İSTANBUL – Beş yıl evvel klinik psikolog ve akademisyen Yrd. Doç. Dr. Murat Paker hakkında, terapiye başladığı bir danışanı ‘güvenli oda’ da denilen terapi odasında cinsel atağa uğradığını açıkladı ve şikayetçi oldu.
Bunun üzerine, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Paker hakkında “hizmet ilgisinin sağladığı nüfuzu berbata kullanmak suretiyle danışanına yönelik cinsel saldırı” cürmü işlediği teziyle dava açtı.
Davanın karar duruşması, 17 Ocak 2019’da İstanbul 56. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşma, Paker’in avukatlarının talebiyle izleyiciye kapalı yapıldı.
Mahkeme ‘cinsel taarruz cürmü işlendiğinin sabit olduğuna’ karar vererek, Paker’in Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 102/1-1 kararı uyarınca 5 yıl mahpusla cezalandırılmasına hükmetti. Mahkeme daha sonra, ‘sanığın duruşmadaki tavır ve davranışları, mahkemeye karşı saygılı tutumunu’ dikkate alıp TCK 62/1 uyarınca altıda bir oranında indirim yaparak Paker’in 4 yıl, 2 ay mahpusla cezalandırılmasına karar verdi.
Verilen cezanın iki yıldan fazla olması nedeniyle ‘hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi’ ve ‘cezanın ertelenmesi’ kararlarının sanık hakkında uygulanmayacağı da belirtildi. Bunun üzerine taraf avukatları kararı İstinaf Mahkemesi’ne taşıdılar.
‘CEZA KATILAŞTI, İSİMLİ SİCİL KAYDINA İŞLENDİ’
İstinaf mahkemesi, cinsel taarruzdan 4 yıl 2 ay ceza alan Paker’in cezasını düşürdü ve erteledi. Müşteki avukatlarından Esra Baş Erbaş, kararla ilgili şunları söyledi:
“Paker’e kolay cinsel hücum hatasından ötürü 4 yıl 2 ay ceza verilmişti. Belgenin İstinaf Mahkemesi’ne gitmesi üzerine, İstinaf Mahkemesi, cinsel hücum hareketinin meydana geldiğine karar verdi. Mahkeme, aksiyonun tüzel nitelendirmesini ‘sarkıntılık suretiyle cinsel saldırı’ olarak belirledi. İstinaf mahkemesinin hukuksal değerlendirmesine katIlmasak da sonuç olarak müvekkilimizin tezlerinin doğruluğu ispatlandı. Mahkeme sanığın ‘sarkıntılık suretiyle cinsel saldırı’ hatasından 2 yıl mahpus cezasıyla cezalandırılmasına ve daha sonra da indirim sebeplerini uygulayarak 1 yıl 8 ay mahpus cezalandırılmasına karar verdi. Karar 2 yılın altında olduğu için takdir-i indirim sebeplerini kullanarak erteledi.”
‘BAZI İNSANLARA GEREĞİNDEN FAZLA KIYMET VERİLİYOR’
Bu ne demek? Paker cezaevinde bu hatadan ötürü tutuklu kalmayacak. Ama erteleme müddeti içerisinde tekrar kasıtlı bir cürüm işlerse cezaevine girebilir.
“Ceza katılaştı, isimli sicil kaydına işlendi. Danışanına yönelik hareketleri sabit bulundu” diyor Esra Baş Erbaş.
“Bizim bildiğimiz kadarıyla terapistten danışanına yönelik cinsel akın konusunda bilinen birinci dava bu. En azından birinci karar. Bu manada kıymetli bir karar. Kimi beşerler mahkemenin kararını bekliyordu. Kuşkuyla yaklaşıyordu. ‘Yapmamıştır’ deniliyordu. Bir karar istiyorlarsa işte o karar bu. İstinaf mahkemesi terapistin saldırıyı gerçekleştirdiği kanaatine vardi ve karar katılaştı. Artık o mevzuda hiçbir tartışma yok. Davada kimi meslektaşları, bilhassa de erkek meslektaşları, sanıkla harikulade bir dayanışma sergilediler. Bu şahısların mesleksel yetkinliklerini ve akademik mesleklerini kullanarak etik dışı davrandıklarını gördük. Entelektüel topluluk içerisinde birtakım insanlara gereğinden fazla değer veriyoruz belli ki… ”
‘TABİPLER BİRLİĞİ İHTAR CEZASIYLA YETİNDİ’
Avukat Esra Baş Erbaş ayrıyeten Türkiye Tabipler Birliği’ne açmış oldukları davayı da hatırlatarak şunları söylüyor:
“Ceza davası devam ederken İstanbul Tabip Odası’na şikayette bulunmuştuk. Ceza davasının sonucu beklenmeden terapist hakkında ikaz kararı verilmekle yetinilmişti. Biz de ikaz değil meslekten süreksiz olarak alıkonulması yani Tabipler Birliği’nin verebileceği en üst cezanın uygulanması talebiyle Ankara İdari Mahkemesi’ne başvurmuştuk. O dava devam ediyor. Tam da bu sırada ceza davası bitti. Bu kararı da sunduk. Olağan şartlarda Tabip Odası’nın böylesine önemli bir argüman karşısında ceza yargılamasının sonucunu beklemesi gerekirdi. Açıkcası belgeyi kapatmak konusunda çok tez ettiler. Biz başından beri müvekkilimize inandık, tüm engellemelere rağmen Mahkeme nezdinde de müvekkilimizin haklılığı ispatlandı.”
