İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Hapishaneler Alt Çalışma Kümesi, 29 Ağustos’ta Çorlu Karatepe Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne gerçekleştirdiği ziyarette tutuklu ve mahkumlarla görüşmeler yaparak ve farklı hapishanelerden gelen mektupları inceleyerek “kuyu tipi” diye bilinen cezaevleriyle ilgili bir rapor hazırladı. Pekala, Kuyu tipi cezaevi nedir? Kuyu tipi cezaevine kimler girer?
KUYU TİPİ CEZAEVİ NEDİR?
İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi‘nin yüksek güvenlikli cezaevlerine ait raporunda, yeni tip yüksek güvenlikli hapishanelerde ağır tecrit uygulamaları yaşandığı, hücrelerin önünde havalandırma alanı bulunmadığı, pencerelerin hava akışını engelleyecek levhalarla kaplı olduğu, üç kişilik hücrelerin kamerayla 7/24 izlendiği, sohbet, spor ve sıhhat haklarının kısıtlandığı belirtildi.
Kamuoyuna duyurulan raporda, mahkumların “kuyu tipi” olarak tanım ettiği, F tipi yüksek güvenlikli cezaevlerinden daha sıkı önlemlerin uygulandığı yeni tip yüksek güvenlikli cezaevlerinin, mimarisi ve günlük uygulamalarının 5275 sayılı Kanun ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına ters olduğu belirtildi.
Bulguların, havalandırma, barınma, mahremiyet, sıhhat ve toplumsallaşma alanlarında sistematik hak ihlallerine işaret ettiği belirtilen raporda, hücrelerin önünde direkt havalandırma alanı bulunmadığı, mahkumların günde sadece 1–1,5 saat öteki bir kısma götürüldükleri, yazlık havalandırmanın beton duvarlı, çok sıcak, fırın üzere olduğu tabir edildi.
KUYU TİPİ CEZAEVLERİ YASAL MI?
Raporda, AİHM kararlarından örnekler verilerek, mahkumların havalandırmasız ve sıcak dar alanlarda tutulmasının, insanlık dışı/aşağılayıcı muamele yasağının ihlali, hücre pencerelerinin, demir parmaklığa ek olarak küçük delikli metal levha ile kapatılarak, hava akışının önemli biçimde engellenmesinin, aşağılayıcı muamele sayıldığı, üç kişilik, öbür tiplere nazaran daha dar ömür alanına sahip hücrelerin kamerayla daima izlenmesinin de AİHM’e nazaran özel hayata hürmet hakkının ihlali olduğu aktarıldı.
Hücre kapılarının, denetim odasından elektronik açıldığı, arıza yahut elektrik kesintisi olması halinde fiziki açma imkanı bulunmadığı belirtilen raporda, bunun acil sıhhat müdahalesinde gecikme riski yarattığı kaydedildi.
