Öncelikle bu tanıyı, yalnızca bir ruh sıhhati uzmanının belirleyebileceğini bilmeniz çok değerlidir.
Ne kendi tespitleriniz, ne etrafınızdan rastgele bir kişinin sizinle ilgili tabirleri, ne de yalnızca bir kişilik testi yetersiz, eksik ve yanlış olacaktır.
Bu şahıslar, teşhis konulduktan sonra asla dışlanmamalıdır. Tertipli bir psikiyatrik ve ruhsal dayanakla bu şahısların birden fazla etrafınızda sizinle birlikte yaşayabilir.
Kişilik bozuklukları tedavi edilebilir. Yalnızca birtakım tipleri biraz daha uzun sürebilir.
Erken uzman müdahalesi ve erken teşhis düzgünleşme sürecini her vakit olumlu tesirler.
Önce kişiliği tanımlayalım.
Bizi başkalarından ayıran en bariz özelliğimizdir. Hem kendimizi hem de dünyayı algılama ve sunma biçimimizdir.
Bir kişilik bozukluğundan bahsedebilmek için, kişinin kendisi ve etrafı ile birden fazla alanda birden fazla uyumsuzluk vb. üzere durumlar yaşaması gerekmektedir.
Yaş faktörü bu tespitte kıymetlidir. Zira birtakım yaşlarda yer alan uyumsuzluklar olağanken, kimi yaşlarda olağan olmayan bir durum olarak ele alınır.
Veya bu tespitlerde sosyokültürel tesirler de her vakit göz önünde bulundurulur.
Yine bu uyumsuzluklar bir unsura yahut fizyolojik bir hastalığa bağlı olmamalıdır.
Kişilik bozukluğu yaşayan bireyler, bağlarında, toplumsal fonksiyonlarında zorluk yaşayabilirler. Bu zorlanmalar uzun sürdüğü üzere ömürlerinde besbelli olabilir.
Bu bireyler, ekseriyetle sıhhatsiz davranışlarının ve sonuçlarının farkında olamazlar.
DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) ‘na nazaran, toplamda 10 tip kişilik bozukluğu vardır.
Tüm bunlar, A-B-C olmak üzere 3 kategoride toplanır.
Bu kişilik bozuklukları, her ne kadar birtakım özelliklerine nazaran ayrımlaşmış olsa da kesin hudutlarla birbirinden ayrılmakta zorlanır.
A TİPİ (Tuhaf, alışılmamış, olağan dışı his, fikir, davranış yahut dürtüleri varlığı): Paranoid, Şizoid, Şizotipal Kişilik Bozukluğu
B TİPİ (Düzensiz, dramatik, ağır, kararsız, hareketli his, niyet, davranış yahut dürtülerin varlığı): Ansisosyal, Narsistik, Histriyonik,Borderline Kişilik Bozukluğu
C TİPİ ( Telaşlı, korkan, huzursuz, huzursuz his, fikir ve davranışların varlığı): Utangaç, Bağımlı, Obsesif- Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Kişilik bozuklukları neden olur? Bize en çok sorulan sorulardandır.
Asıl nedenleri şimdi tam olarak tespit edilememiş olsa da genetik faktörlerin, çevresel faktörlerin ve gelişimsel faktörlerin tesiri olduğu düşünülmektedir.
Uzm. Klinik Psikolog Eda Gökduman
