Bilim Akademisi üyesi, yer bilimci ve sarsıntı uzmanı Prof. Dr. Naci Görür, ortaya atılan yeni erken ikaz sistemine ait konuştu. Erken ikaz sisteminin yıllardır var olduğunu söyleyen Görür, “Erken ikaz sistemi, sistemler ortası kimi sistemleri devre dışına koymak için yüklü olarak ortaya konulmuş bir sistemdir. Yeni falan değildir. Bu halka bir can kurtarıcı olmaz, yanlış. İşin doğrusu Marmara Bölgesi’nin İstanbul’un zelzeleye hazırlanmasıdır. Kentimizin sarsıntı dirençli hale getirilmesidir” dedi.
ANKA’ya değerlendirmede bulunan Görür, şu sözleri kullandı:
MİNİMUM 7.2 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI BEKLİYORUZ: Şu anda gündemde sarsıntı var. Zelzele uyarısı verildi yıllardır. Sarsıntısı bekliyoruz, ne vakit olacağını da bilmiyoruz. Lakin başka bütün özelliklerini sistemi biliyoruz. Hasebiyle bekliyoruz ki yetkililer mahallî ve merkezi ve halkın kendisi sarsıntıya hazırlansın. İstanbul’u zelzeleye hazırlasınlar. Asgarî 7.2 azamî 7.5 büyüklüğünde bir sarsıntı bekliyoruz. Gereğince hazır değiliz.
BASİT BİR SİSTEM: Erken ikaz sistemi çok eski bilinen birinci bir şey. Bizim Türkiye’de bile 2000 yılından beri uygulanan bir şey. Ve hatta Bakanlar Kurulu kararıyla ilgili Boğaziçi Kandilli’de 2000 yılından beri bu çalışmalar yürüyor. Kolay bir sistem. Yalnızca zelzele sırasında çabucak zelzele olur olmaz kimi stratejik tesislerin devre dışı bırakılması için ortaya atılmış bir sistem. Diyelim ki itfaiyede, doğalgazda işte diyelim metrolarda, trenlerde yani sarsıntı olur olmaz vanayı yahut düğmeyi kapatıp o sistemlerin ziyan görmemesi için devre dışı bırakan bir sistem. Yani motamot sigorta üzere.
BU SİSTEM SARSINTIYA HAZIRLIK MANASINDA BİR ŞEY SÖZ ETMİYOR: Yani İGDAŞ’ta mesela, bu türlü şeyleri esasen İGDAŞ kendi yapıyor. Yani bu yeni bir sistem değil bir şey değil yani. Siz bir yazılım yaparsanız onun bilgisayara koyarsınız yahut telefona koymuşsunuz o bir şey tabir etmiyor. Bu türlü sarsıntıya hazırlanma noktasında bir şey tabir etmiyor. Limitli bir yararı olur. Yani maksadı farklı, hedefi sarsıntı olduğu an hastaneye haber vermek, okula haber vermek, metroya haber verip çalışmasını durdurmak, İGDAŞ’a haber verip İGDAŞ’taki doğalgaz faaliyetini kesmek, elektrik yönetimine haber verip, elektriği durdurmak, asansörlerin çalışmasına mahzur olmak. Bunun maksadı bu. Yani kalkıp da halka ‘Biz bunu yaptık. O vakit biz sarsıntıya hazırız. Alın bu sistemi ve hayatınızı kurtarın’ derseniz bu çok yanlışmış. Bu işin vebali var. Bu iş yasak. Yasa da buna mahzur olur. Yani siz erken ihtar yapacağınız vakit zelzelenin yerini vaktini, şiddetini ve vereceği ziyanı, hesabını yapmak zorundasınız. Ve onu bildirmek zorundasınız. Ve bu insanları belirli ölçüde eğitmek zorundasınız, anlatmak zorundasınız. Yani ben şöyle söyleyeyim diyelim ki dörtlük bir sarsıntı olacak. Dört buçukluk bir sarsıntı oldu. Siz vaveyla koparıp da sarsıntı oldu falan diye çıkartırsanız biri de kendini balkondan atarsa vebalini kim alacak? O hesabı sormazlar mı? Kaldı ki bu türlü bu cins şeyler yasak olmalı. Erken ihtar sistemi, sistemler ortası kimi sistemleri devre dışına koymak için yüklü olarak ortaya konulmuş bir sistemdir. Yeni falan değildir.