‘BELLİ ŞAHISLAR TARAFINDAN İŞLENEN HATALAR AĞIRLAŞTIRICI NEDENDİR’
Feminist avukat Hülya Gülbahar, “Bu karar, davaya inanmayan akademik çevrelerin bir özeleştiri vermesi için bir vesile oldu” diyerek başlıyor kelamlarına ve şunları tabir ediyor:
“Toplumu uyguna yanlışsız dönüştürme savı olan şahıslar, hele bu bireyler muhakkak bir meslek kümesinde yeminli çalışan, özel sorumluluğu olan, kamu vazifesi niteliğinde işler yapıyorlarsa toplum üzerinde yıkıcı bir tesir yaratmamak için özel bir gayret göstermek zorundalar. Bilgi, para, silah gücünü ardına alarak taarruzlar içinde bulunmak hiçbir biçimde legal karşılanamaz. Cinsel taarruz, yaralama, cinayet, eziyet bir hatadır. Bu kabahatlerin muhakkak şahıslar tarafından işlenmesi daha da ağırlaştırıcı nedendir. Devlet üniformasını giyenler, anne babalar, akademisyen titri taşıyanlar, öğretmenler, tabipler yani alaka olduğu kişi üzerinde özel bir tesir ve otoritesi bulunanlar ekstra bir itina yükümlülüğü göstermek zorundadırlar. Bu tıp şahısların bunlara güvenerek kabahat işlemesi daha kolaydır. O nedenle bütün hukuk sistemleri bu mevzulara ait özel düzenlemeler getirir. Bütün meslekler örgütlerinin de bu hususlara ait özel disiplin yükümleri olması gerekir.”
‘SUÇLUYU ÖMÜR UZUNLUĞU AFAROZ ETMEKTEN BAHSETMİYORUZ’
Gülbahar, kararın dava sürecinde yanlış konum alan çevrelere tavırlarını gözden geçirmeye yönelik vesile olması gerektiğinin altını çiziyor:
“Olayımızda toplum için model olabilecek birisi yalnızca bir bireye taarruzda bulunmakla kalmamış bütün bir topluma yönelik bir tehdit oluşturan davranışlar içerisinde olduğunu göstermiştir. Rastgele bir hata olayında dayanışma gösterilecek tarafın hatanın mağdurun olması, hatanın yalnızca yargı ve soruşturma makamları tarafından değil toplum tarafından da cürümlünün etrafı tarafından da kınanıyor olması gerekir. Burada kelamını ettiğim ömür uzunluğu aforoz etme üzere uç davranışlar değil. Şiddete sıfır tolerans gösterileceğinin arkadaş ortamında, iş ortamında, okul ortamında, ailece birlikte yapılan tatil ortamında da söz edilmesi, kınanması gerekir. Şu ya da bu nüfuza ya da ferdî hukuka sahip olduğu için yanlışı savunur konuma düşmemek gerekir. Savın gerçekliğini teyit eden karar, davanın seyri sürecinde yanlış konum alanların da konumunun yine gözden geçirmeleri için bir fırsat yaratmaktadır.”
‘ETİK HUDUT ÇOKTAN AŞILMIŞTIR’
Uzman Klinik psikolog Deniz Coşan ise mesleksel manada etik meselelere dikkat çekerek şu değerlendirmede bulunuyor:
“Psikodinamik psikoterapi ruhsallığa dair bir çalışmadır, ruhsallıkla ilgili bir çalışmanın travmaları tekrarlayıcı nitelik kazanmaması için sağlam bir çerçeve içerisinde olması çok kıymetlidir. Psikodinamik/psikanalitik terapi çalışmalarında transfer ve karşı transfer dinamiklerinin çalışılması çok karmaşık ruhsal örüntüleri tekrar canlandırır. Ruhsal yardım arayan kişinin mağduriyet yaşamaması için en ince etik ayrıntılar bile uzun uzun düşünülür, süpervizyon ve meslektaş takviyesi alınır. Murat Paker örneğinde yüksek lisans eğitimlerinde dahi nedeni, nasılı, nasıl hasta için ziyanlı olabileceği üzerine tartışılmaya gerek bile duyulmayan çok kalın etik bir çizgi aşılmıştır.”
‘YAPMIŞTIR, YAPMAMIŞTIR ÜZERE TELAFFUZLAR DANIŞAN ŞAHISLARI YARALAYABİLİR’
Paker davasında “yapmamıştır” diyen kimi çevreler de oldu. Coşan’a bu yansıları sorduğumuzda ise şöyle yanıtlıyor:
“Psikoterapi odasının dinamikleri günlük hayattan farklıdır, ‘iyi bir arkadaş’/ ‘birlikte tıpkı kurumda çalışan bir meslektaş’ odanın dinamiklerini gerçek değerlendiremeyebilir. Bu nedenle ‘etik açıdan epey hassas’ olan bu mevzuda şahsî tecrübeye dayanarak ‘yapmıştır/ yapmamıştır’ üzere tabirler kullanmak psikoterapi çalışmasından faydalanan bireyler için epeyce yaralayıcı olabilir. Murat Paker örneğinde, psikoterapist pozisyonundaki kişinin toplum nezdinde birçok farklı değerli rolü bulunması (akademik rolü, okulundaki yönetici rolü, siyasi rolü vb.) kıymetlendirme yapma evresinde hususun farklı yerlere çekilmesine neden oldu. Bana nazaran bahsedilen bu olay yalnızca klinik açıdan değerlendirilmelidir. Bir hastayla oluşan dinamikler öteki bir hastayla kurulan bağdaki dinamiklerden dahi ayrılabilirken günlük ve öbür rollerdeki bağlantılar tanımlayıcı olamaz. Bu savunmalar hususun değerini göz gerisi etmeye neden olur. Bu kararda epey muteber ve adaletli isimli tıp uzmanlarının değerlendirmesine dayalı bir sonuç elde edildiği için tüzel kararın değerli olduğunu düşünüyorum.”
