Lenfödem (fil hastalığı) lenfatik sıvının hücreler ortası okuda birikerek, çoğunlukla el-kollarda yahut ayakbacaklarda şişkinlik yapmasıdır. Hücreler ortasında bulunan lenfatik sıvılar kan sirkülasyonundan farklı olarak yavaş bir formda süzülerek kana karışır. Lenf sıvısını taşıyan lenf kanalları ve lenf düğümleri hasara uğrarsa yahut doğuştan kusurluysa lenf sıvısı beden kısımlarında birikerek lenfödemi meydana getirir. Bu durum çoklukla ilerleyicidir ve vaktinde tedavi edilmezse kalıcı olabilir.
Lenfödem sebepleri nelerdir?
Lenfödemlerin bir kısmının sebebi bilinmemektedir. Birtakım lenfödemler ise göğüs cerrahisisonrası, radyoterapi, enfeksiyon yahut travmaya bağlı olarak gelişebilir. Göğüs kanseri üzere birtakım kanserlerin tedavisi için lenf düğümlerinin alınması hep lenfödem riski taşır. Lenf nodülü çıkarıldıktan sonra radyoterapi yapılırsa lenfödem gelişme riski daha da artar. Bacaktan yapılan ortopedik ve başka cerrahi teşebbüsler sonrası da lenfödem gelişebilir. Lenfödem cerrahi sonrası çabucak gelişebileceği üzere ortaya çıkışı 15 yıla kadar uzayabilir. Hafif bulgularla başlar ve çabucak ebediyen ilerler
Lenfödem üç evreye ayrılır.
Evre 1: Geri dönebilen lenfödem evresidir.
Geçici şişme görülür. Ödem gün içinde giderek artar, gece istirahattan sonra kaybolur.
Evre 2: Kronik geri dönmeyen lenf ödem.
Sürekli şişlik, his azalması, ağrı, yanma ve hareket kısıtlılığı ile seyreder.
Evre 3: Lenfostatik Elafantiyazis (Fil Hastalığı).
Zaman geçtikçe artan uzuv deformasyonu, kıymetli ölçüde hareket ve işlev kısıtlanması,
ciddi ağrılar olur.
Belirtileri nelerdir?
* Tek taraflı ve bastırınca iz bırakan şişlik
* Bacaklarda ve kolda asimetri
* Ağrısız, ağır gergin ve dolgun kol ya da bacak
* Ciltte katlanma ve kalınlaşma, renk değişikliği
* El yahut ayaktan başlayıp üst hakikat ilerleyen ödem
* Vakitle eklem hareketlerinin de etkilenmesi
* Kolay enfeksiyon gelişimi
Lenfödem tedavisi nasıl yapılır ? Lenfödem şikayetlerinin başlamasından tedavisine kadar geçen müddet ekseriyetle uygun tedaviyi bulamama, bilgi eksikliği, yahut yanlış bilgilendirme yüzünden uzun sürmektedir. Bu da tedavide gecikmelere sebep olmaktadır. Lenfödemin tedavisi kompleks boşaltıcı fizyoterapi ile yapılır. Bu metotta hastalara büsbütün elle yapılan özel bir lenf drenaj masajı ve sonrasıda yeniden yalnızca lenfödeme özel bandajlarla yapılan kompresyon tedavisi uygulanır. Çok hafif basınçla dokuya uygulanan manuel lenf drenajı lenf damarlarının dolmasını sağlamakta, lenf damarlarının gevşeme ve kasılmasını geliştirmektedir. Tedavi bitiminde hastaya uygun basınçta bası giysisi verilir. Bu tedavi tutulan kol yahut bacağın hacmini azaltır, lenf deveranını sağlar. Lenfödem tedavisinde kullanılan bandajlamanın özelliği; kas aktivitesi sırasında yüksek basınç ve kas istirahatı sırasında düşük basınç uygulaması ile lenf sıvısının etkilenmiş uzuvda tekrar birikmesini önlemesidir. Bu tedaviler fizyoterapist tarafından belirlenen özel antrenman programları ile desteklenir. Tedavi ortalama 3-5 hafta sürmektedir. Birey her gün tedaviye alınır. Bu tedaviler sonucunda hastaların büyük bir kısmında lenfödem büsbütün güzelleşmekte, kısmen gerilemekte yada ilerleme önlenebilmektedir. Tedavisiz kalan hadiselerde lenfödem telafisi imkansız komplikasyonlara sebep olabilmektedir.
