KOAH, ekseriyetle uzun yıllar boyunca sigara içilmesi ya da ziyanlı gazlara maruziyet sonucu oluşan hava yolunda mikrobik olmayan iltihaplanma ve buna bağlı olarak hava yollarında daralma, hava akımı kısıtlanması ile karakterize kronik, yaygın, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Hastalık sigara içenlerde ve ileri yaşta daha sık görülmektdir. Gelişmekte olan ülkelerde erkeklerde daha sık görülürken gelişmiş ülkelerde her iki cinste eşit sıklıkta görülmektedir.
KOAH’ın gelişiminde birçok risk faktörü rol oynamaktadır. En kıymetli ve birinci sıklıkta görülen risk faktörü kronik sigara içiciliğidir. Faal sigara içen bireyler kadar pasif sigara içicileri de KOAH açısından önemli risk altındadır. Son periyotta yaygınlaşan elektronik sigaralar da toksik içerik açısında sigara ile benzeri özelliktedir. Bilhassa gebelik devrinde sigara içilmesi de bebeğin anne karnındaki akciğer gelişimini etkileyerek ileriki yaşlarda KOAH gelişme riskini arttırmaktadır.
Meslek nedeniyle organik ve inorganik toz, kimyasal casus ve buharlara maruziyet de KOAH riskini arttırmaktadır. Açık ateşte ve âlâ çalışmayan sobalarda yakılan odun, tezek, bitki kökleri ve farklı maksatlarla yakılan biyomas yakıtlar da iç ortam hava kirliliğini arttırarak KOAH gelişimine neden olabilmektedir. Dış ortam hava kirliliği de sigara kadar olmasa da KOAH gelişimindeki tesirli faktörler ortasındadır.
Astım hastalarının da KOAH gelişimi açısından önemli risk altında olduğu bilinmektedir. Kronik bronşitli sigara içen yetişkinlerde de KOAH gelişme riski daha yüksektir. Genetik faktörlerden en güzel bilineni alfa-1 antitripsin eksikliğidir.
Yaş da artık KOAH gelişimi için bir risk faktörü sayılmaktadır. Gebelik ve doğumda oluşan süreçlerle bir arada çocukluk ve adölesan devirdeki kimi özel unsurlara maruziyetler de KOAH gelişimi için risk teşkil eder. Düşük doğum yükü ve erken çocukluk devrinde geçirilen ağır enfeksiyonlar, bilhassa akciğer gelişimini olumsuz etkileyerek ileride KOAH gelişme riskini arttırmaktadır.
A,C ve E vitamininden eksik beslenme, düşük sosyo-ekonomik seviyede yaşama da KOAH gelişiminde tesirli faktörlerdendir.
KOAH’ta en sık görülen belirtiler kronik ve ilerleyici nefes darlığı, öksürük ve balgamdır. Hastalar, nefes almada zahmet, göğüste yük hissi, hava açlığı yahut nefes nefese kalma olarak tanım ettikleri nefes darlığı nedeniyle önemli ıstıraplar yaşamaktadır.
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olanlarda öksürük başlangıçta aralıklı olabilir lakin vakitle devamlı hale gelir. Öksürük balgamlı yada balgamsız olabilir. Balgam vakit zaman artıp vakit zaman azalbilir. Mühletinden bağımsız olmakla bir arada balgamın renginde yoğunlaşma ve ölçüsündeki artış hastada enfeksiyonun göstergesi olabilir. Hırltılı teneffüs ve göğüste sıkışma hissi de KOAH’lı hastaların şikayetleri ortasında olabilir.
KOAH’ta kesin teşhis halk ortasında üfleme testi olarak bilinen teneffüs işlev testi ile konur. Teneffüs işlev testindeki FEV1/FVC oranının %70’in altında saptanması KOAH tanısı için kafidir. KOAH’ta evreleme ise hastanın nefes darlığı ve şikayetlerini ölçen anketler, bir yılda geçirdiği atak sayısına, bir yılda toplam hastaneye yatış sayısına nazaran yapılır. Teşhiste ek olarak akciğer sineması, tomografi, oksijen seviyesini gösteren kan analizleri ve antrenman testleri de kullanılabilir.
KOAH’ta tedavinin temeli, hastalığın gelişmesinin ya da ilerlemesinin önlenmesidir. Bunun için yapılacaklar ise sigara kulanımının bırakılması, iç ve dış ortam hava kirliliğinin azaltılması, mesleksel maruziyetlerin azaltılması ve enfeksiyonları önlemek için grip ve zatürre aşılarının yapılmasıdır.
KOAH’ta ilaç tedavisinin gayesi; hastanın şikayetlerini mümkün olabildiğince azaltarak hayat kalitesini arttırmak, hastalığı ilerlemesini ve atakları önleyerek genel sıhhat durumunu güzelleştirmektir. İlaçların hastalığı büsbütün yok ederek tedavi edici tesiri hiçbir vakit yoktur. Tedavi alternatifleri ortasında teneffüs yoluyla kullanılan ve nefes açıcı ilaçların yanında kortizon içeren birtakım özel tedaviler, balgam söktürücü ilaçlar ve antibiyotikler bulunmaktadır. Kronik obstrüktif akciğer hastalığının evresine ve enfeksiyon durumuna nazaran hangi cins ilaçların kullanması gerektiğine karar verilir.
KOAH’ta ilaç tedavisi dışında ise fizikî aktiviteyi arttırmak için kas idmanları, teneffüs antrenmanlarını de içeren fizik tedavi programları, ileri evrelerde daima oksijen tedavisi ve mekanik ventilasyon tedavisi ile seçilmiş olgularda girişimsel bronkoskopi ve cerrahi tedavi seçenekleri kullanılmaktadır.
