Çoğu insan hayatında bir sefer de olsa panik atak geçirmiştir. Panik bozukluk da ise bu durum, hastalık biçiminde daima nükseden bir seyir almaktadır. İnsan beyni kaç ya da dövüş formunda çalışır. Atakların seyri bunlardan etkilenmektedir. Bu durumu bir örnekle açıklamakta fayda var. Bir yolda karşıya geçiyorsunuz. Süratle gelen arabayı geç fark ettiniz ve kendinizi son anda karşıya attınız.
O esnada ne yaşanır? Beyin otomatik olarak alarma geçer. Kalp atışı hızlanır, kaçmak için kan ayakta ağırlaşır, mideden kan boşalır, rastgele bir yaralanma ve kan kaybına karşı tedbir için bedene kan pompalanır. Bu saniye bile sürmeyen durumu beynimiz bizim için otomatik olarak yapmaktadır. Bu yaşamsal bir süreçtir. Aksi olsaydı – düşünerek bunu yapsaydık- bu süreci yönetmek zorunda kalmak hem sıkıntı hem de hayati tehlike arz eden durum oluştururdu.
Peki, panik bozuklukta ne olmaktadır? Büsbütün üstte anlattığım tıpkı durum fakat yanlış alarm süreci gerçekleşmektedir. Tekrar beynimiz tüm bedeni alarma geçirir.Olağanüstü hal ilan eder.Ancak panik bozukluk hastası otomatik niyetlerinden kaynaklı ‘felaketleştirme’ ile hareket ederek büsbütün gerçek dışı yahut kısmen gerçek dışı kanılarla bu yanlış alarm sürecini başlatır.Panik atak süreci burada bir yangının başlaması üzere kıvılcımla başlar ve alevlenir.Kalp krizi kanısıyla panik atak yaşayan bir kişiyi örnek verelim.(bütün tetkiklerini yaptırmış ve biyolojik olarak sağlıklı olan birisi için )Panik ataklarda yaygın olan kalp krizi geçirme kanısından ötürü örneğini verdiğimiz bu kişi; öncelikle kalp krizi geçirdiğini düşünür.Dolayısıyla ortalama yahut ortalamanın kısmen üstünde atan kalp; beynin otomatik alarma geçmesiyle ve kalp krizi tehlikesine karşı tedbir için daha fazla atar.Tamamen abartılmış niyetlerimizle beyni bir manada yanlış yönlendirmiş ve otomatik alarm sürecini harekete geçirmiş oluruz.Kişi bunu görünce kendi bilişini(düşünce) hakikat kabul eder ve evet sahiden kalp krizi geçirmesem kalbim daha da süratli atmazdı diye düşünür.Bu duruma başka belirtiler de eşlik etmektedir.Mideden kan boşalmasından ötürü mide bulantısı; nefes alış verişinin dengesizliği ve suratından ötürü oksijen-karbondioksit dengesizliği ve baş dönmesi; ayrıyeten boğulma ve mevt hissi üzere duruma eşlik eden anksiyete durumları..Böylece fizyolojik sürecin eşlik ettiği niyetlerimizle iç içe karmaşıklaşan bir süreç meydana gelmektedir.
Filmi en başa sararsak aslında bu karmaşık sürece de müdahale imkânımız olduğunu görürüz. Nasıl mı?
1.Aslında otomatik fikir dediğimiz fikirle başlayan ortalamanın hafif üstünde atan kalbi taşikardiye kadar yükselten yeniden niyetlerimizdir. Otomatik niyet bilişsel davranışçı psikoterapide işe yarayan ve pratik yararları olan bir modellemenin kesimidir. Öncelikle fizyolojik olarak neler oluyor ve bunun fikirlerinizle bağının yakalanması koşuldur.
2.Panik atak bilhassa felaketleştirme bilişi üzerine heyetidir. Hasta kalp krizi diye düşünür beyin otomatik reaksiyon verir bedeni alarma sokar. Alarma geçen bedenle ilgili yine düşünürsünüz ve kendi kendinizi doğruladığınız fakat özünde yanlış olan bir süreç meydana gelir.
3. Panik bozukluğu hastasındaki atakta kıvılcım bir yangına dönüşmeden atağını denetim etmesi için hastanın düşünceleri-duyguları-davranış ve fizyolojik durumu ortasındaki tüm münasebetler gözden geçirilmelidir.
4.Bilişsel davranışçı terapilerde gözden geçirme bilişsel terapistin hastayla yaptığı değerlendirmeler ve hastanın terapiye ortak edilmesiyle gerçekleşir. Bu tek taraflı terapist telkinine dayalı bir terapi süreci değildir. Ve sonuç olarak düşünceler yeniden yapılandırılır.
5.Tüm bunların yanı sıra psikoterepi; gevşeme, imajinasyon ve nefes antrenman teknikleriyle desteklenerek atak sürecine müdahale ve atağın önlenmesi yahut azaltılması gerçekleştirilmektedir. Yazıyı W.Sakespeare’in şu kelamlarıyla bitirelim.“Düşüncelerin neyse hayatın da odur. Hayatının gidişini değiştirmek istiyorsan niyetlerini değiştir.”
