Özgül Öğrenme Zahmeti (ÖÖG) Nedir?
Zekası olağan ya da olağanın üstünde olan çocukların , yaş , zeka seviyesi,ve aldıkları eğitime nazaran okuma, yazma, dinleme, manaya, kendini söz etme ya da matematik alanında beklenilen performansın altında olmasıdır. Nerogelişimsel bir bozukluktur. ÖÖG tanısı, özel standart testler aracılığı ile ruh sıhhati alanında çalışan uzmanlar tarafından konulmaktadır. Okul öncesi periyotta kimi belirtiler olmasına rağmen, çoklukla okul çağındaki çocukların %15 -20’sine bu teşhis konulmaktadır.
ÖÖG tanısı almış bireylerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile birlikte görülebilir fakat bu ikisi katiyetle farklı bozukluklardır. Okul muvaffakiyetleri genel olarak düşüktür. Yaşanılan başarısızlık ve hayal kırıklığı bazen dert bozukluğuna ya da özgüven eksikliğine neden olabilmektedir.
Erken Teşhis ve Önemi
Özgül öğrenme zahmetinde sorunun erken farkedilmesi ve erken teşhis çok değerlidir. Ülkemizde en sık teşhis konulan yaş 8-9 yaştır. Erken teşhis ve müdahele, ÖÖg tanısı almış çocukların olması gerken öğrenme seviyesini yakalaması manasına gelir. Müdahale programları ile kısa müddette normali yakalama; 1-2 . sınıf teşhis konulanlar için yüzde 80, 3-4 . sınıflarda yüzde 50, 4-5. Sınıflarda teşhis konulanlarda yüzde 30-40 oranındadır.öög de okul öncesi teşhis çok kıymetlidir. Bu müdahelelerin en kıymetli tesiri ise çocuğun kısa müddette olağan eğitim seviyesine gelmesidir.
Özgül Öğrenme Zahmetinin Tipleri Nelerdir?
Disleksi: Okuma alanında güçlük
Disgrafi: Yazı alanında güçlük
Diskalkuli: Matematik alanında güçlük
ÖÖG Belirtileri Nelerdir?
ÖÖG’ de belirtiler ve bulgular dinamiktir. Yaşa ve periyoda nazaran kazanılacak belşrtiler değişeceği için ÖÖG belirtileri de değişir. Genel olarak 3 kısımda incelenir.
Erken periyot – okul öncesi periyot (0-6 yaş )
Okul devri (7-11 yaş)
12 yaş ve sonrası
Erken Periyot Belirtileri Nelerdir?
ÖÖG nin erken belirtilerinin saptanması ve erken teşhis eğitim sürecine olumlu katkı sağlayacaktır.
Okul öncesi devirde buluğular,
Dil gelişimi,
Temel kavram kazanımları,
Bellek,
Dikkat-algı-odaklanma
Organizasyon,
Motor gelişimi, psikososyal alanlarda zorlanma
Dil gelişimine ilişkin belirtiler, erken periyot bulgularında en çok rastlanan, en çok fark edilen ve en bilinen kümedir.
Dil Gelişim Belirtileri Nelerdir?
Konuşma gecikmesi
Nesneleri isimlendirmede gecikme
Eylemleri isimlendirmede gecikme
Kelime bulamama
Eylemleri karıştırma
Sözcük içinde ses ve hece karıştırma
Yakın manalı kavramları karıştırma
Okuduğunu anlamada ve anlatmada güçlük
Temel Kavramların kazanılmasında Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?
Tanısı olmayan çocuklarda da bu kavram kazanımlarında zorluk olabileceği unutulmamalıdır. ÖÖG teşhisli çocuklarda bu kazanımların zorluğu veye gecikme daha bariz olur.
Bellek Bozukluklarındaki Belirtiler Nelerdir?
Bellek, öğrenme sürecinde çok kıymetli rolü olan bir fonksiyondur. Arkadaşlarının isimlerini unutması, şiir müzik ezberlemede zahmet, öğrendikleri kent -kişi üzere isimlerin hatırlanmasında dikkat çeken bellek sıkıntılarıdır.
