“Aniden ortaya çıkan bu şey beni çok korkutuyor. Evvel hiçbir neden yokken sebebini bilmediğim hafif bir göğüs ağrısı, sıkışma hissi bazen de çarpıntı hissediyorum. Buna, bazen bulantı, karıncalanma ya da baş dönmesi de eşlik edebiliyor. Sonra yavaş yavaş üzerime bir huzursuzluk ve tedirginlik çökmeye başlıyor. Hissettiğim o çarpıntı ve nefes almakta yaşadığım zorluk denetimi elimde tutamayacağımı düşündürüyor. Bir yandan nabzımı sayarken öteki yandan da vücudumda neler oluyor diye tüm bedenimi dinlemeye başlıyorum. Sonra her şey daha da berbata gidiyor. Vücudum uyuşuyor güya beynim karıncalanıyor, nefes alamıyorum, neden bir anda bu kadar ter bastı ve ellerim titriyor? Ya bayılırsam? Kalp krizi mi geçiriyorum yoksa? Tahminen de beyin kanamasıdır?
Daha evvel panik atak yaşamış ya da hala panik bozukluk yaşayamaya devam eden bir bireyden neler yaşadığını anlatmasını istesek; kendisini bu halde tabir etmesini beklemek çok da yanlış olmaz.
Peki bu sorunu yaşayan şahıslar niye bu türlü düşünüyor? Neden bu türlü hissediyorlar? ve Yaşadıkları bu sorunun sebebi ne?
Aslında panik atak sorunu yaşayan bireylerin birçoğu bu soruların gerçek yanıtını bulamaz ve yaşadıkları bu sürece bir mana veremezler. Bu türlü hissetmelerinin, bu formda düşünmelerinin ve panik nöbetler yaşamalarının temel nedenlerinden biri de bu sorulara tatmin edici karşılıklar bulamamaları olduğunu söylememiz çok da yanlış olmaz. Bu sebeple panik atak sorunu yaşayan ya da panik bozukluk tanısı almış olan şahısların öncelikle panik atağı, panik bozukluğu ve ikisi ortasındaki ayrımı bilmeleri tedavi için değerli bir rol taşımaktadır.
Panik atak;
Kalp çarpıntısı, terleme, titreme, boğulma hissi, bulantı, baş dönmesi ,kontrolü kaybetme telaşı, vefat korkusu, uyuşma, gerçek dışılık hissi, sıcak ya da soğuk basmaları üzere tasa ve dehşet verici fizikî belirtilerle apansız başlayan 10 dakika içinde şiddeti en ağır seviyeye çıkan ve genelde 10 ile 30 dakika ortasında devam ettikten sonra zaten ortadan kaybolan endişe nöbetleri olarak tanımlanabilir.
Panik bozukluk ise; birinci panik atağın yaşanmasının akabinde beklenmedik ataklar yaşama, tekrar atak geçirmekten korkma, atakların sonuçlarıyla ilgili kaygılar taşımayla seyreden bunların bir sonucu olarak da kişinin hayatını değerli derecede kısıtlayan ve davranışlarında belli değişiklikler meydana getiren bir bozukluktur.
Panik atak denildiğinde sırf panik bozukluk tanısı alan şahısların bu rahatsızlığı yaşayabileceği akla gelse de panik atak ve panik atağa benzeri belirtiler panik bozukluk harici psikiyatrik bozukluk ve fizikî rahatsızlığa sahip olan bireylerde de görülebilir. Bu nedenle panik atak tedavisi yahut psikoterapi sürecine başlamadan evvel mevcut belirtilerin diğer tıbbi bir meseleden kaynaklanmadığından emin olunması gerekir.
Peki Panik atak yahut Panik Bozukluk rahatsızlığı yaşayan şahıslar nasıl bir süreç içindedirler ve neler yaşarlar?
Kişinin birinci panik atağını nasıl deneyimlediği, atak sırasında hangi bedensel belirtileri yaşadığı ve bu bedensel belirtilerin şiddeti üzere ayrıntılar ileriki vakitlerde panik atakla vereceği uğraş için ehemmiyet taşımaktadır. Hastalar ekseriyetle birinci panik atak tecrübelerini tam bir felaket olarak tanımlarlar. Zira yaşadıkları atak sırasında ağır bir kaygı duygusu yaşamalarına karşın korktukları objeyi bulamazlar. Ör: Üzerine yanlışsız pitbull cinsi bir köpek gelen birisi korktuğunda dehşetin ve ardından gelişen kalp çarpıntısının kaynağının köpek olduğunun farkındadır. Lakin birinci defa panik atak yaşayan kişi kaygıya neyin sebep olduğunu bulamadığı ve endişenin kaynağını belirleyemediği için kendisini ağır bir belirsizliğin içinde hisseder. Bu belirsizlik de içinde bulunduğu durumu daha da çıkmaza sokar ve korkusu daha da artmaya başlar. Aslında bu durum panik atak başlangıcının ta kendisidir.
