Kaygı ve gerilimi azaltmanın on yolu! Anksiyete ve panik ataktan nasıl kurtulursunuz? Gerilim ile baş etmenin aktif teknikleri! Dert, gerilim, anksiyete, kaygı, kaygı.. Bu sözleri günlük hayatta yaygın biçimde ve birbirinin yerlerine kullanıyoruz. Yazdığım birinci cümleler Google ve Youtube arama kısmına yazdığım ‘’Kaygı nedir?’’ ‘’Stres nedir?’’ üzere kolay bir soruyu bulmaya çalıştığım lakin önüme çıkan bahis başlıkları. Temel noktaları anlamadan geçtiğimizde, günlük hayatta yaşadıklarımıza verdiğimiz manalar olduğundan farklı istikametlere kayabiliyor. Kolay bir gerilim yaşarken bazen bunu felaketleştirebiliyoruz ya da bilakis ağır bedensel duyumlar yaşasak bile bu duruma katlanmayı ya da kaçınmayı sürdürebiliyoruz. Gerçek manalarının ne olduğunu bilmeden müdahale etmeye çalışmak sonunu kaçınılmaz bir hayal kırıklığı olmasını mümkün kılıyor.
Stres, korku, kaygı gerçekte nedir ve ortalarındaki farklar nelerdir?
Stres sözü 17. Yüzyılda Latince “estrica”, eski Fransızcada ise “estrece” sözlerinden türemiştir. ‘Felaket, musibet, bela, sıkıntı, tasa, elem’ üzere manalarda kullanılmıştır. 18. ve 19. Yüzyılda kavrama yüklenen mana değişmiş ve ‘güç, baskı, zor’ üzere manalarda nesnelere ve insanlara yönelik kullanılmıştır. Gerilimin günlük hayatımızdaki karşılığı ise, kişinin toplumsal hayatında karşılaştığı yeni ve gerçek durumlar karşısında ahenk sağlama gayretidir. Öbür deyişle, dışarıdan gelen uyaranlara organizmanın (bireyin) vermiş olduğu cevap denilebilir. Bireyde gerilim oluşturan etmenler ‘stresörler’ olarak tanımlanmaktadır. Yeni işe başlamak, yapılmak istenen şeylerin yapılmaması, aile bireylerinin sıhhat problemleri, okul imtihanları, akran ilgileri vs. günlük hayatta yaygın karşılaştığımız stresörlerdendir. Kalp atışında hızlanma, ağız kuruması, titreme, çok terleme, iştah bozukluğu, çeşitli ağrılar, huzursuzluk, sorun, bunaltı, yorgunluk ve çökkünlük stresörler karşısında verdiğimiz ve durumla başa çıkmak için gösterdiğimiz birtakım reaksiyonlardır. Gerilim yaygın olarak olumsuz manalarda kullanılsa da olumlu tarafları da vardır. Vücudumuz gerilime karşı doğal bir reaksiyona sahiptir, az ölçüde gerilim sağlıklı hatta motive edicidir. Faydalı gerilim, manisi aşmak, sorun çözmek için gerekli olan bedensel ve ruhsal güçlerin toplamından oluşan bir güdüdür.
Kaygı (anksiyete) ise ekseriyetle yaklaşmakta olduğu hissedilen ancak bilinmeyen ve anlaşılmayan gelecekteki tehlikeye karşı geliştirilen histir. Tehlikeyi beklemekte olmanın verdiği tetikte olma hali, huzursuzluk ve gerginlik hissi hakimdir. Süregiden bir reaksiyondur ve birçok vakit kişinin fonksiyonelliğini bozar. Çok hafif gerginlik ve tedirginlikten panik derecesine varan değişik yoğunluklarda bireyden şahsa değişim gösterebilmektedir. Gerilim anında yaşadığımız bedensel duyumlar telaş hissiyle benzerlik gösterir. Lakin burada dikkat edilmesi gereken nokta gerilim ve tasa ortasındaki farkı bilmektir. Telaşın klinik tarifleri, uyaranın kendisine karşı verilen anlık yahut gerekli bir tepkiden çok potansiyel bir negatif uyarana karşı geliştirilen duygusal badireye odaklanır. Gerilim daha olgusaldır ve anlık, gerçek taleplerle ilgilidir. Kaygı ve kaygı duygusu da birçok vakit gerilim ve telaşa eşlik eder. Bu durumlar başlangıçta birbirlerine çok benzerlik gösterirler. Kalp çarpıntısına ve nefes alma suratının artmasına sebep olur. Kaslar gerilir ve ter damlaları anında belirmeye başlar. Bu hislerin ortak noktası yaklaşmakta olan bir tehlikeye karşı geliştirilmiş duygusal reaksiyonlardır. Dehşet, herkes tarafından tehlikeli olarak kabul edilen bir duruma karşı yaşanır. Kaygı ise kişinin bir durum sonucunda oluşabilecek berbat şeyleri düşünmesini içeren bilişsel bir süreçtir. Gerilimin oluşma nedeni bireyden bireye ve olaya nazaran farklılıklar gösterir. Herbirimiz gerilim ve derde farklı formda reaksiyon veririz. Kimilerimiz gerilimli durumlar ile başa çıkabilir, sağlıklı bir tavır sergileyebilir ve böylelikle duruma adapte olabiliriz. Kimilerimiz ise, az ölçüde gerilim ile karşılaştığında dahi önemli derecede bunalmış hissedebilir. Şayet stresörler ortadan kalktığı halde kişinin gerilimi, telaşı, korkusu gitgide artıyor ve bilinmeyen, içten gelen, meçhul ya da iç çatışmaya dayalı olan bir tehdide karşı gösterilen reaksiyonlar oluşuyorsa bu durum derde (anksiyete) işaret etmektedir. Anksiyetede çoklukla gerçek bir tehlike yoktur. Berbat bir şey olabilir kaygısı tasayı tetikler.
Kaygımızı, gerilimimizi azaltmanın ve direktörün birinci adımı vücudumuzun, zihnimizin gösterdiği yansıları fark etmek olacaktır. Farkında olmak ve tüm hissettiklerinizi kabul etmek derdinizi, kaygınızı azaltmak için bir kapı açmış olacaktır.
