Koronavirüs aşılarının güvenliği ve aktifliği hakkında çok şey söylendi. Bilim insanları, koronavirüs aşılarının klinik aktifliğini değerlendirmeye ve güncellemeye devam ederken, halkın kabulünü engelleyen ve tereddüt yaratan birçok yanlış bilgi ve söylenti ortaya atılmaya devam ediyor.
Koronavirüs aşıları ortaya çıktığından beri aşıların neler yapabileceği ve yapamayacağı ile ilgili birçok efsane ve yanlış propaganda bilhassa toplumsal medyada keskin bir formda yükseldi. Ayrıyeten aşı tersi topluluğa da büyük ilgi oluştu.
Koronavirüs aşısı yaptırmanın bir kamu vazifesi olmadığı ve insanların zorlanmadığı göz önüne alındığında uzmanlar, yanlış bilgilerin ve yanlış ayrıntıların çok daha fazla tereddüt yarattığına ve insanları yarar arayışından uzak tuttuğuna inanıyor.
Bu yazıda koronavirüs aşılarıyla ortaya çıkan en büyük tartışmalı efsanelerden kimilerini temizliyoruz ve gerçeği de deşifre ediyoruz:
YANLIŞ 1: KORONAVİRÜS AŞILARI DENEYSEL OLDUĞU İÇİN ONLARA GÜVENİLEMEZ
Koronavirüs aşıları, hiç elbet daha evvel gibisi görülmemiş bir biçimde aşı teslimi-onayı için gereken klasik vakit çizelgelerinden hayli kısa bir biçimde geliştirilmiş ve kullanıma sunuldu lakin, pandeminin boyutu göz önüne alındığında gerekli onayların verildiğini anlamalıyız. Dahası, deneysel olmaları yahut süratli geliştirilmeleri, başka aşılardan daha az inançlı oldukları manasına gelmez.
Koronavirüs aşılarının, katiyetle inançlı ve tesirli olduklarından emin olmak için öteki rastgele bir ilacın yahut aşının geçeceği birebir sayıda klinik denemeye tabi tutulduğunu unutmayın. Dahası, dünya çapında muvaffakiyetle aşılanmış milyonlarca insan var ve buna ekleyelim, inançlı bir biçimde aşılanmıştır. Ender yan tesirleri ve alerjik tepkileri izlemek için şuralar ve sıhhat kurumları oluşturulurken, aşıların güvenliği ve uygulanabilirliği konusunda bu kadar kuşkucu olmamalıyız.
YANLIŞ 2: AŞILAR DOĞURGANLIĞI VE CİNSEL FONKSİYONU ETKİLEYEBİLİR
Kişinin üreme ve cinsel fonksiyonuna çok derecede ziyan verdiği söylenen ‘yan etkiler’ de aşılara karşı büyük bir nefret oluşturdu. Koronavirüs aşılarının erkek ve bayanların doğurganlığını etkilediği, cinsel organlarını değiştirdiği, iktidarsızlığa yol açtığı yahut bayanlarda adet döngülerini büsbütün etkilediği savları büsbütün temelsiz ve bireyler, üreme ve cinselliği kaybetme dehşetiyle koronavirüs aşılarından uzaklaşıyor.
Bu da yeniden açık kanıtı olmayan bir argümandır. Birincisi, koronavirüs aşılarının erektil disfonksiyona yahut öbür ilgili doğurganlık telaşlarına neden olan rastgele bir net yan tesiri rapor edilmemiştir. İkincisi, klinik ispatların da belirttiği üzere, bir koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmanın yan tesirleri çok daha değerlidir ve erektil disfonksiyona neden olabilir. Aşı bu türlü bir risk taşımamaktadır.
YANLIŞ 3: KORONAVİRÜS AŞILARI DNA’YI DEĞİŞTİREBİLİR
Çok fazla tereddüt yaratan bir öbür efsane de aşının DNA’yı değiştirebileceği argümanıdır. MRNA aşıları ile sisteme yapay bir spike proteinin sokulmasını içeren yeni aşılama yolunun DNA işlevini değiştirebileceğine ve bedeni etkileyebileceğine yaygın olarak inanılıyor. Aşıların sorun yaratabilecek ‘mikroçipler’ ile vurulduğuna inananmaya devam eden birçok kişi varlığını koruyor.
