Panik atak, ortada rastgele bir tehlike ögesi yahut uyaran olmamasına karşın, tasa ve ağır endişe ataklarıyla ortaya çıkan ruhsal bir rahatsızlıktır. Beklenmedik bir biçimde yahut belli tetikleyicilerle ortaya çıkabilirler ve günlük fonksiyonelliği kıymetli ölçüde etkileyebilirler. Panik ataklar çoklukla 10 dakika içinde tepe yapar ve birkaç dakikadan yaklaşık bir saate kadar sürebilir. Belirtileri tanımak ve panik atakların temel düzeneklerini anlamak, tesirli tedavi ve idare için gereklidir.
Panik ataklar, çeşitli fizikî ve ruhsal semptomlarla görülür. Çarpıntı yahut artan kalp atışı, terleme, titreme yahut sallanma nefes darlığı yahut boğulma hissi,göğüs ağrısı yahut rahatsızlık, bulantı yahut karın rahatsızlığı,baş dönmesi, bayılma hissi yahut sersemlik,üşüme yahut sıcaklık hissi, uyuşma yahut karıncalanma yaygın fizikî semptomlardır.Bunların yanı sıra, denetimi kaybetme yahut “deli olma korkusu”, vefat korkusu, derealizasyon yahut depersonalizasyon (gerçeklikten yahut kendinden kopma hissi) görülebilen ruhsal semptomlardır.
DSM-5’e nazaran bir panik atağın sınıflandırılması için bu semptomlardan en az dördünün ansızın ortaya çıkması gerektiğini belirtmektedir. Panik ataklar, muhakkak bir tetikleyiciye karşılık olarak meydana gelen beklenen ve tanımlanabilir bir neden olmaksızın gerçekleşen beklenmedik ataklar olarak sınıflandırılabilir.
Panik atakların görülme sıklığı popülasyonlar ortasında değişiklik gösterir; çalışmalar, kimi yetişkinlerin ömürlerinin bir periyodunda panik bozukluğu yaşadığını göstermektedir. Panik bozukluğunun başlangıcı çoklukla ergenlik devri yahut genç yetişkinlik devrinde gerçekleşir ve genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerden etkilenebilir. Anksiyete bozukluğu geçmişi, gerilimli ömür olayları yahut zihinsel sıhhat problemleri geçmişi olan bireyler artan risk altındadır.
Panik atakların altında yatan fizyolojik sistemler, norepinefrin ve serotonin üzere nörotransmitterlerin yanı sıra beynin kaygı devrelerinin düzensizliği ile karmaşık bir etkileşim içerir. Endişenin işlenmesinden sorumlu olan amigdala, panik atakların ortaya çıkmasında merkezi bir rol oynar. Bu bölgede çok aktivite, bedenin savaş ya da kaç reaksiyonunu tetikleyerek panik atağı sırasında tecrübelenen semptomlara yol açabilir.
Panik ataklar, bireylerin ömürlerini kıymetli ölçüde etkileyebilen önemli bir zihinsel sıhhat meselesidir. Semptomlarını ve altında yatan sistemleri anlamak, tesirli tedavi için temeldir. Tedavi seçenekleri ortasında, bireylerin fikirlerini yine çerçevelemelerine ve kaçınma davranışlarını azaltmalarına yardımcı olan bilişsel-davranışçı terapi (BDT) ve seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ve benzodiazepinler üzere farmakolojik müdahaleler bulunmaktadır. Panik ataklar hakkında farkındalığı artırarak ve bu alanda araştırmaları teşvik ederek, etkilenenlerin bakım kalitesini güzelleştirebilir ve bu rahatsız edici durumun tesirlerini azaltabiliriz.
Uzm. Psk. Damla Kankaya Sünteroğlu
