Ortodonti, yüz ve diş düzensizliklerini önlemeyi, teşhis etmeyi ve tedavi etmeyi amaçlayan diş hekimliği uzmanlığıdır.
Ortodontist kimdir?
Ortodonti konusunda uzmanlaşmış diş doktorları yani 5 yıllık diş hekimliği fakültesini bitirdikten sonra 4 yahut 6 yıl ortasında ortodonti eğitimi almış doktorlardır. Ortodontistler braketler, aparatlar yahut teller/şeffaf plaklar kullanarak dişlerin, çenelerin ve yüzün olağandışı pozisyonlarının tedavisini gerçekleştirirler.
Ortodonti ne işe fayda?
Daha düzgün çiğneme ve daha net söylem ve konuşma sağlar,
Dişler ortasında yiyecek parçacıkları toplanmasından ötürü ortaya çıkan diş çürüğü riskini azaltır,
Diş çapraşıklığına bağlı olarak gelişen diş eti yaralanması ve travma riskini azaltır.
Maloklüzyon -çapraşıklık- bir hastalık değildir ve fizikî sıhhati etkilemez; dişlerin konumundaki bir değişimdir. Yüzün halini ve dişlerin görünümünü etkileyen malokluzyonlar utanma, kendine itimat eksikliği ve hatta depresyona neden olabilir. Önemli maloklüzyonlar yemek yemeyi, konuşmayı ve dişlerin pak kalmasını etkileyebilir.
Ortodonti ile hangi sorunlar düzeltilebilir?
Çapraşık dişler – Çene kemiği için fazla büyük olabilecek dişlerin girintili çıkıntılı yerleşmesidir. Dar bir çenede tüm dişler için kâfi alan olmayabilir. Bu, makûs bir ısırma ve nahoş bir görünüme neden olur. Çapraşıklığın en yaygın olduğu dişler üst köpek dişleridir.
Öndeki dişlerin açık kalması – Üst ön dişlerin alt ucu, alt ön dişlerin üst ucuna temas etmediğinde meydana gelir. Bu yetersiz çiğnemeye yol açar.
Derin kapanış – Üst ve alt ön dişlerin uyumlu hizalanmadığını ve alt dişlerin üst damağı çiğneme eğiliminde olduklarını, bazen diş etlerine ve damağa ziyan verdiğini gösterir. Bu durum diş eti hasarına ve diş eti hastalıklarına, diş kaybına ve dişlerin aşınmasına neden olabilir.
Çapraz kapanış – Diş uçları bir ortaya gelmediğinde meydana gelir. Berbat görünüme, yetersiz çiğneme ve kolaylıkla aşınabilen dişlere yol açar.
Üst ön dişlerin fazla ileride olması – Üst dişlerin dışarı eğimlendiği bu durum parmak emmeden kaynaklanabileceği üzere üst çene kemiğinin alt çeneye nazaran fazla büyümesi nedeniyle de olabilir. Tedavisi görünümü güzelleştirebilir ve spor yaralanmaları yahut düşmeler sırasında dişlerin ziyan görmesini önler.
Alt ön dişlerin fazla ileride olması – Alt çene, üst çenenin dışına çıkar. Makûs kozmetik görünümünün yanı sıra, aşınmış dişlere yol açabilir.
Boşluk – Dişler ortasındaki doğal olmayan boşluk, az gelişmiş, daha küçük yahut eksik dişlerden kaynaklanabilir.
Gömülü dişler – Yetişkin dişi diş eti yahut kemikten çıkmadığında yahut yalnızca kısmen ortaya çıktığında olabilir.
Ortodontik tedavi hangi yaşlarda yapılabilir?
Hareket ettirilebilecek sağlıklı diş ve dişi taşıyan sağlıklı kemik varlığında her yaşta yapılabilir. Çocukluk periyodunda kemiklerin büyümesi düzenlenebilir, dişlerin durumları hizalanabilir. Ergenlik ve yetişkin devirde dişsel düzenlemeler yapılır ve şayet gerekirse ortodontik tedaviye dayanak olarak cerrahi uygulamalardan yardım alınır.
Ortodontik tedavi nasıl yapılır?
Dişler yetişkinlerde, ergenlerde yahut çocuklarda, sabit yahut çıkarılabilir diş telleri yahut şeffaf plaklar ile düzeltilir. Bunlar ayarlanabilir, modifiye edilebilir ve çenelerin büyüme-gelişimine müsaade verirken dişleri düzeltebilir.
Braketli yahut şeffaf plaklarla uygulanan ortodontik tedavi sırasında nelere dikkat edilir?
Herhangi bir ortodontik tedaviye başlamadan evvel düzgün ağız hijyeni kaidedir. Şeffaf plaklarla yapılan ortodontik tedavilerde hastanın şeffaf plaklarını yemekler haricinde daima kullanması istenir. Herbir şeffaf plağın 10 gün ortadan sonra bir sonraki plağa geçilerek değiştirilmesi gerekir. Şeffaf plaklar 4’erli setler halinde hastalara verilir ve hastaların bu plakları sistemli olarak sırasıyla kullanmaları beklenir. 6 hafta sonrasına verilen randevuda yeni plaklara geçilir.
Sabit ortodontik tedavide braketler dişlerin üzerine yerleştirildiğinde, yiyecek parçacıklarının sıkışması daha muhtemeldir. Tedavi sırasında diş çürümesini önlemek için bireyin çok daha dikkatli ve daha sık diş fırçalaması gerekir. Ortodontist ayrıyeten gazlı içeceklerden, şekerli atıştırmalıklardan ve diş çürümesine yol açabilecek başka objelerden uzak durmayı da önerebilir. Braketli tedavi uygulanıyorsa hastanın fındık, fıstık, cips, erik, zeytin ve patlamış mısır üzere sert yiyecekler yememesi gerekir. Bunlar brakete temas ederse braketin dişin yüzeyinden ayrılmasına neden olur ve tekrar yapıştırılması gerekir. Bu durum tedavinin kestirim edilen müddetinden daha uzun sürmesine neden olur.
Ortodontik tedaviler sırasında ağrı oluşabilir. Ağrı kesici ilaç alınması tavsiye edilir. Braketlerin çıkıntılı yüzeyleri yanak ve dudak içini tahriş edebilir, bu durumda hastanın braketlerin üzerine yerleştireceği mumlar braketlerin çıkıntılı yüzeylerini yuvarlaklaştırır, tahrişi önler.
Ortodontik tedaviler ne kadar sürer?
7-9 yaşları ortasında çene kemiklerine uygulanan apareyler uzun mühlet takip gerektirebilir. Üst çenesi dar yahut geride-ileride olan hastalarda 1 yıl kadar bu apareyler kullanılabilir.
Süt dişlerinin yerini daima dişler aldıktan sonra şayet diş çekimi yapılıp braketli tedavi uygulanacaksa ortodontik tedavi ortalama 1-1,5 yıl sürer. Diş çekimi yapılmaksızın uygulanan ortodontik tedaviler 1 yıl kadar sürer. Ortodontik tedavi mühletince hastaların 5-6 hafta ortayla randevularına gelmeleri kafidir.
