Hukuki süreçlerin geçerliliği, muhakkak kurallara bağlıdır. Bu kurallara uyulmaması hâlinde süreçler geçersiz sayılabilir. Geçersizlik durumları, çoklukla mutlak butlan ve rölatif butlan olmak üzere ikiye ayrılır. Pekala, mutlak butlan nedir, mutlak butlan sebepleri neler? Mutlak butlan hangi durumlarda ortaya çıkar?
MUTLAK BUTLAN NEDİR?
Mutlak butlan, bir tüzel sürecin kesin ve baştan itibaren geçersiz olmasıdır. Bu tıp geçersizlik, sürecin kurucu ögelerinin mevcut olmasına karşın, hukukun emredici kurallarına, kamu nizamına, ahlaka yahut kişilik haklarına açıkça alışılmamış olması nedeniyle ortaya çıkar. Mutlak butlan durumunda, süreç güya hiç yapılmamış üzere sayılır ve mahkeme bu durumu resen dikkate alır.
MUTLAK BUTLAN HANGİ DURUMLARDA KELAM HUSUSUDUR?
Türk Borçlar Kanunu’na nazaran aşağıdaki durumlar mutlak butlan kapsamına girer:
Hukuka ve genel ahlaka ters sözleşmeler
Konusu imkansız olan işlemler
Kanunlara karşıt kararlar içeren sözleşmeler
Gerçek irade dışında yapılan süreçler (örneğin tehditle imzalanan sözleşmeler)
Sözleşme yapma ehliyeti bulunmayan şahısların yaptığı süreçler (örneğin tam ehliyetsiz bir kişinin yaptığı işlem)
Bu tıp süreçler, tarafların isteği olsa dahi geçerli sayılmaz.
NİSPİ BUTLAN NEDİR?
Nispi butlan, bir sürecin geçersiz sayılabilmesi için ilgili tarafın bunu ileri sürmesi gereken durumları tabir eder. Mutlak butlana nazaran daha hafif bir geçersizliktir. Ekseriyetle mukavele taraflarından birini muhafaza hedefiyle düzenlenir.
Nispi Butlanın Özellikleri:
İşlem baştan geçersiz kabul edilir, fakat bu geçersizlik yalnızca ilgili tarafın talebiyle gündeme gelir.
Mahkeme bu durumu bizatihi dikkate almaz.
Geçerlilik yahut geçersizlik, tarafların iradesiyle belirlenir.
NİSPİ BUTLAN HANGİ DURUMLARDA GÖRÜLÜR?
Nispi butlan, bilhassa aşağıdaki hallerde ortaya çıkar:
Hata (yanıltıcı bilgiyle süreç yapılması)
Hile (kasten aldatma)
Tehdit (zorla irade oluşturulması)
Bu tıp süreçler, lakin ziyan gören tarafın iptal talebiyle geçersiz sayılır.
