“Mutlak butlan” söz manası olarak “tam geçersizlik” yahut “koşulsuz hükümsüzlük” manasına gelir. Arapça kökenli “mutlak” (sınırsız, koşulsuz) ve “butlan” (geçersizlik, hükümsüzlük, boşluk) sözlerinin birleşimiyle oluşmuştur. Hukuksal açıdan mutlak butlan, bir hukuksal sürecin en başından itibaren yasaya, kamu tertibine yahut genel ahlaka açıkça ters olması nedeniyle geçersiz sayılması durumudur. Bu cins süreçler, hukuk sisteminde hiç yapılmamış kabul edilir ve tarafların iradesiyle sonradan geçerli hale getirilemez. Yani, süreç gerçek dünyada gerçekleşmiş olsa bile, taşıdığı ağır sakatlıklar yahut temel hukuka terslikler nedeniyle hukuken yok kararındadır. İşte, CHP Kongresi için konuşulan mutlak butlan tabiri hakkında ayrıntılı bilgiler
MUTLAK BUTLAN NEDİR?
Mutlak butlanın birtakım kıymetli özellikleri ve sonuçları şunlardır:
Baştan İtibaren Geçersizlik: Süreç, yapıldığı andan itibaren geçersizdir ve tüzel sonuç doğurmaz.
Düzeltilemezlik: Mutlak butlanla sakatlanan bir süreç, sonradan düzeltilemez yahut geçerli hale getirilemez. Sürecin geçerli olabilmesi için kanunun emredici kararlarına uygun bir formda tekrar yapılması gerekir.
Resen Dikkate Alınma: Mahkemeler, bir uyuşmazlıkta mutlak butlan halinin varlığını resen (resen) araştırır ve dikkate alır. Tarafların bunu ileri sürmesine gerek yoktur.
Zamanaşımı Yok: Mutlak butlan, zamanaşımı yahut hak düşürücü mühletlere tabi değildir. Yani, geçersizlik durumu her vakit ileri sürülebilir zira ortada geçerli bir tüzel süreç bulunmadığı için zamanaşımına uğrayacak bir hak doğmaz.
MUTLAK BUTLAN HANGİ DURUMLARDA UYGULANIR?
Mutlak butlan, ekseriyetle şu üzere durumlarda kelam konusu olur:
- Kurucu Ögelerin Eksikliği: Bir hukuksal sürecin varlık şartlarının yetersiz yahut muhalif olması.
- Emredici Hukuk Kurallarına Terslik: Kanunun emredici kararlarına alışılmamış olarak yapılan süreçler.
- Kamu Nizamına ve Genel Ahlaka Terslik: Sürecin kamu sistemine yahut genel ahlaka karşıt olması.
- Ehliyet Eksiklikleri: Ağır akıl hastalığı üzere nedenlerle ayırt etme gücünden büsbütün mahrum bireylerin yaptığı süreçler.
- Şekil Eksikliği: Kanun koyucunun mecburî kıldığı biçim kurallarına uyulmaması (örneğin, tapu süreçlerinde gayrimenkul satış kontratının resmi formda yapılmaması).
CHP KURTULTAYI İÇİN KONUŞULAN MUTLAK BUTLAN NE MANAYA GELİR?
CHP Kurultayı bağlamında “mutlak butlan” terimi, 4-5 Kasım 2023 tarihli 38. Olağan Kurultay ile 6 Nisan 2025 tarihli 21. Harikulâde Kurultayı’nın iptali için açılan davalarla gündeme gelmiştir. Davacılar, kurultayların “mutlak butlan” ile sakatlandığını ve bu nedenle “yok hükmünde” olduğunun tespitini talep etmektedir.
Eğer mahkeme, CHP Kurultayı hakkında “mutlak butlan” kararı verirse, kurultaylar hukuken hiç yapılmamış sayılacaktır. Bu durum, mevcut CHP idaresinin (Özgür Özel ve mevcut MYK, PM üyeleri) misyondan alınmasına yol açabilir. Hatta, Kemal Kılıçdaroğlu ve önceki parti meclisi üyelerinin misyonlarına iade edilmesi kelam konusu olabilir. Bu türlü bir durumda, partinin yeni ve geçerli bir kurultay yapması gerekebilir. Birtakım hukuk etraflarına nazaran ise, mahkeme “mutlak butlan” kararı alsa bile, bu kararın yürürlüğe girmesi istinaf ve Yargıtay kademelerinin tamamlanmasından sonra mümkün olacak ve bu süreç en az iki yılı bulabilir.
