İnsan beyninin sırlarla dolu dünyasına bir yenisi daha eklendi. İspanya’da gerçekleştirilen çığır açan bir araştırma, maraton koşucularının beyinlerinin, uzun müddetli fizikî efor sırasında güç muhtaçlığını karşılamak için alışılmadık bir strateji geliştirdiğini gün yüzüne çıkardı.
Bilim insanları, bu keşfin dayanıklılık sporlarının beyin üzerindeki tesirlerini anlamada ihtilal yaratabileceğini söyledi.
Madrid’deki Complutense Üniversitesi’nden nörolog Dr. Carmen Fernández liderliğinde yürütülen çalışma, maraton koşucularının beyinlerini mercek altına aldı.
Araştırmada, 10 kent ve dağ maratonu koşucusunun beyin taramaları, koşudan evvel, çabucak sonra, bir hafta sonra ve iki ay sonra olmak üzere dört farklı basamakta incelendi.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) teknolojisiyle elde edilen bilgiler, şaşırtan bir gerçeği ortaya koydu.
Maraton sırasında beyindeki miyelin düzeylerinde bariz bir azalma yaşandı.
Miyelin, hudut hücrelerini koruyan ve beyindeki bilgi akışını hızlandıran yağ bazlı bir yapı.
Normalde bu yapının güç kaynağı olarak kullanılması beklenmezken, araştırma, çok fizikî yüklenmelerde beynin miyelini bir tıp “yedek yakıt” üzere devreye soktuğunu gösterdi.
Dr. Fernández, “Bu, beynin hayatta kalma düzeneğinin inanılmaz bir örneği. Maraton üzere kuvvetli bir aktiflikte, güç tükenirken beyin kendi kaynaklarını feda ederek koşucuyu ayakta tutuyor” dedi.
Beyin Sonları Zorluyor Araştırmaya nazaran, miyelin kaybı bilhassa motor uyum ve duygusal istikrarla alakalı beyin bölgelerinde ağırlaştırdı.
Koşudan çabucak sonra gözlemlenen bu düşüş, vakitle toparlanıyor fakat tam olağana dönüş iki ayı bulabildi.
ABD’deki Stanford Üniversitesi’nden nörobilim uzmanı Prof. Andrew Huberman, bu bulguları “çığır açıcı” olarak nitelendirdi.
Huberman, “Beynin bu adaptasyonu, dayanıklılık atletlerinin ‘duvara çarpma’ dediği o kritik anı açıklayabilir. Güç arayışı, hudut sistemini süreksiz olarak yine şekillendiriyor” yorumunda bulundu.
Araştırmacılar, miyelin kaybının bilişsel yahut davranışsal sonuçlar doğurup doğurmadığını şimdi netleştiremedi.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden spor fizyolojisi uzmanı Dr. Sarah Thompson, “Bu durum, beynin fevkalâde bir esneklik sergilediğini gösteriyor. Maraton koşucuları, yalnızca kaslarıyla değil, hudut sistemleriyle de sonları zorluyor” diyerek mevzuya dikkat çekti.
Dayanıklılık Sporlarına Yeni Bir Bakış Bilim dünyası, bu keşfin dayanıklılık sporlarına hazırlık ve güzelleşme süreçlerini tekrar tanımlayabileceğini düşündü.
Dr. Fernández’in grubu, miyelin değişimlerinin sportmenlerin performansını nasıl etkilediğini anlamak için daha geniş çaplı araştırmalar planladı. Bu bulgular, beyin sıhhati ve güç metabolizması üzerine çalışan uzmanlar için de yeni bir araştırma alanı açabildi.
Uluslararası Spor Bilimleri Derneği’nden Dr. Michael Berger ise, “Maraton koşucularının beyni, insan fizyolojisinin hudutlarını anlamak için eşsiz bir laboratuvar sunuyor. Bu, yalnızca atletleri değil, nörolojik dayanıklılık üzerine çalışan herkesi ilgilendiriyor” diyerek çalışmanın üniversal kıymetine vurgu yaptı.
Maratonun sadece bir fizikî uğraş olmadığı, birebir vakitte beynin hayatta kalma sanatını sergilediği bir arena olduğu bir kere daha kanıtlandı.
Bilim insanları, bu gizemli organın dayanıklılık karşısındaki reaksiyonlarını çözmeye devam ederken, koşucuların attığı her adım, insan potansiyelinin hudutlarını bir sefer daha sorgulattı.
