Kendimi makus hissetmeye göreyim, bir bakıyorum buz dolabının önündeyim. Son yıllarda ise daha fazla kilo almaya başladım. Vücudumdan o kadar utanıyorum ki iki yıldır tatil planı yapmıyorum. İçimden bir ses “oh olsun sana” diyor. Benim üzere maharetsiz birinin bu durumdan kurtulması ne kadar kolay olur, açıkçası fikrim yok. Bu yetmezmiş üzere iş yerinde de sorunlarım var.
Yakın arkadaşım diyebileceğim biri yok. Patronumsa daima beni eleştiriyor. Aslında hak ettiğimi düşünüyorum bu tenkitleri. İşe yaramazın teki olduğumu söylüyor. Öteki çalışanlara nazaran başarısız olduğumu düşünüyorum. Yapmam gereken işleri ertelediğim oluyor. Kendimi mutsuz ve kıymetsiz hissediyorum. Birden fazla vakit yorgunum. Sabahları uyanmak güç geliyor. İşten ayrılmayı düşünüyorum bir an. Pekala kilolarından nasıl ayrılacaksın diyor bir ses. Utanıyorum…
Çoğu vakit kıymetsiz ya da sevilmez olduğunuzu düşünüyor, bağlantılarınızda çabuk inciniyor ve bu incinmeyi hissetmek size dayanılmaz geliyorsa bu yaşantının sebeplerinden biri “kusurluluk” şeması…
Bu şemanın varlığında ağır olarak hissedilen duygu utançtır. En sık görülen şemalardan biri olup, şemanın tetiklenmesi ile inanışlarınızın içine çekilir, gerçeği kıymetlendirmekte zorluk yaşayabilirsiniz. Yaşama yeterli ahenk sağlayan yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzunda gereksinimimiz olan belirli noktaların karşılanması halinde olumlu tesirlerin ortaya çıktığını görüyoruz. Yani harika olması gerekmiyor. Bir çocuğun gelişimi için neye gereksinimi vardır sorusunun yanıtında, aslında her insanın karşılanmasına muhtaç olduğu bir ekip kozmik gereksinimler yatıyor. Bir çocuğun öncelikle inançta hissetmeye, özerkliğe, özsaygıya, kendini söz etmeye, gerçekçi hudutlara ve öbürleri ile bağlılık hissetmeye gereksinimi vardır. Şayet bunlar karşılanırsa çocuğun psikolojisi sağlıklı ilerler. Şayet eksik kalırsa; karşılanmamış bu gereksinimlerin zedeleyici tesiri ile oluşan erken devir uyumsuz şemalar ömür uzunluğu gelişirler. Kendimizle ilgili değiştirilmesi sıkıntı çekirdek inançlarımızdır. Çocuklukta başlayan ve hayat uzunluğu tekrar eden özyıkıcı kalıplardır. İşte bunlardan biri de “kusurluluk” şeması…
Kusurluluk şeması ile uğraş ederken, şemaya teslim olur, kaçar ya da çok telafi düzeneklerini kullanarak karşı akına geçersiniz. Şema nedeni ile statü yönelimli bir arayış içine girmiş olabilirsiniz. Muvaffakiyet sizin için hayattaki en kıymetli şey haline gelmiş lakin başarılı olduğunuz vakit uygun hissediyorsunuzdur. Narsisistik kişilik örgütlenmesinin temelinde de kusurluluk şeması yatar. Kusurlu hissetmenin ve incinebilirliğin derin acısını yaşamak istemeyen bu kişilik örüntüsüne sahip şahıslar yakın bağlar kurmayarak daha yüzeyel ilgiler kurmayı tercih edebilirler. Şemanın hissettirdiklerinden kurtulabilmek için kaçma yolunu kullanıyorsanız çok spor yapmak, yemek yemek ya da alkol kullanmak yoluna gidiyorsunuzdur. Bu şemanın temel noktalarından biri kendinizi daima öbürleri ile kıyaslamanızdır. Başkalarını idealize edip kendinizde kusurlar ve eksikler bulursunuz. Sonuçta kendinizi maharetsiz, başarısız, işe yaramaz olarak değerlendirirsiniz. Yaptığınız olumlu şeyleri yok sayarsınız. Uzun müddetler depresif yakınmalarınız olabilir. Duygusal manada böylesi derin noktalara temas eden ve tetiklendiğinde kişinin canını acıtan “kusurluluk” şemasının kökenleri nedir?
Sebeplerden biri mizaç olabileceği üzere ebeveynleriniz sizi yaşanılan olumsuz bir durum nedeni ile suçlamış, reddetmiş ya da eleştirmiş olabilirler. Ebeveyniniz sizi kardeşiniz, yakın arkadaşlarınız ile kıyaslamış olabilir. Aileniz tarafından küçümsenip, kıymetsiz olduğunuz hissettirişmiş ve cezalandırılmaya maruz kalmış olabilirsiniz. Şemanızla çaba ederken kendinizle ilgili kusurluluk fikirleriniz baskın olacağını unutmayın. Bu fikirlerin aslında sizin inançlarınız olduğunu, bununla birlikte hakikat olmayan inançlar olduğunu aklınızdan çıkarmamaya çalışın. Kusurluluk şemasını hissettiren eşlere ve duygusal bağlara çekilebilirsiniz. Dikkatli olmaya çalışın. Sizi reddeden ve eleştiren duygusal münasebetlerden uzak durmak yeterli olacaktır. Yakın bağlantılar kurup samimi davranın. Utanç hissinizi tanımaya çalışıp bunun ne kadar gerçek olduğunu takip etmeniz işe yaracaktır. Herkes kadar kusurlu olduğunuzu sık sık kendinize tekrarlayın…
