Panik bozukluğu nedir? Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim
tarafından yapılır?
Panik bozukluğu nedir? Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim tarafından yapılır?
Panik bozukluğu, yineleyen, en az iki beklenmedik panik atağının olması ve bu ataklardan
sonra, en az bir ay müddetle, öbür bir panik atağı olacağına ait sürekli bir korku duyma
(beklenti anksiyetesi) ya da panik ataklarının muhtemel sonuçlarıyla ilgili olarak kaygılanma ya
da bu ataklarla alakalı, kıymetli birtakım davranışsal değişikliklerin ya da tutum
değişikliklerinin ortaya çıkması formunda tanımlanabilir.
Panik ataklarının sıklığı ve şiddeti büyük ölçüde değişir. Bazılarının, aylarca, sistemli olarak,
orta sıklıkla panik atakları (haftada bir gibi) olurken; bazılarının bir mühlet, çok büyük sıklıkta
panik atakları olduktan (bir hafta mühletle her gün gibi) sonra, haftalarca ya da aylarca hiç
panik atağı olmayabilir ya da daha az sıklıkta (ayda iki sefer gibi) panik atakları olabilir.
Panik bozukluğu olan şahıslar, panik ataklarının sonuçlarıyla ilgili olarak birtakım kaygılar
taşırlar ya da bu ataklara birtakım manalar yüklerler. Kimisi, bu atakların, tanısı konmamış,
önemli bir hastalığın göstergesi olduğunu düşünür. Gerekli incelemeler yapıldıktan sonra,
yeterli garanti verilmesine rağmen, bu niyetlerini genelde sürdürürler. Öbürleri, panik
ataklarının çıldıracaklarının bir göstergesi olduğunu düşünür. Yineleyen panik atakları olan
kimileri ise, geçirdikleri panik ataklarına reaksiyon olarak birtakım tavırlarını değiştirirler (örn.
işlerini bırakabilirler, spor yapmaktan çekinebilirler).
Yeni bir panik atağı geçirmekten ya da doğabilecek sonuçlarından dolayı kaygılanmak,
sıklıkla kaçınma davranışına yol açar. Kaçınma davranışı, agorafobi için teşhis ölçütlerini
karşılamaya kâfi bir seviyede ise bu durumda,”agorafobi ile birlikte olan panik bozukluğu”
denir.
Panik Atağı Nedir?
Panik atağı gerçek bir tehlikenin olmadığı bir vakit, ağır bir kaygı ya da zahmet duyulduğu
apayrı bir devir sırasında, bedensel ya da bilişsel aşağıdaki 13 belirtiden en az dördünün
bulunmasıdır.
Bedensel:
Çarpıntı,
Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma,
Soluk darlığı ya da boğuluyormuş üzere olma duyumu,
Tıkanma duyumu,
Bulantı ya da karında bir problem duyma,
Titreme ya da sarsılma,
Baş dönmesi ya da sersemlik duyumu,
Uyuşmalar,
Ürperme ve ateş basmaları,
Terleme
Bilişsel:
Gerçekdışlılık duyumu (derealizasyon) ya da kendine yabancılaştığı duyumu
(depersonalizasyon)
Denetimini yitireceği ya da çıldıracağı korkusu,
Ölüm korkusu.
Panik atağı birden başlar ve süratle doruğa ulaşır (genellikle 10 dakika ya da daha kısa bir
süre içinden). Birçok sefer, yakında bir tehlike olduğu ya da berbat sonun yaklaştığı düşünülür ve
kaçma isteği doğar.
Panik ataklarının muhakkak üç çeşidi vardır:
Beklenmedik,
Durumsal,
Durumsal yatkınlık gösterilen ataklar.
Beklenmedik panik atakları, “hiçbir neden yokken” resen ortaya çıkan ataklardır;
durumsal panik atakları, daima bir durumla karşılaşınca ya da karşılaşacak olma beklentisi
içindeyken ortaya çıkan ataklardır; durumsal yatkınlık gösterilen ataklar ise, durumsal panik
ataklarına misal, lakin kelam konusu durumda kimi zaman panik atakları ortaya
çıkmayabilir.
Agorofobi Nedir?
Kaçmanın sıkıntı olabileceği (ya da utanç doğuracağı) yerlerde ya da durumlarda olmaktan
kaygı duyma ya da panik atağı ya da panik gibisi belirtiler (birden teğe baş dönmesinin ya
da kalp krizinin ortaya çıkması korkusu gibi) çıkması durumunda, yardım alınamayacağı
yerlerde ya da durumlarda olmaktan dert ve tasa duymadır.
