Lokman Hekim’in bütün bitkilerin özünü bildiği, kaygılara şifa olacak reçeteler yazdığı ve çeşitli formüller geliştirdiği belirtiliyor. Bu alanda kaleme alınan kitaplarda, kitap isminden başlayarak çeşitli hastalıklar için sunduğu reçetelere kadar pek çok mevzuda ismi kullanılıyor.
LOKMAN TABİP KİMDİR?
Lokman Doktor, Kur’an-ı Kerim’de kendisi ile ilgili bilgiler, birebir ismi taşıyan müddette iki kez isminin geçmesi ve oğluna verdiği kimi öğütlerle biliniyor.
Bazı İslami kaynaklarda da Lokman’a dair çeşitli rivayetler yer alıyor. Bu rivayetlerdeki bilgilerin birebir ismi taşıyan yahut benzeri niteliklere sahip farklı bireylere ilişkin olduğu ve bunların birbirine karıştırıldığı söz ediliyor. Gerçekte biri Kur’an’da belirtilen ve kendisine hikmet verilmesi nedeniyle Lokmanü’l-hakim (Lokman Hekim) diye bilinen, oburu ise Arap şiirinde Lokman bin İsim olarak geçen iki kişinin yanı sıra vakit içinde farklı şahıslara ilişkin çeşitli özellikler de bu isimle anılıyor.
İslamiyet’ten evvel Araplar ortasında uzun ömrü, bilgeliği ve atasözleriyle öne çıkan Lokman, cahiliye periyodu şiirlerinde Hz. Hud’un kavmine ismini veren Ad’a nispetle Lokman b. İsim olarak geçti lakin İslami kaynaklarda bu kişinin Kur’an’da zikredilen Lokman olmadığı vurgulanıyor. Hz. Lokman’ın Kur’an’da örnek bir şahsiyet olarak sunulması, onun Arap toplumunca bilindiğini gösteriyor.
Rivayete nazaran İsim kavmi günahkarlıkları ve peygamberlerini dinlememeleri yüzünden kuraklıkla cezalandırılınca bu felaketten yalnızca Hud ve ona inananlarla yağmur duası için Mekke’ye giden, ortalarında Lokman’ın da bulunduğu bir heyet kurtuldu.
İkinci İsim kavminin çekirdeğini oluşturan bu topluluk, yeni bir kuraklıktan korktuğu için başlarına geçen Lokman ile Sebe bölgesine göç etti ve Me’rib su seddi diye bilinen baraj Lokman tarafından inşa edildi.
LOKMAN TABİP NE KADAR YAŞADI?
Lokman’ın ne kadar yaşadığı konusundaki rivayetlere nazaran, Lokman Allah’tan uzun ömür diledi ve tercih kendisine bırakıldığında da Arap kültüründe uzun ömrün simgesi olan kartaldan hareketle yedi kartal ömrü kadar yaşamayı istedi.
Lokman’ın 560, bin, 3 bin, 3 bin 500 yahut 4 bin yıl yaşadığı istikametinde bilgiler yer alıyor. Bu nedenle kendisine “Lokmanü’n-nüsur (kartallar kadar uzun yaşayan Lokman)” denildiği üzere “el-Muammer (uzun ömürlü)” lakabıyla da anılıyor.
Hadis alimi Ebu Hatim es-Sicistani, uzun ömürlüler ortasında Lokman’ın Hızır’dan sonra ikinci sırada yer aldığı bilgisini paylaşıyor.
Lokman’ın vefat ettiğinde ise Ahkaf’ta Hud peygamberin kabrinin yakınına, Taberiye gölünün doğu tarafına yahut Remle’ye ya da Yemen’e defnedildiği istikametinde bilgiler bulunuyor.
KUR’AN-I KERİM’DE İSMİ GEÇİYOR MU?
Kur’an-ı Kerim’in Mekke’de indirilen 31. mühleti Lokman ismini taşıyor. Ancak bu müddette Lokman’ın kimliğine dair bilgi bulunmadığı üzere İsim kavminden ve onlara gönderilen Hud peygamberden bahseden öbür müddetlerde de onun isminden kelam edilmiyor.
Lokman’a verilen hikmetin ilim, üstün kavrama yeteneği, isabetli kelam ve davranış, ilim-amel uygunluğu, din konusunda derin bilgi olduğu belirtiliyor. Hikmetlerinden bir kısmı hadislerde de naklediliyor.
Çok istikametli bir kişiliğe sahip olduğu için Lokman, Bel’am, Ahikar ve Ezop üzere tarihi şahsiyetlerle karşılaştırılıyor.
Ortaçağ boyunca çeşitli kıssaların kahramanı olarak lisanlarda dolaşan Lokman, bir bakıma Araplar’ın Ezop’u haline geliyor. Avrupa’da Ezop ile ilgili söylenenlerin büyük bir kısmı Lokman’a uyarlanıyor. İslami kaynaklarda onun kalın dudaklı, geniş ayaklı, Habeşistanlı yahut Nübyeli bir köle olarak takdim edilmesi de Ezop’u hatırlatıyor.
LOKMAN DOKTOR ANMA GÜNÜ NE VAKİT?
“Hekimliğin atası” olarak bilinen Lokman Doktor, her yıl 14 Ekim’de “Lokman Hekim’i Anma Günü“nde insanlık tarihine bıraktığı izlerle tekrar hatırlanıyor.
