Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), obsesyon ismi verilen insanın zihnine girmesini engelleyemediği, zihninden uzaklaştıramadığı fikir, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon yahut ritüel ismi verilen obsesyonların neden olduğu ağır külfet ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırıp rahatlamak hedefiyle yapılan daima tekrar eden davranış ve zihinsel hareketlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır.
Çocukluk devirlerinde başlayabilen ve epeyce ağır seyredebilen bir bozukluktur.
Obsesyon, yanlış olduğu bilindiği halde zihinden atılamayan, mantık ve muhakeme ile uzaklaştırılamayan, dilek edilmeyen saplantı halindeki fikirlerdir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Nedenleri
Tam olarak anlaşılamamasına karşın OKB’nin nedeni üzerine birkaç varsayım bulunmaktadır.
OKB’li bireylerin ebeveynlerinde ve öteki birinci derece akrabalarında OKB’nin sık olarak görülmesi hastalığın genetik olabileceği varsayımını güçlendirmektedir.
Beyin üzerinde yapılan araştırmalarda beynin kimi bölgelerinde ve bilhassa de beyin içindeki sinirsel iletimde kıymetli rolü olan serotonin hususunun fonksiyonlarında bozukluk saptanması bunların OKB’nin nedeni olarak araştırılmasına yol açmıştır.
Çocukluk çağı travmalarına (örneğin, cinsel istismar) maruz kalan bireylerin ileri ömürlerinde kıymetli bir gerilim yaşamaları durumunda OKB’nin ortaya çıkabilmesi erken çocukluk devirlerinin OKB gelişiminde kıymetli rol oynadığını göstermektedir.
Kişilik yapısının da üzerinde durulmakta; kişilik yapısı olarak titiz, kuralcı, detaycı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan bireyler OKB’ye yatkın şahıslar olarak kıymetlendirilmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Görülme Sıklığı
Yapılan araştırmalarda OKB’nin her 100 şahıstan 2-3’ünde görüldüğü saptanmıştır. OKB’nin genel olarak erkeklerde daha erken yaşlarda başladığı gözlenirken bayanlarda ise daha sık görüldüğü gözlenmiştir. Ekseriyetle ergenlik periyodunda ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına rağmen, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil rastgele bir yaşta görülebilir. Çocukluk çağında OKB’nin ortalama başlangıç yaşı 7-12 yaş ortasındadır. Çocukluk devrinde erkeklerde daha fazla görülmektedir. Semptomlar yavaş yavaş başlayarak tüm ömür boyunca değişim gösterebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri
OKB’li bireyler takıntılı kanıları olduğunda tasalarını denetim etmeye yardımcı olacak kurallar yahut ritüeller oluşturabilir. Ama denetim etme gayretleri ekseriyetle düzeltmeyi amaçladıkları sıkıntıyla gerçekçi bir halde bağlı değildir.
Obsesyon ve kompulsiyonlar kültürden kültüre değişiklik gösterebilir. Bu yazımda en sık görülen obsesyon ve kompulsiyon cinslerini aşağıda vererek sıralayacağım.
Bulaşma obsesyonu ve paklık kompulsiyonu
Kuşku obsesyonu ve denetim kompulsiyonu
Cinsel içerikli obsesyonlar
Dini içerikli obsesyonlar
Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları
Dokunma kompulsiyonları
Sayma kompulsiyonları
Biriktirme ve saklama kompulsiyonları
Batıl itikatlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renkler
Teşhis, hastanın semptomları üzerine uzman bir doktor tarafından konulabilir.
Obsesif Kompulsif Bozuklukta Tedavi
OKB günlük hayat etkinliklerini önemli olarak kısıtlayabilen ve ömür kalitesini düşüren bir bozukluktur. Tedavi edilmediği takdirde resen iyileşmeyebilir. Tedavi almak son derece değerlidir. Kronikleşme mümkünlüğünün yüksek olması da tedavi almanın değerini artıran bir diğer nedendir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (Bazen tek başına bazen de ilaç tedavileri ile birlikte kullanılabilmektedir.)
İlaç Tedavisi
