İstifçiliğin temelinde genetik faktörler, travmalar, erken çocukluk periyotlarında maruz kalınan aile tavırları, ayrılık anksiyetesi olarak da bilinen terk edilme korkusu üzere sebepler bulunabiliyor.
TÜRKİYE’DE NE SIKLIKLA GÖRÜLÜYOR?
Bu hastalığın insanlarda görülme sıklığı azımsanmayacak sayıdadır. Nüfusun yüzde 3’ü hatta tahminen daha fazlasında biriktirme sorunu bulunduğu iddia edilmektedir. Bu hastalık, ekseriyetle çok bâtın tutulduğundan kesin bir sayı vermek mümkün değildir. Hastalar her şeyi biriktirir. Fakat en çok biriktirilen eşyalar; kâğıt, gazete, mektup, plastik eşyalar, konut araç gereçleri, torba ve giysi eşyalarıdır. Ayrıyeten bu hastalarda kişilik bozuklukları da sık görülmektedir. Meselelerinin farkında olmadıkları üzere kendilerine müdahale edilmesine, meskenlerinin boşaltılmasına çok kızarlar. Hatta eşyalarının atılmasına mani olurlar, bağırırlar ve sakladığı eşyasına ziyan gelmesi ya da kaybolması durumunda büyük acılar çekerler.
TEDAVİSİ VAR MI?
Her türlü ruhsal rahatsızlığın tedavisinde olduğu üzere istifçilikte de birinci olarak gerekli olan, kişinin sorununu kabul edecek iç görüye sahip olması ve tedavi olmayı istemesidir.
Ancak istifleme sorunu olan şahısların yarıdan fazlasında durumlarından rahatsız olmama hali görülür. Bu sebeple tedaviye ahenkleri düşüktür. Lakin son yıllarda yapılan araştırmalarla birlikte, delile dayalı terapilerden biri olarak kabul edilen bilişsel davranışçı terapi ile birlikte bireylerin istifleme davranışının tedavisinde kıymetli adımlar atıldı.
Bu noktada bilişsel davranışçı terapi uygulayan uzmanlar, istifleme davranışının altında yatan nedenleri araştırarak öncelikle bu sebepleri ortadan kaldırmaya ve bununla birlikte karar alma marifetlerini güçlendirmeye odaklı çalışıyorlar. Psikoterapi kapsamında maksat, istifleyen kişinin istiflediği eşyalardan kıymetli ölçüde kurtulmasını sağlamak ve aşikâr bir ölçü eşya ile ömür maharetlerini sürdürebilmesini sağlamak.
Özellikle son yıllarda gelişen nörobilimsel çalışmalarla birlikte, istifleme sorunu yaşayan bireylerin beyninde sağlıklı şahıslara oranla farklı nöral aktiviteler görüldüğü tespit edildi. Yapılan çalışmalar sayesinde elde edilen bulgular istifçiliğin tedavisi için de çarpıcı tesirler taşıyor. Aktüel çalışmalara nazaran, istifçilik sorunu yaşayan bireylerin beyinlerinin karar verme, dikkat ve duygusal regülasyonla alakalı bölgelerinde fonksiyonel bozukluklar görüldüğü saptandı.
Foto: Shutterstock
YAKINLARI NASIL DAVRANMALI?
İstifleme davranışı gösteren kişi yakın etrafıyla sorunlar yaşamaya başlar. Ortada oluşan en net badirelerden biri istiflemenin mesken ya da iş ortamını paylaşan bireyler için hayat alanlarını olabildiğince kısıtlaması ve hijyenik açıdan etkilemesidir. Bu noktada istifçi kişinin yakın etrafındakilerin tavırları sorunun gidişatı açısından büyük değer taşır. Birinci etapta yakın etrafta bulunan bireylerin istiflemenin bir ruhsal sorun olduğunu kabul etmesi ve tabiatını anlamaya çalışmaları gerekiyor. Bununla birlikte yakındaki şahısların duruma karşı olan hislerini yönetme marifetini edinmeleri de değerli. İstifleme durumunun temelinde duygusal sorunların olduğunu kabul edersek, bilhassa ailenin sorunu yaşayan şahsa sevgi ve şefkat göstermesi gereklidir. Burada en değerli faktörlerden biri ise istifçiyi değişmeye zorlamamak ve durumun düzelmesi için şahsa kâfi vakti tanıyarak dayanak olmaktır.
Bu sorunun görülme sıklığı hem Türkiye’de hem de dünyada küçümsenmeyecek bir orandadır. Türkiye’de nüfusun yüzde 3’ünde rastlanan istifçilik sorunu dünya genelinde yüzde 6 olarak seyrediyor. Bununla birlikte şahısların istifçilik durumunu mümkün olduğunca gizledikleri için verilen bu sayıların gerçek kıymetlerin altında kaldığı da düşünülüyor.
