NASA’nın Perseverance Rover uzay aracı tarafından tozlu bir ırmak yatağında bulunan bu çamurtaşları, bilim insanlarının “leopar benekleri” ve “haşhaş tohumları” ismini verdiği enteresan işaretlerle kaplı.
Araştırmacılar, bu özelliklerin, eski Mars mikroplarıyla bağlı olabilecek kimyasal yansımalarla oluşan mineralleri barındırabileceğine inanıyor.
Minerallerin doğal jeolojik süreçlerle de meydana gelmiş olması mümkün. Lakin bulgular, NASA’nın “potansiyel biyoişaret” tarifine uyacak kadar kıymetli kabul ediliyor.
BU KAYALAR DÜNYA’YA GETİRİLİP İNCELENECEK
Bu da, minerallerin biyolojik kökenli olup olmadığını anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiği manasına geliyor.
Imperial College London’dan gezegen bilimci ve Nature mecmuasında yayımlanan araştırmanın müelliflerinden Prof. Sanjeev Gupta, “Bundan evvel bu türlü bir şeyle karşılaşmamıştık. Bu yüzden bu çok büyük bir gelişme” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Eğer bu çeşit özellikleri Dünya’da görseydik, biyolojik süreçlerle – mikroplarla – açıklanabilirdi. Yani biz ‘yaşam bulduk’ demiyoruz lakin bunun peşinden gitmemiz gerektiğini söylüyoruz.”
Minerallerin hakikaten mikroplar tarafından üretilip üretilmediğini kesin olarak öğrenmenin tek yolu, bu kayaları Dünya’ya getirip incelemek. NASA ile Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) önerdiği Mars numunune misyonu epey meçhul bir gelecekle karşı karşıya.
ABD uzay ajansının bilim bütçesi, Lider Trump’ın 2026 bütçe planında önerilen büyük kesintilerden etkileniyor ve bu misyon iptal edilmesi gündemde olan projeler ortasında.
Mars soğuk ve kurak bir çöl lakin milyarlarca yıl evvel kalın bir atmosfere ve suya sahipti; bu da geçmiş ömrü aramak için umut verici bir ortam yaratıyor. 2021’de Mars’a inen Perseverance Rover, biyolojik izler aramak üzere gönderilmişti. Dört yıldır eski bir göl olan ve içine bir ırmağın aktığı Jezero Krateri’ni keşfediyor.
Perseverance Rover, geçen yıl ırmağın oyduğu bir kanyonun tabanında, “Bright Angel Formasyonu” denilen bölgede bu leopar desenli kayaları buldu. Yaklaşık 3,5 milyar yaşındaki bu kayalar, killerden oluşmuş ince taneli bir kaya tipi olan çamurtaşından meydana geliyor.
New York Stony Brook Üniversitesi’nden Perseverance misyonunda misyonlu bilim insanı ve makalenin başyazarı Joel Hurowitz, “Kayaları görür görmez burada farklı bir kimyasal süreç yaşandığını fark ettik, bu yüzden çok heyecanlandık” diyor.
Rover, üzerindeki laboratuvar aletleriyle kayaların mineral yapısını inceledi. Bu bilgiler Dünya’ya gönderildi ve bilim insanları tarafından tahlil edildi.
Dr. Hurowitz bu bulguları şöyle açıklıyor:
“Bulgularımız, bir gölün tabanına çöken çamurun içinde bir dizi kimyasal tepkinin gerçekleştiğini gösteriyor. Görünüşe nazaran bu yansımalar, çamurun kendisi ve organik unsurların birleşmesiyle oluştu; bu iki bileşen yeni mineraller yaratmak için yansımaya girdi.”
Benzer şartlar Dünya’da olduğunda, bu çeşit mineral oluşumlarına ekseriyetle mikroplar yol açıyor.
Dr. Hurowitz bununla ilgili olarak, “Bu özelliklerin nasıl ortaya çıktığını açıklayabilecek muhtemel senaryolardan biri mikroplar. Bugüne kadar elde ettiğimiz en güçlü potansiyel biyoişaret tespiti bu olabilir” diyor.
Bilim insanları, minerallerin mikroplar olmadan da nasıl oluşabileceğini inceledi ve doğal jeolojik süreçlerin de kimyasal tepkilere yol açabileceğini belirledi.
Bunun için yüksek sıcaklıklar gerekirdi; meğer kayalar ısınmışa benzemiyor. Dr. Hurowitz bu durum için “Biyolojik olmayan yollar için birtakım sıkıntılar bulduk lakin büsbütün göz arkası da edemiyoruz” değerlendirmesinde bulunuyor.
Perseverance, Mars’ı keşfederken Bright Angel Formasyonu’nda bu kayaların da ortalarında bulunduğu örnekler topladı. Bunlar kapsüllere yerleştirilerek Mars yüzeyine bırakılacak ve bir dönüş misyonunu bekleyecek.
NASA’nın bu türlü bir planı var ancak bütçe kesintileri nedeniyle geleceği bilinmeyen. Çin ise 2028’de fırlatılması mümkün bir örnek dönüş misyonu üzerinde çalışıyor.
Bilim insanları, kararın netleşmesini beklerken, bu kayaları Dünya’da incelemeyi sabırsızlıkla istiyor.
Prof. Gupta, “Bu örnekleri Dünya’ya getirmemiz gerekiyor” diyor.
“Gerçek manada itimat duymak için birçok bilim insanı bu kayaları Dünya’da görmek ve incelemek isteyecektir. Bu, geri getirilmesi gereken en öncelikli örneklerimizden biri.”
