Menopoz, ayda bir olan adet kanamalarının doğal bir süreç içerisinde bitmesi manasına gelmektedir. Yumurtalıklardan salgılanan Östrojen ve Progesteron hormon salgıları azalır ve üretimi durur böylelikle adet ölçülerinde azalma ve iki adet ortasındaki müddette uzama meydana gelir. Menopoz periyodu içerisine giren bu bayanlarda 2-3 ayda bir adet görmeye başlarlar, daha sonra 5-6 ayda bir adet olurlar ve yavaş yavaş adetten kesilirler. Bu süreç Premenopoz olarak isimlendirilir. Kesintisiz 1 yıl adet olmayan bayana da artık kesin Menopoza periyodunda olduğu kabul edilir.
Bazı bayanlar menopozu yalnızca adet düzensizlikleri ve sonrasında adet kanamalarının tam kesilmesi formunda yaşarken kimi bayanlarda buna ek olarak östrojen hormonunun düşmesine bağlı olarak ateş basmaları, terleme üzere şikayetler de yaşamaktadırlar. Bazen daha ileri düzeyde uykusuzluk, sonluluk ve depresyon üzere durumlara bile yol açabilmektedir.
Menopoz ayrıyeten farkına varılmayan birtakım sorunlar oluşmaktadır. Bunlar Osteoporoz dediğimiz kemik erimesi ve kalp damar hastalıkları üzere ileride önemli sorunlar yaratacak hasarlara neden olmaktadır.
Menopoza Kaç Yaşında Girilir?
Menopoz yaşını etkileyen en kıymetli faktörler genetik özelliklerdir. Bir bayanın annesi yada ablası kaç yaşında menopoza girdiyse kendisi de o yaşlarda menopoza girmektedir.
Bir de ırklara nazaran de menopoz yaşı değişebilmektedir. Örneğin siyah ırkta olan bayanlar beyaz ırkta olan bayanlara nazaran en az 2 yıl daha erken menopoza girmektedir.
Yine doğum sayısı arttıkça menopoz yaşı gecikmektedir. Her gebelik sırasında bayan bedeni dinlendiği için bu durum hormonların güçlenmesini sağlamaktadır.
Bazen de 30 yaş altında menopoz olur bu durumda erken menopoz,50 yaşın üstünde menopoz olduğunda geç menopozdan bahsedilir.
Menopoz Nasıl Oluşur?
Bir kız bebek dünyaya geldiği anda yumurtalığında 500.000 civarında yumurta hücresi vardır. Bu hücreler ergenlik yaşına kadar olgunlaşır ve adet görme periyodu gelince hormon salgılamaya başlarlar. Yumurtalıklar çalıştıkça yumurta hücreleri olgunlaşarak hormonal salgıya yanıt verirler. Tertipli adetler ve yumurtaların olgunlaşmasıyla her ay bayan bedeni gebeliğe hazırlanmaya başlar. Her adet periyodunda yaklaşık 900-1000 tane yumurta olgunlaşmak üzere hazırlanır, lakin bunlardan yalnızca bir ya da en fazla iki tanesi olgunlaşabilir ve döllenmek üzere yumurtalık dışına atılır öteki yumurta hücreleri yok olurlar. Bu bahsedilen olay her ay cereyan etmektedir ve bu yumurta hücreleri her ay harcanarak bitirilir bunun sonunda hücrelerin tükenmesiyle menopoz gerçekleşir
Menopoz Bayanda Nasıl Değişikliklere Neden Olur?
Menopoz 45-52 yaşlar ortasındaki bayanların yaşadıkları kendine has bir devirdir. Menopoz bir hastalık değildir lakin hormonların değişimine bağlı bayanlarda bir dizi değişikliler gerçekleşir. Hormonal değişikliklerden ötürü adet kesilmesi gerçekleşir. Adet kesilmesi 1 yılı doldurduktan sonra tam menopoz gerçekleştiği için artık hamile kalma riski de ortadan kalkmıştır. Bu periyotta bayanlar en azından hamile kalma korkusu olmadan için münasebete girebilirler.
Bu devirde bayanlar hamile kalma yeteneğini kaybettikleri için çocuğu olmayan ve çocuk arzulayan bayanları bu mevzuda mutsuzluk yaşarlar. Ama geri dönüşü olmayan bir periyottur.