>Yaşanan korku ve telaş, birtakım durumlardan daima kaçınmaya yol açar. Bunlar
arasında:
Evin dışında ya da meskende tek başına kalmama,
Çok insan bulunan bir ortamda bulunmama,
Arabayla, otobüsle, uçakla yola çıkmama,
Köprüden geçmeme ve asansörü binmeme vardır.
Kimi beşerler, korktukları bu durumlarla karşılaşır ve büyük bir sorun ya da dehşetle bunlara
katlanırlar. Birden fazla vakit, yanlarında biri olduğu zaman bu çeşit durumlara daha iyi
katlanabilirler.
Panik Bozukluğu kimlerde ve ne sıklıkla görülür?
Panik bozukluğunun ömür uzunluğu görülme sıklığı % 1-2 ortasında değişir. Daha çok ileri
ergenlik yıllarında ve 30’lu yaşla-rın ortalarında başlar. Görülme sıklığı, hayat sürecinde iki
kez doruğa ulaşır, birincisi ileri ergenlik yıllarıdır, ikinci daha düşük seviyede doruğa 30’lu
yaşların ortasında ulaşır. 45 yaşından sonra başladığı genelde olmaz.
Panik bozukluğu olan bireylerde birebir vakitte depresyon, toplumsal fobi, yaygın anksiyete
bozukluğu, özgül fobi, obsesif-kompulsif bozukluk ve travma sonrası gerilim bozukluğu gibi
başka ruhsal bozukluklar da bulunabilir.
Panik Bozukluğun Tanısı Nasıl Konur?
Tanıyı bir psikiyatri uzmanının koyması gerekir. Panik bozukluğu tanısı koyduracak herhangi
bir laboratuar bulgusu yoktur. Detaylı bir psikiyatrik muayene ve gerekirse ek psikiyatrik
testler yapılarak Panik Bozukluğu tanısı konur. Panik ataklar depresyon, travma sonrası
stres bozukluğu üzere bir çok hastalıkta görülebilir. Bundan ötürü varsa ek diğer bir hastalık
bunların ayırıcı tanısı da yapılmalı ve bu hastalıklara nazaran de tedavi düzenlenmelidir.
Panik bozukluğun tedavisi nasıl ve kim tarafından yapılır?
Panik bozukluğu tedavisi olan ve günümüzde çok başarılı bir halde tedavi edilebilen bir
rahatsızlıktır. Panik bozukluğu tedavisinde antidepresan ve kaygıgiderici üzere çeşitli ilaçlar
kullanılabilir. İlaçlar Panik Ataklarının şiddetini ve sıklığını azaltmak, beklenti anksiyetesini
azaltmak ve eşlik eden depresyonu tedavi etmek için kullanılır. Şayet korku seviyesi kişinin
sosyal hayatını, alakalarını, iş hayatını olumsuz etkilemeye başlamışsa kesinlikle ilaç
kullanılmalıdır. İlaçlar birebir vakitte psikoterapi’nin de aktifliğini arttırabilir.
Ancak Panik Bozukluğun tedavisi yalnızca ilaçla yapılırsa tedavi eksik kalır. Bundan dolayı
mutlaka psikoterapi de uygulanmalıdır. Bu rahatsızlıkta en tesirli psikoterapi sistemi Bilişsel
ve Davranışçı Psikoterapi dir (BDT). Panik bozukluğu hastaları ile yapılan çalışmalarda yeterli bir
Bilişsel ve Davranışçı Psikoterapi’nin Panik Bozukluğu tedavisinde % 90’nın üzerinde etkili
olduğu gösterilmiştir. Bu psikoterapi ile panik atakların ve telaşın sebepleri araştırılır ve
ortaya çıkarılır, kişinin telaş yaratan etkenlerle uğraş yeteneği arttırılır, panik ataklar
sırasında neler yapması gerektiğini ve ataklarla nasıl baş edebileceğini öğrenir. İlaç tedavisi
bırakıldıktan sonra tekrar panik atakların ortaya çıkma mümkünlüğünü en aza indirmek için
mutlaka psikoterapi tedavisi yapılması gerekir. Bundan ötürü Panik bozukluğu tedavisi hem
psikiyatrik ilaç tedavisini âlâ bilen, hem de psikoterapi eğitimi almış bir uzman tarafından
yapılmasının uygun olacağını ve tedavide muvaffakiyet talihini arttıracağını söylemek mümkündür.
Eğer büsbütün düzelmeyen bir durum varsa ya ilaç tedavisi kâfi değildir ya da gerektiği
gibi kullanılmıyordur ya da psikoterapi yetersiz yapılmıştır.
Uzm. Dr. Mustafa CANBAZOĞLU tarafından yazılmıştır.
