasıyla enfekte olur ve virüs, enfeksiyondan yaklaşık bir hafta sonra kan akışında kalır, bu, kene-hayvan-kene döngüsünün, diğer bir kene ısırdığında devam etmesini sağlar. Her ne kadar birkaç kene cinsi KKKA virüsü ile enfekte olabilse de, Hyalomma keneleri, insan enfeksiyonunun esas kaynağıdır. Türkiye’de hastalığın bulaştırıcısı olan asıl kene tipi Hyalomma marginatum’dur.
Hastalık Türkiye’de birinci olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA olayları, hastalığın esas bulaştırıcısı olan kenelerin etkinleştiği devirden başlayarak bahar ve yaz aylarında görülmektedir. Birinci sefer Tokat ili ve civarında dikkatleri çeken Kırım Kongo Kanamalı Ateşi olayları çoğunlukla İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde ağırlaşmaktadır.
KIRIM KONGO NASIL BULAŞIR?
KKKA virüsü, insanlara kene ısırmasıyla yahut kesim sırasında ve çabucak sonrasında enfekte hayvan kanı yahut dokularıyla temas yoluyla bulaşır. Hadiselerin birden fazla, tarım personelleri, mezbaha çalışanları ve veterinerler üzere hayvancılık ile uğraşan şahıslarda görüldü. Beşerden beşere geçiş, enfekte olmuş şahısların kanları, salgıları, organları yahut öteki beden sıvılarıyla yakın temastan kaynaklanabilir. Hastane kaynaklı enfeksiyonlar, tıbbi ekipmanın yanlış sterilizasyonu, iğnelerin tekrar kullanılması ve tıbbi gereçlerin kirlenmesi nedeniyle de ortaya çıkabilir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ BELİRTİLERİ
KKKA, baş ağrısı, yüksek ateş, sırt ağrısı, eklem ağrısı, mide ağrısı ve kusma üzere birinci belirti ve semptomlar ile apansız başlar. Gözlerde, yüzde ve boğazda kızarıklık, boğaz ve damaktaki peteşiler (kırmızı lekeler) yaygındır. Semptomlar sarılık ve önemli olaylarda ruh hali ve duyusal algıdaki değişiklikleri de içerebilir.
Hastalık ilerledikçe, hastalığın dördüncü gününden başlayıp yaklaşık iki hafta süren şiddetli morarma, şiddetli burun kanaması ve enjeksiyon bölgelerinde denetimsiz kanama alanları görülebilir. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi görülen bölgelerdeki salgınlarda hastaneye yatırılan hastalarda mevt oranları % 9 ile % 50 ortasında değişmiştir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ TEDAVİSİ
İnkübasyon (kuluçka) mühleti kene tutunmasından sonra ekseriyetle 1-3 gün, en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, beden sıvısı ve başka dokularla temas sonrasında 5-6 gün; en fazla ise 13 gün olabilmektedir. Semptomların tedavisi ile yapılan genel destekleyici bakım, insanlarda KKKA’yı yönetmede temel yaklaşımdır. Her ne kadar Doğu Avrupa’da KKKA’ya karşı inaktive edilmiş, farelerde denenmiş bir aşı geliştirilmiş ve kullanılmış olsa da, şu anda insan kullanımı için yaygın olarak kullanılan inançlı ve tesirli bir aşı yoktur. Ayrıyeten hayvanlarda kullanım için de rastgele bir aşı yoktur.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİNDEN KORUNMAK İÇİN
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Dairesi Başkanlığı’nın internet sitesinde KKKA’dan korunmak ve hastalığı önlemek için yapılması gerekenler şu formda anlatılmıştır:
1- Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları üzere kene istikametinden riskli alanlara gidilirken, kenelerin bedene girmesini engellemek gayesiyle mümkün olduğu kadar bedeni örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve ayrıyeten kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir.
2- Kene tarafından riskli alanlardan dönüldüğünde kişi kendisinin ve çocuklarının bedeninde (kulak ardı, koltuk altları, kasıklar ve diz ardı dâhil) kene olup olmadığını denetim etmeli, kene tutunmuş ise hiç vakit kaybetmeden çıplak el ile dokunmamak kaidesiyle bedene tutunduğu en yakın yerden tutarak uygun bir materyal ile (bez, naylon poşet, eldiven gibi) çıkarmalıdır.
3- Kişi keneyi kendisi çıkaramadığı durumlarda en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır. Kene ne kadar erken çıkarılırsa hastalığın bulaşma riskinin de o kadar azalacağı unutulmamalıdır.
3- Hastalık hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, beden sıvılarına yahut dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir.
4- Hastalığa yakalanan şahısların kan, beden sıvıları ve çıkartıları ile hastalık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden bireyler gerekli korunma tedbirlerini (eldiven, önlük, maske v.b.) almalıdır.
5- Kene tutunan şahıslar, kendilerini 10 gün müddetle halsizlik, iştahsızlık, ateş, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma yahut ishal üzere belirtiler istikametinden izlemeli ve bu belirtilerden bir yahut bir kaçının ortaya çıkması halinde derhal en yakın sıhhat kuruluşuna müracaat etmelidirler.
6- Hastalığa sebep olan mikrobun taşıyıcısı, saklayıcısı ve bulaştırıcısı olan keneler uçmayan, zıplamayan, yerden yürüyerek bedene tırmanan eklem bacaklı hayvanlardır. Bedene tutunan yahut hayvanların üzerinde bulunan keneler katiyetle çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Keneler üzerine sigara basmak, kolonya, gaz yağı üzere unsurlar dökmek kenenin kasılmasına sebep olarak beden içeriğini kan emdiği bireye aktarmasına sebep olacağı için yapılmamalıdır.