Bu periyotta bayanlarda terleme, ateş basmaları,huzursuzluk,yorgunluk ve uykusuzluk üzere düşünceler oluşabilir.
Bazı bayanlarda cinsel istekte artma kimilerinde ise azalma görülebilmektedir.
Menopozda Belirtiler Nelerdir?
- Adet kanamalarının düzensizleşmesi ve kesilmesi
- Ateş basması,gece terlemeleri
- Çarpıntı
- Uykusuzluk
- Sinirlilik,unutkanlık ve depresyon
- Konsantrasyon güçlüğü
- Ciltte kuruluk,saçlarda zayıflama ve dökülme
- Vaginal kuruluk,ağrılı cinsel ilişki
- Eklem ağrıları ve Osteoporoz
Menopozdaki Laboratuar Değişiklikleri Nelerdir?
Menopoz devrinde artık yumurtalıkların içindeki yumurta hücrelerinin bitmesiyle östrojen salgısı azalır ve Hipotalamus etkilenerek öncelikle FSH daha sonra LH hormonları yükselir böylelikle adet nizamında bozulmalar bu biçimde oluşur
Menopozdaki En Sık Görülen Şikayetler
Menopoz periyodunda görülen en sık bulgu adet sisteminin bozulmasıdır. Bu periyotta sikluslar kısalabilir, adet kanama ölçüleri azalabilir, hatta birtakım aylar ay atlayarak adetler olabilir. Bu yaşanan süreç perimenopoz olarak isimlendirilir ve bireyden bireye mühletleri değişebilir. Bu sistemsiz adetler olurken adetin 3.günü yapılan hormon testleri ile menopoza yakın olup olmadığınız saptanabilmektedir.
Menopoz devrindeki başka belirtiler şöyle sıralanır. Ateş basması (%75),gece terlemeleri (%68), hassasiyet, sonluluk ve depresyon (%60) en sık görülen bulgulardır. Ayrıyeten menopozdaki bayanların birçoklarında sık idrara çıkma, bedende ödem, uyku bozuklukları, vaginada kuruluk ve cinsel istekte azalma üzere bulgular da öbür sorunlara eşlik etmektedir.
Menopozda Ateş Basmaları ve Terleme Nöbetleri
Ateş basmaları perimenopoz devrinden itibaren en sık görülen belirtilerdir. Uzunluğunda, yüz bölgesinde sıcaklık hissi ve bunlara eşlik eden terleme ve çarpıntı nöbetleri yaşanır. Günde birkaç defa ya da haftada birkaç defa bu nöbetler yaşanabilir. Sıcak basmalarının nedeni östrojen hormonun azalmasıyla hipofiz bezinin verdiği bir yansıdır, ayrıyeten ani LH salgılanması bedende ısı artışına neden olur.
Ateş basmalarından kaçınmak için sık sık duş almak rahatlatabilir. Ayrıyeten sentetik kıyafetler kullanmamak gerekir. Gerilim ve kafein de sıcak basmalarını arttırdığı için bunlardan kaçınmak gerekir. Bu sorun çok fazla rahatsız ediyorsa doktorunuzun uygun gördüğü bitkisel ilaçlar ya da hormonal ilaçları kullanarak da şikayetlerinizi azaltabilirsiniz.
Menopozda Uykusuzluk Ve Ruhsal Sorunlar
Sinirlilik, yorgunluk, çok hassasiyet, depresyon, kendini hasta üzere hissetme ve uykusuzluk üzere şikayetler bu devirde sıklıkla görülmektedir. Aslında bu bulgular östrojen hormonunun eksilmesine bağlıdır. Östrojen hormonu eksildikçe bedendeki endorfin denilen kimyasallar da azalır ve kişi negatif hisler içine girer. Bu periyottaki bayanlar ayrıyeten üreme yeteneğini kaybettikleri için ve yaşlanma korkusu nedeniyle ruhsal meseleler yaşamaktadırlar.
Yine menopozdaki bayanların büyük kısmında uyku sorunları yaşanmaktadır. Uyku sistemini sağlamak için her gün birebir saatte uyumak, akşamları ılık bir duş almak, sessiz ve karanlık bir odada uyumak ve akşamları kafeinli içeceklerden uzak durmak uyku sistemi için yararlı olacaktır.
