Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ali Evren Tufan, son günlerde çokça konuşulan Savant Sendromu ile ilgili merak edilenleri anlattı:
SAVANT SENDROMU OLANLAR ÜSTÜN YETENEKLİ Mİ?
Savant Sendromu, kimi nöropsikiyatrik bozuklukların varlığında bellek, aritmetik, çizim yahut müzik üzere sonlu alanlarda üstün yetenek gösteren bireyleri tanımlamaktadır. Bu şahıslar kimi zihinsel alanlarda olağanın altında fonksiyonellik gösterirken, özelleşmiş başka alanlarda üstün yeteneklere sahiptir. Yetenekli olunan alanlar “beceri adacıkları” olarak da isimlendirilmektedir.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Otistik Spektrum Bozukluğu, Öğrenme Zahmeti, beyin hasarı yahut görme kaybı olan bireylerde Savant Sendromu görülebilmektedir. Otistik Spektrum Bozukluğu, Öğrenme Zahmeti yahut doğumsal beyin hasarında görülen savant maharetler doğuştan gelirken, kimi yaralanmalar, kazalar yahut beyin hasarları sonrası bu marifetler sonradan da ortaya çıkabilmektedir. Yeni datalar otizm teşhisli bireylerin onda birinden azında savant marifetleri olabileceğini düşündürmektedir. Öteki yandan öğrenme zahmeti yahut beyin hasarı olanlarda savant hünerler daha azdır ve 1500- 2000 bireyden birinde görülebilir. Sendrom erkeklerde 4- 6 kat daha sık görülmektedir.
SANAT, MATEMATİK, MEKANİK…
Savant Sendromunda gözlenen maharetler hafifçe belirgine değişken bir aralıkta olabilir ve bilhassa müzik, sanat, takvimle ilgili hesaplamalar, matematik, mekanik/ görsel- uzamsal maharetleri içerir. Hafif savant maharetler müzik, spor, doğum günleri, plakalar, tarihi bilgiler, tren yahut otobüs saatleri yahut sınırları üzere alanlarla çok ilgilenme ve ezberleme ile kendini gösterir. Daha yetenekli savant bireylerde ise maharetler rastgele bir teşhis almayan yaşıtları ortasında bile dikkat cazip seviyededir. Daha yetenekli ve deha seviyesindeki savant sendromlular çok ender görülmektedir. Ender olarak yabancı lisanlar, atletizm yahut bilgisayar, internet vb. alanlarda Savant maharetlerin görülebileceği bildirilmiştir. Savant Sendromu olan bireyler genelde tek bir alanda maharet gösterir lakin çok ender olarak birden fazla alanda üstün marifet gösteren bireyler de saptanmıştır.
ASPERGER SENDROMU İLE BAĞLI OLMAYABİLİR
Savant Sendromu iki yüzyıldan fazladır bilinmektedir. Lakin beyin hasarı ve yaralanmaları ve fronto-temporal demans sonrası sonradan ortaya çıkan Savant Sendromu nispeten yakın vakitte tanınmaya başlamıştır. Yapılan araştırmalar ister doğuştan, isterse de sonradan edinilen savant marifetlerin sol temporal lob fonksiyon bozukluğu ile ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Sendromun öteki alanların sol temporal lobun misyonlarını karşılayabilmek için yeni temaslar yapması ile ortaya çıkabileceği öne sürülmüştür. Bu marifetler etraf tarafından fark edilerek desteklendikçe daha da barizleşir.
Savant sendromu olan bireylerin yaratıcı olabileceği, rehabilitasyon yahut başka alanlarda yetkinleşme ile kaybolmadığı, zeka seviyesi, Asperger Sendromu, geç konuşma yahut erken yaşta okumayı öğrenme (hiperleksi) ile bağlı olmayabileceği düşünülmektedir.
Savant Sendromu olan bireylerin birtakım alanlarda düşük, öbür alanlarda yüksek fonksiyon göstermesi ve sergiledikleri marifetlerin çeşitliliği, Yağmur Adam sinemasından Mucize Doktor dizine dek insanların ilgisini çekmeye devam ettiği söylenebilir.
