Birkaç hafta evvel Rudaw’ın internet sitesinde “Türkiye’de Kürtler kendi kimliğine ne kadar sahip çıkabiliyor?” başlıklı bir çalışma yayınlandı. Bu çalışma yahut rapor CORE Araştırma Enstitüsü, Rawest Research, The European Endowment For Democracy ve Heinrich Boll Vakfı tarafından hazırlanmıştı.
Bu araştırmaya nazaran Türkiye’deki Kürtlerin yüzde 67,4’ü kimliğine (Kürtlüğe) güçlü bir formda sahip çıkıyor. Kürtlerin yüzde 32,6’sı Kürt kimliğinin açık ve resmi olarak ortaya çıkmasını istemiyor.
Kürt nüfusunun sayısına ait elimizde resmi bir istatistik bulunmamakla birlikte Birleşmiş Milletler dokümanlarına nazaran Türkiye sonları içerisinde yaşayan Kürtlerin sayısı: 32.812.439’dur.
Yani üstte bahsettiğimiz rapora nazaran Türkiye’de yaşayan yaklaşık 22 milyon Kürt, Kürt olduğunu açıklıyor.
Araştırmada kimliğini ortaya çıkaran bireylerin siyasi bir yanıt verdiğini de belirtmekte yarar var. Zira Türkiye’nin temel anayasasına nazaran Türkiye’de Kürt yoktur, Türkiye’de yaşayanların tamamı Türk’tür. Yüzde 32,6’lık kısmın kimliğinin resmen açıklanmasını bu nedenle istemediğini düşünüyorum.
Peki Kürt olduğunu tez edenler nasıl Kürt olarak yaşıyor? Ya da onlar için Kürt olmak nedir? Onlar için ulusal kimlik nedir?
Bilimsel açıklamalara baktığımızda ‘milli kimlik’ hakkında şöyle diyorlar: “Milli kimlik, bir milletin lisanından, dininden, örf ve adetlerinden, toplumsal bedellerinden, fikir ve niyet üslubundan kaynaklanan kimi özelliklerdir (karakteristiklerdir).’’
“Ulusal kimlik, kişinin kimliği, bir devlete yahut millete ilişkin olma duygusudur. Farklı gelenekler, kültürler ve lisanlarla temsil edilen bir bütün olarak ‘millet’ duygusudur.”
Yukarıdaki açıklamalardan ulusal kimliği oluşturan iki temel ögenin şunlar olduğunu anlıyoruz:
Bir millete ilişkin olma duygusu.
Yukarıdaki açıklamaları Rudaw’ın yaptığı haberle karşılaştırırsak rahatlıkla şunu söyleyebiliriz: Kürtlerin yüzde 67,4’ü Türkiye’nin resmi hudutları içinde yaşıyor, hepsi Kürtçe konuşmasa da kendilerini Kürt olarak tanıyorlar ve Kürt olarak görüyorlar. Yani Kürtlerin yüzde 67,4’ü kendisini Türk görmüyor ve Türk milletine karşı hiçbir his beslemiyor.
Türk devletinin bu kadar zulüm ve baskıları karşısında Kürtlerin kendilerini hala Kürt olarak görmesi ve ulusal hislerinin bu kadar güçlü olması, Türk devletinin Kürtleri Türkleştirme (asimile etme) siyasetinin muvaffakiyete ulaşmadığı manasına gelmektedir. Burası biz Kürtler için de gurur kaynağıdır.
2. Lisan ve Kültür
Tüm Kürtlerin kendi lisanını konuşmamasının birçok nedeni var fakat en büyük neden hiç elbet Kürtlerin sosyo-politik durumudur. Zira Kürtler vatansızdır ve Türk devleti 1923 yılından bu yana tüm resmi kurumlarında Kürtçe lisanını tanımamaktadır. Ayrıyeten Kürtlerin asimile olması için Kürt lisanına binbir baskı ve zorluk koymuştur.
Ama biz Kürtlerin Kürt lisanını konuşamamamızın öbür sebepleri de var, bu sebepler şöyle:
Siyasi faktör:
Başta TBMM’de Kürtleri temsil eden parti olmak üzere, Kürtler ismine siyaset yapan tüm kuruluşlar Kürt lisanını desteklemiyor. Varlıklarının fonksiyonu olan Kürt lisanı sıkıntısını görmezden geliyorlar. Toplantılarda, şovlarda, yürüyüşlerde ve faaliyetlerde Türkçeyi kullanıyorlar. Hem yurt içinde hem de yurt dışında günlük hayatları Türkçedir. Bu, o kişi ve kuruluşların ayıbıdır, ikiyüzlülüğüdür, aşağılanmasıdır. Bana nazaran Kürt lisanı sıkıntısı onların en sevdiği bahis olmalıdır. Kürtçeye sahip çıktıkları, Kürtçe konuştukları ve halkı Kürtçe konuşmaya teşvik ettikleri için Türk devletinin siyasetine karşı en büyük silahtır.