Menopozda Vaginal Kuruluk Ve Ağrılı Cinsel İlişki
Östrojen azalması vagina bölgesinde atrofiye ve kuruluğa neden olur. Bu değişimden ötürü vagina ve idrar yolu esnekliğini kaybeder. Östrojen azalması vajinayı döşeyen epitellerin azaltır ve bu durumda da vagina kayganlığını kaybeder.Bu halde bağlantı sırasında çok önemli ağrılar hatta bazen kanamalar oluşur.Bu sorunları aşmak için cinsel aktiviteyi devam ettirmek gereklidir.Vaginaya kegel antrenmanları yaptırmak ve lokal vaginal kayganlaştırıcı jeller kullanmak da yararlı olmaktadır.
Menopozda İdrar Yolu Problemleri
Östrojen azalması vagina ile komşu olan idrar yolu ve idrar kesesinin işlevlerini da tesirler. Vaginal bölgedeki takviye dokular zayıfladığı için idrar kaçırma ve mesanede sarkma (sistosel) olmaktadır.İdrar kaçırmanın en kıymetli nedeni mesanenin vakitsiz kasılmasına bağlı olan çok aktivitedir.Bu hastalarda sıklıkla yaşanan tuvalete giderken yolda idrarlarını kaçırmalarıdır.Bu sorunun menopozdaki bayanlarda görülme oranı % 20-30 dur.Lokal yada ağızdan alınan östrojen preparatları şikayetleri azaltır.
Menopozda Kalp Ve Tansiyon Problemleri
Menopozdan evvel bayanları östrojen hormonu kalp-damar hastalıklarından korumaktadır. Fakat bayanlar menopoza girdikten sonraki devirde bedenlerinde östrojen olmadığı için neredeyse erkeklerde görülen kadar kalp-damar hastalıkları riski artmıştır. Menopozdan evvelki periyotta östrojen hormonu HDL denilen yeterli huylu kolesterolü arttırarak, LDL denilen makûs huylu kolesterolü azaltarak bayanları kalp krizinden korur.
Menopoz periyodundan sonra kalp-damar hastalıkları riski; ailesinde kalp hastalığı olanlarda, yüksek tansiyonu olanlarda, sigara içen ve kilo sorunu olanlarda, fazla gerilime maruz kalanlarda daha fazla görülmektedir.
Önlem almak için; istikrarlı beslenmek, alkol ve sigaradan uzak durmak, tertipli yürüyüş yapmak ve kilo denetimi, gerilimden uzak durmak, hormon replasman tedavisi almak bu periyottaki bayanlarda kalp hastalıkları görülme riskini arttırır.
Menopoz Ve Kemik Erimesi (Osteoporoz)
Osteoporoz kemiklerin zayıflaması, incelmesi ve kırılabilmesi ile kendini gösteren bir durumdur. Menopozda östrojenin azalmasıyla birlikte kemiklerden kalsiyum kaybı artar. Bu biçimde kemik yıkımı artar üretimi azalır, kemikler zayıflar ve çok küçük darbelerle kırılabilirler. Bilhassa 70 yaş civarında kalça kemiği kırıkları artar ve bazen öldürücü olabilir. Yeniden kemik erimesine bağlı 60 yaş civarında sırt ağrıları ve omurgada eğrilmeler olabilmektedir.
Menopoza girdikten sonraki 1 yıl içerisinde kesinlikle bir kemik dansitometrisi dediğimiz yolla kemik erimesi düzeyine bakılmalıdır. Gerekirse kalsiyum ilaç dayanakları başlanmalıdır. Kemik erime şiddetine nazaran yılda bir ya da 2 yılda bir ölçümlere devam ederek takip edilmelidir.
Menopozda Kas Ağrıları Ve Kilo Artışı
Menopozda östrojen azaldığı için kaslarda biriken laktik asidi bedenden kolaylıkla atılamaz bun bağlı olarak bel ve kasık ağrıları, sırt ağrıları gitgide artar. Nizamlı yürüyüş ve idman ve bol sıvı almak bu şikayetleri azaltmaya yardımcı olabilir.
Yine menopoz devrinde östrojenin kolesterol üzerindeki dengeleyici tesiri ortadan kalktığı için daha kolay kilo alınır ve kilo vermek hayli güçtür. Bu yüzden bu periyotta bayanların kilo almamak için diyetine dikkat etmeleri ve tertipli antrenman yapmaları çok kıymetlidir.
