Amerika’da yapılan bir araştırmaya nazaran spor desteği eserlerin tesirlerinin yüzde 40’ı yanlış. Etikette yazan bileşenler eserin içeriğinde bulunmuyor. Araştırmanın sonuçlarını kıymetlendiren Farmakoloji Uzmanı Prof. Dr. Okan Yıllar, bilindik, büyük sanayi kuruluşlarının ürettiği eserleri kesinlikle tabibe danışarak kullanmak gerektiğini söyledi. Sayıların çok önemli olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Yıllar, “Etikette yazan içerikte olmak zorunda. Birtakım eserlerde FDA’nın onaylamadığı sakıncalı bulduğu bileşenler de var. Bunlar güçlü aminler. Kişi bunu kullandığı vakit sempatik sistemi uyarılır. Tansiyonu yükselir, kalp çarpıntısı olur. İştah kapanır, uyku sorunu gelişir. Ağır spor yapan şahıslar bu türlü destek edici besinleri kullanırsa kalp krizi, beyin kanaması geçirebilir” dedi.
Sağlık kuruluşu Cambridge Health Alliance ve Harvard Tıp Fakültesi, spor desteklerinin etiketleri, bileşenler ve FDA tarafından yasaklanan unsurların içerikte bulunup bulunmamasına yönelik bir araştırma yaptı. 17 Temmuz’da yayınlanan araştırmanın başında tabip Pieter Cohen ve grup arkadaşları yer aldı.
Ekip, piyasadan 63 eser satın aldı belirledikleri kriterleri barındıran 57 eseri inceledi. Buna nazaran yüzde 40’ı yani 23’ünün etikette yazan bileşenleri içermediği saptandı. Eserlerin gerçek ölçüsünün etiketteki ölçünün yüzde 0,02’si ile yüzde 334’ü ortasında değiştiği belirtildi. 57 eserden yalnızca 6’sı yani yüzde 11’inin, etiketteki ölçünün yüzde 10’u kadar bileşen içerdiği tespit edildi.
YASAKLANMIŞ HUSUSLAR BULUNDU
57 eserin 7’sinde en az bir tane FDA tarafından yasaklanan yasadışı katkı hususları bulundu. 1 eserde ise 4 yasaklı bileşen olduğu saptandı. İncelenen tüm eserlerin etiketinde, desteğin performans artırıcı özelliklere sahip olduğu ve beş bitkisel bileşikten birini içerdiği aktarıldı.
TEMEL ÜRETİM STANDARTLARINA UYMADI
Araştırmayı kıymetlendiren Cohen ve meslektaşları makalelerinde, “FDA bu bileşenleri ya da rastgele bir destek içeriğini piyasaya sürülmeden evvel aktiflik ya da güvenlik açısından evvelden onaylamıyor. Lakin FDA kontrollerinde destek üreticilerinin çoklukla sonuncu eserin kimliğini, saflığını yahut bileşimini belirlemek üzere temel üretim standartlarına uymadığı tespit edildi” sözlerini kullandı.
“YASADAN SONRA KURULUŞLAR RAHAT HAREKET ETTİ”
Beykent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Okan Yıllar da “1994 yılında Amerika’da bir yasa yürürlüğe girdi. Bu yasa ile destek edici besinler ABD Besin ve İlaç Dairesi’nin (FDA) denetiminden çıktı. ‘ilaç değildir, destek edici gıdadır’ diye yeni bir etiket hazırlandı. Bu türlü olunca FDA’dan kurtulan kuruluşlar üretime başladı. Tabi burada işini hakkıyla yapan büyük kuruluşlardan bahsetmiyorum. Kolay para kazanmak isteyenler devreye girdi. Etiket ve içerik sorunu ortaya çıktı. Kuruluşlar FDA denetiminden kurtulduğu için rahatladı. Evvelden müsaade alınıp üretim yapılıyordu. Artık tam karşıtı sorun çıkarsa FDA’ya gidiliyor. Sportmenlerin kullandığı destek edici besinlerin boyutları da büyük. Çok da yaygın kullanılıyorlar” dedi.
“ETİKETTE YAZAN İÇERİKTE OLMALI”
Prof. Dr. Yıllar, “Ürünün etiketinde yazan bileşenlerin içerikte olması gerekiyor. Atletler ya da olağan beşerler omega-3, arı sütü, d, c vitamini alıyor. Spor desteklerinde etiketinde yazan bileşenler birebir oranlarıyla, tıpkı halde içerikte olmalıdır. Üniversiteler piyasadan 57 farklı markanın eseri satın alıp bir araştırma yapmışlar. Etiketine bakmışlar yazan protein ve aminoasitlerin eserin içeriğinde olmadığını tespit etmişler. Bunları ölçen çok gelişmiş aygıtlar var. Eserin içerisinde ne olduğunu kolay kolay tespit edebiliyorsunuz. Bir kısmında da FDA’nın onaylamadığı sakıncalı bulduğu eserler var. Bunlar güçlü aminler. Kişi bunu kullandığı vakit sempatik sistemleri uyarılır. Tansiyonu yükselir, kalp çarpıntısı olur. İştah kapanır, uyku sorunu gelişir. Kimi bireyler bunları tabip denetiminde zayıflamak için kullanır” diye konuştu.
“İNSANLARI KANDIRIYORLAR”
Hekime danışmanın kaide olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yıllar, “Ağır spor yapan şahıslar bu türlü destek edici besinleri kullanırsa kalp krizi, beyin kanaması geçirebilir. Kesinlikle tabibe danışarak bu eserleri kullanmak lazım. Bazen içerikte ne olduğu etikette hiç yazmıyor kişi bilemden de alıp kullanabiliyor. Kullananların yalnızca yüzde 10’unda olumsuz tesir gelişiyor lakin o bireyler için bu yüzde 100 demek. Bu bir yerde de insanları kandırıyorlar. Örnek veriyorum d vitamini almak istiyorsunuz üzerinde yazıyor kullanıyorsunuz lakin içerisinde bu türlü bir şey yok” sözlerini kullandı.
“BÜYÜK SANAYİ KURULUŞLARININ ESERLERİNİ TERCİH EDİN”
Uzakdoğu’da üretilmiş eserlerden uzak durulması gerektiğini aktaran Prof. Dr. Yıllar, “Uzakdoğu’da küçük firmalar var süslü kutularda oraya mahsus denenmiş bitkiler diye satış yapıyorlar. Onlar da çok sakıncalı zira bir şeyi standardize etmek lazım. Bitkiden ekstre koyduğunuz vakit neyi ne kadar koymanız gerektiğini bilmeniz lazım. Etkin hususu nedir bakmak lazım, besinsel destekleyicilerdeki en büyük sorun budur. Kişi futbol oynuyor kalp krizi geçirip ölüyor. Spor desteklerini kullanmadan evvel doktora gitmelisiniz. Alacağınız eserleri tabibe gösterin. Gerçi araştırmaya nazaran artık etiketlere de güvenemeyeceğiz. Bilinen, büyük sanayi kuruluşlarının eserlerini kullanmaya ihtimam gösterin. Afaki markalardan hele hele Uzakdoğu’dan uzak durun” dedi.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar JAWA Network Open mecmuasında yayınlandı.
DHA
