Takıntı hastalığı olarak da bilinen obsesif kompulsif bozukluk, kişinin istemsiz bir formda tekrarladığı his, fikir, ve davranışları yapmak zorunda hissettiği bir dert bozukluğudur. Ekseriyetle erken yetişkinlik devrinde başlayan ve günlük hayatı zorlaştıran bu bozukluk, kişinin aile, toplumsal ve iş hayatını olumsuz tarafta etkilemekle birlikte bireyler ortası bağlantısına de büyük ölçüde ziyan vermektedir. İrade dışı gelişen bu düşünceler(obsesyonlar) kişiyi olumsuz hislere iter ve kişi negatif olan bu hislerden kendini korumak için bir ekip kaçınma davranışları (kompulsif) stantlar. Obsesyonlar kişinin istek dışı gelen olumsuz kanıları ve dürtüleridir. Kompulsiyonlar ise kişinin bu fikir ve dürtülerden kurtulmak için geliştirmiş oldukları davranış ve zihinsel hareketlerdir. Örnek vermek gerekirse, kişinin otobüslerin kirli olduğunu düşünmesi obsesyon, kirli olduğunu düşündüğü için otobüslere binmemesi kompulsiyondur. OKB’li bireyler bu fikirlerden kurtulmak için sergiledikleri davranışların sonucunda kısa bir mühlet rahatlamış hissederler. Ama sonrasında fikir ve dürtüler kendilerinin yeniler. Obsesif ritüellerinin (kompulsiyonların)yapılmaması, kişinin dert seviyesinin artmasına neden olmaktadır. OKB’na sahip bireylerin kimilerinde yalnızca obsesyonlar yahut kompulsiyonlar görülürken kimilerinde ise her ikisine de rastlanmaktadır.
Sık rastlanan obsesyonlar:
•€Mikropların bulaşmasından korkma,
•€Hasta olma korkusu,
•€Yanlışlıkla başka birine ziyan verme korkusu,
•€Emin olamama durumu,
•€Utanç verici ve ahlaksız bir şey yapmaktan korkma.
•€Simetik düzen muhtaçlığı.
Sık rastlanan kompulsiyonlar:
•€Yıkama, temizleme,
•€Tekrarlanan aksiyonlar (3 kez kapıyı açmak ve kapatmak gibi),
•€Sürekli denetim etme durumu,
•€Mikrop olduğunu düşündüğü yerlere dokunmamak ( kapı kolu gibi),
•€Bazı sözleri muhakkak bir sayıda tekrarlama,
•€Gereksizde olsa eşyaları atamama,
▪▪OKB’ye sahip olan şahısların tipik bazı özelliklerini şu biçimde sıralayabiliriz:
•€Düzenli, mükemmeliyetçi ve denetimci olurlar.
•€Kaygıları her şeyi gerçek yapma verimliliğine ziyan verir.
•€Detaylarla fazla ilgilenip büyük resmi görmekte sorun yaşarlar.
•€Sık sık programların gerisinde kalırlar.
•€Genellikle yakın etraflarını ihmal ederler.
•€Performanslarından hiçbir vakit şad olmazlar. Kendilerini kâfi hissetmezler.
•€Başkalarının yaptığı işleri beğenmezler, zira onların dikkatsiz olduklarını düşünürler.
•€Duygusal yakınlıklarını söz etmekte zorlanırlar bu yüzden münasebetleri bazen sert ve yüzeysel olur.
•€Tutucu olmaları nedeniyle değişimleri sevmezler.
•€Karar verme konusunda zorluk çekerler.
OKB’NİN NEDENLERİ NELERDİR?
OKB’nin nedeni tam olarak bilinmese de genetik, biyolojik ve çevresel etkenlerin OKB gelişiminde rol oynadıkları görülmektedir. Pek çok araştırmada kişinin genetik yapısının, biyolojik ve çevresel etkenlere nazaran OKB geliştirmede daha az tesirli olduğu belirtilmiştir. Birinci dereceden akrabasında OKB bulunan bir kişinin OKB’ye sahip olma olasılığnınıdiğerlerine nazaran daha yüksektir. Çevresel etkenler kişinin OKB’sini geliştiren kıymetli bir etmendir. Çocukluk periyodunda sözel yahut fizikî cinsel istismar yada farklı bir travmayaşayan bireylerde OKB geliştirme riskinin daha fazla olduğu belirtilmektedir. Freud’a nazaran, tuvalet eğitiminde yaşanan baskı ve zorlayıcılık çocukta öfkeye neden olmaktadır. Şayet ailelerin bu devirde çocuğa yaklaşımları sert olursa, çocuklar anal evrede kalarak ilerleyen yaşamlarında OKB’ye daha yatkın bireyler olabileceğini belirtmiştir.
OKB’YE EŞLİK EDEN DURUMLAR
OKB’na sahip şahısların birçoğunda majör depresyon gelişimi gözlenmektedir. Ek olarak majör depresyonun yanında panik bozukluk, anksiyete , özgül ve toplumsal fobi, travma sonrası gerilim bozukluğu da sıkça görülen bozukluklar ortasındadır.
AYIRICI TANI
PANİK BOZUKLUK: OKB’nin panik bozuklukla karıştırılması sık görülen durumlardan biridir. Panik bozuklukta hastalanmaya dair obsesif düşünceler çok ağır olduğu için bunu denetim altına almak için kompulsifdavranışlar sergilemektedirler. Panik bozukluğa sahip şahısların korkusu, panik atak durumunda yaşamış oldukları bedensel değişimlere dayanan niyetlerdir. OKB’li kişilerin korkuları ise bilişsel seviyedeki kirlenme, hastalanma üzere fikirler olup bedensel açıdan endişelere sahip değillerdir.
MAJÖR DEPRESYON BOZUKLUK: Majör depresyon bozukluğu olan şahısların bir takım obsesif düşünceleri bulunmaktadır. Bu da OKB olduğu düşünülmektedir. Fakat Majör depresyon bozukluğuna bağlı olan obsesif düşünceler depresyon tedavisi sonucunda ortadan kalkmaktadır. Depresyon tedavisinden sonra hala devam eden obsesifdüşünceler bulunan bireyler için OKB tanısı konması daha yüksek ihtimaldir.