Siyasi sebep üzerine sayfalarca sav yazılabilir ancak bu yazıyı fazla uzatmamak için siyasi sebebi diğer bir yazıya bırakalım.
B. Sosyokültürel faktör (Kültür)
Kürt toplumunun özelliklerinde yani örf, adet ve lisanlarında ufak değişiklikler olsa da günlük hayatlarını canlı bir formda sürdürüyorlar.
Örneğin: düğün, cenaze, cenaze, özel günler (dini bayramlar, Ramazan, kurban, ulusal bayramlar, Newroz) vb.
Bu toplumsal kültürel faaliyetler lisan aracılığıyla yapılmaktadır. Yani matemlerde, düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde beşerler birbirleriyle bir lisanla konuşurlar. Bir diğer deyişle lisan, örf ve adetlerin, dini ritüellerin uygulanmasının temelidir.
Kürt toplumunda, bilhassa de gençler ve çocuklar ortasında Kürtçe konuşma oranının her geçen yıl azaldığını görüyorum. Gençlerimizin ve çocuklarımızın Kürtçe bilmemesi Kürtçe bilen büyüklerimizin yanılgısıdır.
Yani biz yaşlılar konutta çocuklarımızla Kürtçe konuşmuyoruz. Bana nazaran bu, Kürtlerin hem bilgisizliğinden hem de ulusal şuur eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Şayet biz Kürt yetişkinler anadilin ehemmiyetini bilseydik ve lisanımızı her şeyin üstünde tutan ulusal ahlaka sahip olsaydık, bugün Türkiye’de Kürt lisanının durumu bu biçimde olmazdı. Biz yetişkinler şunu bilseydik: Lisan bir milletin temel kültürel kıymetlerinden biridir; şayet bilseydik, tıpkı lisanı konuşan insanların millet denilen toplumsal örgütlenmenin temelini oluşturduğunu bilseydik, çocuklarımızın konuşmasına asla müsaade vermezdik.
Çocuklarıyla Türkçe konuşanlara, ‘neden Kürtçe konuşmuyorlar?’ diye sorulduğunda, karşılıkları aşağı üst şu formda: “Okulda Kürtçe eğitim yok, eğitim lisanı Türkçe olduğu için çocuklarımızın Türkçeyi âlâ bilmesi gerekiyor”.
Kuşkusuz bu argümanlar temelden yanlıştır. Bu yüzden:
1. Anadil: Çocuk anadilini birinci yıllarda anne ve babasından öğrenir. Yani çocuk okula başlamadan evvel anadilini konutta öğrenir. Okulda okuma-yazmayı ve başka hususları öğrenmeye başlar.
2. Kürtçe lisanı Türkçe öğrenmeye pürüz değildir.
Dünyadaki birden fazla insan iki yahut daha fazla lisan biliyor.
Bu argümana en yeterli örnek Türkiye sonları içinde yaşayan yaşlı Kürtlerdir.
Çünkü bizim çocukluğumuzda bile Türkiye’de Kürtçe yasaktı ancak anne-babamız meskende Kürtçe konuşuyordu. Onun için bugün biz yetişkinler hem anadilimizi hem de Türkçeyi rahatlıkla biliyoruz. Yani konutta anne-babamızdan Kürtçe, okulda ise Türkçe öğrendik.
Çocuk anadilini nasıl öğrenir:
Çocuklar beş yıl içinde hem lisanı hem de o lisanın gramerini ve söylemini öğrenirler zira çocuğun beyni her gün kullandığı lisanla faal olarak meşgul olur. Bilimsel olarak kanıtlanmış olan araştırma şunu söylüyor: Otomatik lisan tahsili hafıza kullanılarak sağlanır ve bu hafıza süreci beynin konuşmayı, birebir vakitte hareketi ve dengeyi denetim eden kısımlarını tesirler.
Beş yaşındaki bir çocuk, okula başlamadan evvel anadilinde yaklaşık 2000-3000 söz biliyor ve bunları çarçabuk bağlantı kurarak anlayabiliyor.
Bu nedenle lütfen çocuklarınızla meskende Kürtçe konuşun.
Kürt lisanı anne babamızın, büyüklerimizin, dedelerimizin mirasıdır, dedelerimize hürmet göstermek için onların lisanını konuşmalı ve çocuklarımıza onların lisanını öğretmeliyiz. Zira çocuklarımız Kürt toplumunun geleceğidir. Ve çok uygun biliyoruz ki, Kürtçe öğrenen her Kürt çocuğu, Kürt lisanının ömrünü en az 70-80 yıl daha uzatacaktır.