Bu, yeniden yanlış bilgilendirmeden öteki bir şey değildir. Bunu yapmak biyolojik olarak imkansız olmakla kalmaz, aşı enjeksiyonları genomlarınıza inemez yahut fark edilemeyecek meselelere neden olamaz. Koronavirüs aşıları (veya rastgele bir aşı) ile bedende bulunan DNA ortasında mümkün bir etkileşimin gerçek bir yolu yoktur.
YANLIŞ 4: DOĞAL BAĞIŞIKLIK, AŞI BAĞIŞIKLIĞINDAN DAHA İYİDİR
Birçok kişi ayrıyeten, kendini koronavirüs enfeksiyonuna maruz bırakmanın ve böylelikle ‘doğal bağışıklık’ kazanmanın, aşıyı yaptırmaktan çok daha uygun riskler ve gözetici kalkan sağladığına inanıyor. Doğal bağışıklığın yardımcı olabileceği pek çok şey olsa da, bu noktada bildiğimiz şey, doğal bağışıklık savunmalarının vakitle zayıflayabileceği ve çok daha güçlü, kalıcı ve şiddet olasılıklarına karşı müdafaa sağlayan antikorları almak için aşılara muhtaçlık olduğudur.
Aslında, kendini enfeksiyona maruz bırakmak daha büyük riskler taşır ve varyantlarla birlikte hastalığa yol açan mutasyonların olduğu düşünülürse, çok daha önemli riskler içerir. Koronavirüsü doğal olarak almak, belirlenmiş riskleri, yaşı yahut öbür sıhhat meseleleri olan biri için de tehlikelidir.
Suni bağışıklık yani aşılar, doğal enfeksiyonlardan daha fazla korur ve aşılanmaya paha. Ekseriyetle hafif olan yan tesirlere gelince, hafif yan tesirler geliştirmenin yararları, daha uzun süren hafif bir koronavirüs enfeksiyonundan daha az ziyan vericidir.
YANLIŞ 5: GEBEYKEN AŞI OLMAK FETÜSE ZİYAN VEREBİLİR
Hamile ve emziren bayanlar için sunulan aşılarla, giderek daha fazla sayıda uygun bayana aşı yaptırmaları şiddetle tavsiye edilmektedir. Bununla birlikte, kimi şahıslar tereddütlüdür ve gebeyken aşı yaptırmanın fetüsün sıhhatine ziyan verebileceğine, düşük, erken doğum, meyyit doğum yahut doğumda gelişimsel eksikliklere yol açabileceğine inanmaktadır.
Bugüne kadar koronavirüs aşılarının gebe bayanlar üzerinde yan tesirlere neden olabileceğine dair değerli bir delil yoktur. Buna rağmen araştırmalar, aşılı bayanların doğumdan sonra bebeklerine koronavirüs antikorlarını iletebildiğini ve aşılı gebe bayanların öteki gebe bayanlara nazaran hastaneye kaldırılma yahut koronavirüsten ölme risklerinin daha düşük olduğunu göstermiştir. Hekiminize danışın ve şuurlu bir karar verin.
YANLIŞ 6: DAHA EVVEL KORONAVİRÜS GEÇİRDİYSENİZ AŞIYA GEREKSİNİMİNİZ YOKTUR
Ayrıca aşılara sırf daha evvel koronavirüs geçirmemiş bireyler tarafından gereksinim duyulduğuna dair güçlü bir inanç var. Bu yeniden birçok kişinin aşılardan uzak durmasını sağlayan bir yanlış manayadır.
Daha evvel koronavirüse yakalanmış bireylerin aşılanmasını önermeyen bu türlü bir tavsiye bulunmamakla birlikte, hakikat vakitte aşı olmanın doğal antikorların ve bağışıklık savunmasının yerini aldığı, kişiyi daha korunaklı hale getirdiği ve azalan bağışıklık ile oluşabilecek sıkıntıları çözdüğü bilimsel olarak gözlemlenmiştir. Araştırmalar, ayrıyeten daha evvel koronavirüs geçirmiş ve aşılanmış olanların uzun vadede koronavirüse karşı en âlâ korunma oranlarına sahip olduğunu göstermiştir.
