Kolesterol, bedenimizin bütün hücrelerinde bulunan, yağ gibisi bir husustur. Bir yandan karaciğerde üretilirken, bir yandan da besinlerle alınır. Kandaki kolesterol seviyesi ne kadar yüksekse, kalp ve damar hastalığı riski de o kadar yükselir.
İyi ve Makûs Kolesterol Ortasındaki Fark Nedir?
LDL (Kötü) Kolesterol
Makûs kolesterol olarak bilinen LDL kolesterol, kanda yüksek olduğu vakit damarların iç yüzüne yapışarak “plaklar” oluşturur. Kolesterol dışındaki birtakım unsurlarının eklenmesiyle bu plaklar büyür ve bunlar üzerinde oluşan çatlaklarda gelişen pıhtılar damarları tıkayabilir.
HDL (İyi) Kolesterol
LDL’nin aksine, HDL’nin yüksek olması kalp krizine karşı gözetici bir tesir sağlar. Kandaki seviyesi erkekte 40, bayanda 50 mg/dL’ nin altına indiğinde kalp hastalıkları riski artar.Görevi beden hücrelerindeki kolesterolü karaciğere taşıyarak fazlasının bedenden atılmasını sağlamaktır.
Kolesterol yüksekliği hangi hastalıkların riskini artırır? Sıklıkla plağın yakınlarında yahut plağın parçalanması ile oluşan bir pıhtı arteri tümden tıkayıp kan akımını durdurur, bu da kalp krizi ve inme ile sonlanabilir. Kolesterolün bir kısmı bedende yapılır, bir kısmı ise dışarıdan yediğimiz besinlerle (kırmızı etler, kümes ve kabuklu deniz hayvanlarının etleri, yumurta, tereyağı, peynir, tam yağlı sütler) alınır. Bunların dışında,doymuşvetrans yağlardediğimiz ve bedenimizde kolesterolün yapılmasını uyaran yağları içeren her besinin da dikkatli tüketilmesi gerekir.Kolesterol yüksekliği,koroner kalp hastalığı, kalp krizi ve inme için en kıymetli değiştirilebilen risk faktörlerindendir. Kan kolesterolü arttıkça risk de artar. Yüksek tansiyon, diyabet üzere öteki risk faktörlerinin de kolesterol yüksekliği ile birlikte bulunması riski daha da artırır.
Kandaki LDL kolesterol yükseldiğinde, kalp ve beyni besleyen damarların duvarlarında plakların yapısında birikmeye başlar. Bu sert ve kalın birikintiler arter duvarlarının kalınlaşıp sertleşmesine yol açar. Bu duruma damar sertliği (ateroskleroz) denir.
Beslenme Önerileri
Kalp sıhhatinize âlâ gelen bir diyetle beslenin.
Peki doymuş ve trans yağlar nedir, hangi besinlerde bulunur?
Doymuş yağlar
hayvan yağları, hayvansal eserlerde bulunan yağlar ve bu eserlerden yapılan besinlerin bileşiminde yer alan yağlardır. Katı yağ olarak da bilinirler. Tereyağı, sade yağ, krema, kaymak, süt, peynir ve etler doymuş yağlardan ve birebir vakitte kolesterolden güçlü besinlerdir.
Trans yağlarise,yağların çok yüksek sıcaklıklarda ısıtılması, kızartılması yahut tekraren kullanılması sonucu ortaya çıkabilir veyamargarinlerin üretimi sırasında bitkisel sıvı yağların kısmi hidrojenasyonu ile oluşabilir. Trans yağlar, bu formda üretilenkatı margarinlerin yanı sıra, tam yağlı süt, ve süt eserleri, koyun ve kuzu etleri üzere birtakım hayvansal kaynaklı eserlerde de bulunur.
Günümüz teknolojisinde trans yağlar ortaya çıkmadan margarin üretmek mümkündür: Kısmi hidrojenasyon yerine tam hidrojenasyon yapıldığında margarinde trans yağ ölçüsü “neredeyse hiç yok” seviyesine gelir, bunlarsıvı(doymamış) yağlardan yapılan daha yumuşak ve sürülebilir ya da sıvı margarinlerdir. Lakin bunların tadını güzelleştirmek için içlerine katılan sütte de kolesterol bulunduğunu unutmayalım!
Doymuş ve trans yağlar,LDL (kötü) kolesterolü artırırken HDL (iyi) kolesterolü azaltırlar. LDL kolesterolün damarlarda birikmesine yol açarlar. Damarlarda biriken kolesterol bir müddet sonra kalbe giden kan akımını da engelleyerek halk arasındadamar sertliğiolarak anılanateroskleroza neden olur. Bunun sonucunda kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riski de artar. İşte bu nedenle doymuş yağlar, sıhhatsiz olup mümkün olduğu kadar az tüketilmesi gereken yağlardır. Günlük toplam kalorinin%25-35’inin yağlardan karşılanması, Doymuş yağoranının, günlük toplam kalorinin%7’sinden, Trans yağoranının ise%1’inden az olması. Kalan yağların isetekli doymamış(monoansatüre-zeytinyağ, fındık yağı,kolza tohumu yağı) veçoklu doymamış(poliansatüre-ayçiçeği, mısırvesoyayağı üzere bitkisel yağlar, balık, kabuklu kuru yemişler) olması. Günlük kolesterol alımının 300 mg’dan, şayet koroner kalp hastalığınız varsa yahut LDL kolesterol seviyeniz 100 mg/dL ve üzerinde ise 200 mg’dan az olması. Her gün en az 25-30 gram lif tüketilmesi (tam tahıllı ekmek ve öteki eserler, meyve ve sebzeler, baklagiller lifden güçlü gıdalardır). Günlük tuz alımı 5-6 g’ı geçmemelidir. Ilımlı dozda alkol tüketilmesi (erkekler için 2, bayanlar için günde 1 kadeh) Haftada en az 2 sefer balık tüketilmesi. Tam yağlı sütten hazırlanmış süt eserleri yerine az yağlı yahut yağsız sütten hazırlananların tercih edilmesi (az yağlı peynir ve yoğurtlar gibi).Kalp dostu beslenme önerileri
