Organ nakli konusundaki şuur son yıllarda epeyce artmasına karşın, tüm Dünya’da ve Türkiye’de de organ nakli bekleyen insan sayısı çok fazladır.
Dünyada, organ nakli yapılmazsa ömrü ölümcül bir tehlike altında olan 1 milyara yakın insan yaşamaktadır. Sıhhat Bakanlığı’nın son bilgilerine nazaran, bu sayının yaklaşık 30 bini Türkiye’de yaşamaktadır.
Organ bağışının olabilmesi için:
– Organ bağışı yapan kişinin ağır bakım ünitesinde olması,
– Beyin vefatı kararı olması gerekir.
ORGAN BAĞIŞI NEDİR?
Organ bağışı büsbütün gönüllülük temeline dayalı tıbbi bir uygulamadır. Türkiye’deki tüm beyin vefatları Ulusal Organ ve Doku Nakli Uyum Merkezi tarafından takip edilir.
Beyin vefatı gerçekleştikten sonra ilgili hastanedeki organ nakli koordinatörü kişinin yakınları (öncelikli olarak birinci derecede yakınları) ile görüşür. Yakınlarının organ bağışı için onay vermesi üzerine kadavranın organları başka hastalara yeni bir ömür fırsatı sunmak üzere nakledilir.
Kişi sağlıklıyken, vefatından sonra organlarının bağışlanması için onay verdiyse nakil merkezi bu husus hakkında bilgi sahibi olur ve organların nakledilmesi için harekete geçer. Hasebiyle organ nakli büsbütün gönüllülük prensibine dayalıdır.
KİMLER ORGAN BAĞIŞI YAPABİLİR?
18 yaşının üzerinde ve akli istikrarı yerinde olan herkes organ bağışçısı adayı olabilir.
Bağışçı olmak istediğinizi beyanınızı sunduğunuz nakil grubuna sürecin başında sıhhat durumunuzla ilgili ayrıntılı bilgiler vermeniz halinde bu bilgiler ve gerekiyorsa yapılacak birtakım testler ışığında düzgün bir aday olup olmadığınız belirlenecektir.
Ölüm sonrası organlarınızı bağışlamak istediğinize dair vasiyette bulunduysanız, birinci olarak hangi organların tıbbi olarak bağışlanabileceğini belirlemek için bir kıymetlendirme yapılacaktır.
Bağış yapmış kişinin organlarının alınabilmesi için tıbbi olarak meyyit sayılması gerekmektedir. Bu da beyin vefatının gerçekleşmesi demektir.
Bitkisel hayatta, makinalara bağlı ömrünü devam ettiren bireylerden organ alımı yapılamamaktadır. Beyin mevti kararı kıymetlendirme grubu tarafından verilir.
Organ bağışında bulunmuş olsa bile her vefattan sonra organ nakli mümkün kılınamamaktadır. Mevtin gerçekleşmesi sonrasında hangi organların nakle uygun olup olmadığına tıbbi profesyoneller karar vermektedir.
HANGİ ORGANLAR BAĞIŞLANABİLİR?
Ülkemizde canlı ve kadavradan organ bağışı olmak üzere 2 halde gerçekleşmektedir. Hayatta olan bireyden sırf böbrek ve karaciğer nakli yapılabilmektedir.
Kadavradan ise kalp, karaciğer, böbrek, pankreas, akciğer, ince bağırsak gibi organlar ve kalp kapağı, kemik, tendon, yüz, el, kol, bacak, uterus gibi organların nakilleri yapılabilmektedir.
ORGAN BAĞIŞININ YASAL BOYUTU NEDİR?
29.05.1979 tarih ve 2238 sayılı kanunla organ bağışının yasal boyutu belirtilmiştir. Buna nazaran;
Madde 6: 18 yaşını doldurmuş ve mumeyyiz olan her şahıstan organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki şahit huzurunda açık şuurlu ve etkiden uzak olarak evvelden verilmiş yazılı ve imtiyazlı yahut en az iki şahit huzurunda kelamlı olarak beyan edip imzaladığı tutanağı bir doktor tarafından onaylanması zaruridir.
Madde 14: Bir kimse sıhhatinde bedeninin tamamını yahut dokularını tedavi, teşhise bilimsel hedefler için bırakıldığını resmi ya da yazılı bir vasiyetle belirtmemiş yahut iki şahit huzurunda açıklanmamış ise, sıra ile eşi, reşit çocukları, ana yahut babası, yahut kardeşlerinden birisinin; Bunlar yoksa yanında bulunan rastgele bir yakının muvaffakiyeti ile meyyitten organ ve doku alınabilir.