BUGÜNKÜ ALTYAPI SARSINTIYA DAYANIKSIZ: Siz yeni yazılımlar yapabilirsiniz. Yıllardır bu sistem var. Onu diyorum işte Kandilli 2001’den beri yapıyorlar. Bir kadro çalışmalar oluyor. İGDAŞ bu işi yapıyor. Bu halka bir can kurtarıcı olmaz, yanlış. İşin doğrusu Marmara Bölgesi’nin İstanbul’un sarsıntıya hazırlanmasıdır. Kentimizin sarsıntı dirençli hale getirilmesidir. Bu da lakin devlet eliyle lokal idareler eliyle, halkla birlikte uzun bir çalışma, disiplinli bir çalışma sonucu olabilir. Bir kentin tüm bileşenlerini, sarsıntı dirençli olmalıdır. Başlangıç olarak o kentte yaşayan insanların tümünü can güvenliğini büyük ölçüde sağlamış olursunuz. Sarsıntı, en büyük etraf felaketidir. Hangi ziyanlar verebilir sarsıntı olursa. Ne ziyanı olabilir. Onların hesabını yapıp zelzele olmadan evvel onları düzeltmen gerekir. Mesela altyapısı, bugünkü altyapı sarsıntıya dayanıksız. Çalışacaksın, hangi kısmın nereler sarsıntıya dayanıksız oraları zelzeleye nasıl güçlü hale getirebiliriz. İstanbul 15-20 senede rahatlıkla zelzeleye hazırlanılabilir. Bunun dünyada örnekleri var. Genelde on senede İstanbul kadar büyük olmasa bile yani o kentte zelzeleye hazır hale getiriyorlar.
HAYAT KURTARMAK BUDUR: Özetlemek gerekirse erken ihtar sistemi çok faydalı bir sistemdir. Çok yararlı bir sistemdir. Bu sistem kimi stratejik kurumlar ortasında bağlantı ve konuşmayı sağlar. O stratejik kurumlar da kendi süreçlerini bir an evvel devre dışı bırakmak için vardır. Diyelim ki doğalgaz birdenbire kesilmeli bir sarsıntı olunca. Aksi halde yangınlar oluyor. İtfaiye ansızın uyarılmalıdır. Hastaneler çabucak uyarılmalıdır. Erken ikaz bu maksatla yapılmıştır. Sarsıntı kestirimi değildir. Zelzele olduktan sonra birtakım hesapların çok süratli yapılıp bildirilmesi ve bu saniyeler mertebesindedır, bilemedim 1-2 dakika sorunu. Bu hayatı fazla kurtarmaz. Lakin yani o denli olaylar olur ki senin benim hayatımı da kurtarır. Yani kurtarmaz diye bir esas de yok. Çok da faydalıdır, çok da yararlıdır ve bu bilinen bir sistemdir. Yıllardır mevcuttur. Türkiye’de de mevcuttur. Bunu artık bu türlü yeni bir sistem üzere çıkarıp rant uğruna halka bunları söyleyip belirli şeyler yapmak gerçek değildir. Bunları bırakalım kendi işleri içerisinde bunu yapsınlar. Asıl can güvenliği, insanlarımız ölmesin diye uğraşmamız gereken büyük boyut bir kenti sarsıntı dirençli hale getirme çalışmalarıdır. Onu da lokal idarelerle ve halkla bir arada birlikte omuz omuza el birliğiyle, inanç birliğiyle yapılması gereken bir iştir. Hayat kurtarmak budur.
(HABER MERKEZİ)