Bellek sıkıntıları oyunları öğrenmede sorun yaratabilir. Oyun oynamada zorluk yaşayan çocuk arkadaşlık kurmada ve sürdürmede sorun geliştirebilir.
Diikat- Algı-Odaklanma Belirtileri Nelerdir?
Dikkat problemleri yalnızca DEHB ile hudutlu değildir. Dikkat, öğrenmenin anahtarıdır. Öğrenme hareketinde en kıymetli bilişsel fonksiyon dikkattir denilebilir. Unutulmamalıdır ki, ÖÖG’de de dikkat bozuklukları sık görülür.
Dikkat sorunu yaşayan çocuklarda oyunlarda da sorun yaşayabilirler. Kurallı oyunları öğrenmede zorlanabilirler. oyunlarda yaşadıkları öbür sorun ise dikkat ve odaklanma sorunu nedeni ile oyun sürdürmede başarısız olurlar. Oyunlarda yaşanılan sorun arkadaş bağlantılarını de olumsuz tesirler.
Organizasyon Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Tanısı olmayan bireylerde çok kolay işler bile planlanarak yapılır. Bu çocuklarda bu süreçler sırası karıştırılır. Örneğin; giyinmede kıyafetlerin sırasını karıştırır ( atletini giyinmeden kazak giyinmesi üzere ).birbirine bağlı yönergeleri karıştırır yahut eksik yapar.
Duygusal ve Toplumsal Alanlarda Güçlük
Duygularını söz etmekte ve denetim etmekte zahmet çekerler. Yaşına nazaran daha çocuksu hareket ederler.daha küçük yaşlara ilişkin oyun ve oyuncak seçme isteğinde bulunabilirler. Akran ilgilerinde zorlanma yaşayacakları için kendsinden küçük çocuklarla ilgi kurma uğraşına girerler. jest ve mimikleri algılamada zorluk yaşarlar. bu nedenle yanlış anlamalar, anlamada yetersizlikler görülür. tutarsız öfkelenmeler, neşelenmeler görülebilir.
Okul Periyodu Belirtileri Nelerdir?
ÖÖG belirtileri yaşla birlikte değişecektir. Evvelki devirden gelen belirtiler devam edeceği üzere değişim de gösterebilir. Farklı, yeni belirtiler ve sıkıntılar da eklenecektir. Bu periyoda ilişkin özellik ve belirtilerde daha çok akademik meseleler çıkacaktır. Aşağıdaki problemler gözlemlenebilir.
Dil gelişi ve okuma yazma
Temel kavram kazanımları
Matematik öğrenmede güçlük
Bellek
Dikkat,algı,odaklanma
Organizasyon
Motor gelişimi
Psikososyal gelişim
Okuma –yazmada Görülen Belirtiler nelerdir?
Harflerin ses olarak karşılığını öğrenmede güçlük
Sesler karıştırılabilir( kız-kıs)
Ses ve heceler karşıt okunabilir (ev-ve)
Benzer harfler karıştışır (b-p, m-n, u-ü)
Harf sıralarında karıştırma (okul_oklu)
Harflerin ve sayıların zıt yazılması
Heceleme bozuk olur
Yazılar okunaksızıdır
Yazıları ve harfleri tersten taraftan yazma (sağdan sola)
Okuma akıcı değildir
Okumada sözler yanlış okunur
Okuduğunu anlamada zorluk
Tahtadakini deftere kopyalama, not alma, dikte etmede hatayaparlar,zorlanırlar
Düşünceleri kelamlı ve yazılı anlatımda zorluk çekerler
Ödevler çok güç yapılır, tam yapılmaz, uzun vakit harcar
Okul Devri Sonrası (erişkinlikte) ÖÖG Belirtileri Nelerdir?
Yetişkinlerde görünen meseleler, okuma yazma suratının yavaş olması, sık olarak yazma, ve yazım yanılgıları yapma, el yazısının makus olması, vakit tertibi bozuklukları, sıklıkla geç kalmalar, randevu vakitlerini karıştırma, tertip süreçlerinde zorlanma,harita,plan,krok, kullanmada zorluk yaşarlar.