Burada kişiyi asıl korkutan şey kanıları ve makûs şeyler olacağına dair fonksiyonel olmayan inançları olmasına karşın birçok atak yaşayan kişi atak sırasında bu ayrıntıları farkedemez. Dakikalarca bulunduğu yerde, bir yandan atakla baş etmeye çalışıp kendisine ne olduğunun yanıtını bulmaya çalışırken başka yandan da kendisi için inançlı olan seçeneği bulmaya çalışır. Kimi balkona çıkmaya, kimi pencereyi açmaya, kimi elini yüzünü yıkamaya, kimi ise bir an evvel hastaneye ulaşmaya çalışır. Birinci atak sırasında panikle hastaneye ulaşan birçok hasta bile o gün kendisine ne olduğunu anlamlandıramaz. Birden fazla hastaya gerekli müdahale yapıldıktan sonra yapılan tıbbi tetkikler sonucunda hiçbir şeye rastlanmadığı ve hiçbir şeyi olmadığı söylenir. Lakin bu karşılık panik atak yaşayan kişi için hiç de tatmin edici değildir. İşte her şey tam da bundan sonra başlar.
Atak müddetince ağır kaygı ve panik hissine maruz kalan ve tatmin edici karşılığı bulamayan kişi bu atağı bilinmeyen, tehlikeli ve hayatı tehdit eden travmatik bir tecrübe olarak algılar. Daha da makûs olan ise kişinin hayatına artık bu travmatik tecrübesiyle devam etmek zorunda olmasıdır. Bu travmatik tecrübe sonrası ruhsal olarak hırpalanmış olan beyin ise ; İnançta Değilim, Tehlikedeyim, Her an denetimi kaybedebilirim üzere inançlar geliştirmeye başlar. Bu inançlara sahip kişi de en ufak bir çarpıntıyı, ufak bir titremeyi, terlemeyi yahut baş dönmesini tehdit edici bir uyaran olarak algılar. Bedensel duyumlarını tehdit edici bir uyaran olarak algılayan kişinin dikkati de yavaş yavaş vücuduna kayar ve kişi gün uzunluğu daima kendini dinleyip vücudunda birtakım aksilikler aramaya başlar.
Bu aksilikleri bulma radarı sadece bedensel belirtilere karşı değil bir mühlet sonra; Konutta yalnız kalmak, otobüse binmek, tünelden geçmek, asansöre binmek, yalnız dışarıya çıkmak, uçağa binmek vb üzere dışsal uyaranlara karşı da taramalar yapmaya başlar. Şayet bu aktiviteleri yapar yahut bunlara maruz kalırsa panik atak yaşayacağına inanmaya başlayan kişi; hem içsel hem de dışsal tehditlerin de tesiriyle; Ya kalp krizi geçirirsem, ya yine atak yaşarsam, ya nefessiz kalırsam kanılarına daha ağır bir biçimde kapılır ve kişi kendisini ağır bir ertelemeler ve kaçınmalar dünyasının içinde bulmaya başlar. Hayatı önemli derecede kısıtlanmaya ve etkilenmeye başlayan kişi bir mühlet sonra kendisini daha depresif ve telaşlı hissettiği bir kısır döngünün içinde bulur. Bu kısır döngü içinde yaşamak da nitekim çok zordur.
Peki kişi bu kısır döngüden nasıl çıkabilir? Panik bozukluk iyileştirilebilir mi?
Aslında beynimiz doğal fonksiyonu gereği yaşanılan olumsuz olayları ve travmatik yaşantıları düzgünleştirme gücüne sahiptir. Fakat bazen beynimizin de misyonlarını tam olarak yerine getiremediği durumlar yaşanabilir. Ör: Tıpkı otomobilde seyahat yaparken kaza yapan aile üyelerinden kimileri kaza sonrası bir daha otomobile binemezken kimileri otomobille seyahat etmeye devam edebilir. Bu durumun birden çok sebebi olabilir. Kişinin geçmişte yaşadığı travmatik tecrübeleri, incinebilirlik seviyesi, ruhsal dayanıklılığı üzere faktörler olayı kıymetlendirme üzerinde farklılık yaratacağı üzere kaza anında bu olayın travmatik bir olay olarak kaydedilmesi de buna sebep olabilir.
Buradan hareketle panik atak yaşantısını düşünecek olursak; üstteki faktörlerin de tesiriyle kişi panik bozukluk sorunu yaşamaya başlayabilir. Fakat tüm bu faktörleri ele aldığımızda hepsinin buluştuğu ortak nokta atak yaşantısına maruz kalan bireylerin “güvende değilim” “Tehlikedeyim” Denetimi kaybedebilirim üzere inançlara sahip olmaları olduğunu söyleyebiliriz. Tüm bu alakalar ağını düşündüğümüzde panik atak sorunu yaşayan bireyler için psikiyatrik ilaç dayanağının yanında psikoterapi dayanağının ehemmiyeti de ön plana çıkmaktadır. Zira kişinin travmatik yaşantıları içinde yer alan alakalar ağı çözülmedikçe ve travmaları iyileştirilmedikçe var olan sorun devam edip dirençli bir panik bozukluğa dönüşebilir.
Bu durumun tedbirini alabilmek için ise kişinin meselesine ve gereksinimlerine uygun psikoterapi yolu ışığında çalışabilmek büyük ehemmiyet taşımaktadır. Psikoterapi sürecini kişinin kendisini keşfettiği ve ruhsal durumunu yine inşa ettiği bir süreç olarak tanımlayacak olursak; panik bozuklukla çalışırken yine inşa edilmeye çalışılan ve kişinin en temel gereksinimlerinden biri olan inançlardan biri de inançta hissetmektir.
