1947’de Rio de Janerio’da doğan Paulo Coelho, günümüzün en saygın müellifleri ortasında kabul edilse de, öncesinde gazetecilik, tiyatro direktörlüğü ve müzik kelamı müellifliği da yapmıştır.
Aslında onu yalnızca Brezilya’da değil, bütün dünyada tanınan ve sevilen bir romancı yapan şey ‘Simyacı’ isimli kitabıdır. 1988’de yayınlanan ‘Simyacı’, yirmi altı lisana çevrilip yaklaşık elli ülkede çoksatanlar ortasına girince, Coelho herkesin dikkatini çekmeyi başarır. Hatta kitabın Türkçeye birinci çevirisi 1996 yılında yapılmış olmasına rağmen ‘Simyacı’ günümüzde bile çoksatanlar listesinin birinci onunda yer almaktadır. Tüm dünyaca tanınan, sayısız mükafata layık görülen Coelho tüm bu muvaffakiyetlerinin akabinde, Marquez’den sonra Latin Amerika’nın en çok okunan müellifi haline gelmiştir.
Geçtiğimiz günlerdeyse Coelho’nun ‘Okçu’nun Yolu’ adlı yeni bir kitabı daha yayınlandı. Emrah İmre’nin çevirisi, Can Yayınları etiketine sahip olan kitaptaki illüstrasyonlarsa ise Murat Kalkavan’a ilişkin.
FİZİKSEL HÂKİMİYETTEN ZİHİNSEL HÂKİMİYETE
“Okçu kirişi gerdiğinde yayın içinde dünyanın tamamını görebilir.
Okun uçuşunu izlerken bu dünya okçuya yaklaşır, şefkatle dokunur, misyonunu yerine getirmiş olmanın verdiği tatmin hissini tattırır.
Her okun uçuşu farklıdır. Bin ok atarsan, bini de sana farklı bir yol gösterecektir. Okçunun yolu budur işte.”
Coelho bu kitabında, bir manevî dönüşüm öyküsünü mevzu ediniyor. Vakitsiz, yersiz bir atmosfer üzerine kurulu olan kıssada Tetsuya isimli bir ok ustasına, onun verdiği öğütlere, ok atmakla yaşamak ortasındaki fevkalade benzerliklere şahit oluyoruz.
Okçu’nun Yolu, Paulo Coelho, Mütercim: Emrah İmre, 168 syf., Can Yayınları, 2021.
Günün birinde yetenekli, genç bir okçu hünerini göstermek için dağ bayır aşarak Tetsuya’nın yaşadığı köye gelir ve karşısına çıkan bir oğlana bu büyük ok ustasının nerede oturduğunu sorar. Lakin ne oğlan ne de orada yaşayanlar Tetsuya’nın elinde yay görmüşlerdir bugüne kadar. O kendi halinde bir marangozdur. Bu işte kesin bir yanlışlık vardır…
Oğlan da, yabancıya yanıldığını göstermek için onu Tetsuya’nın marangozhanesine götürür. Gerçek işte o an ortaya çıkar. Yabancı okçu, kaygısını anlatır, rüştünü ispat etmek istediğini söyler. Tetsuya ise bunu bir kaideyle kabul eder. Gerisin geri döndüğünde kimselere anlatmaz, hatta benim öldüğümü söylersen seni ok atarken izlerim, der. Yabancı, bu teklifi kabul eder. Dışarı çıkıp hazırlığını yapar, nişan alır ve kırk metre ötede, ağacın kısmındaki bir kirazı vurur.
Tetsuya bunun üzerine yabancıyı ve onu getiren küçük oğlanı arkasına takarak yürümeye başlar. Bu yürüyüş o denli bir atış denemesiyle son bulur ki; ok nedir, yay nasıl gerilir, hayata ve amaca nasıl nişan alınır… tadındaki bütün sorular birbirini izlemeye başlar.
HAYAT VE OKÇULUK İLİŞKİSİ
“Ok, okçunun elinden çıkarak amaca yönelen niyettir; münasebetiyle, havada serbestçe süzülüyor üzere görünse de atış sırasında kendisine bahşedilen yolu izlemek zorundadır.
Rüzgârların ve yerçekiminin tesiri altındadır, ancak bunlar da aştığın yolun birer modülüdür. Yaprak, fırtına tarafından ağaçtan koparılsa da yaprak olmaktan çıkmaz.”
Tetsuya ve küçük çocuk gerisin geri köye dönerlerken, yıllardır tanıdığı bu yaşlı adamın bilgeliğinden etkilenen çocuk, Tetsuya’nın daima tekrar ettiği şu okçunun yolu ideolojisinin ne olduğunu öğrenmek ister. Tetsuya da bunun üzerine anlatmaya başlar. Bizim okuduğumuz bütün “nasihatler” işte bunlardan oluşur.
Tetsuya, yeterli bir okçunun evvela etrafındaki dostlarını seçmeyi bilmesi gerektiğini söyler. Bu dostlar, insanı boş yere pohpohlamamalıdır. Okçunun öğrenme kademesinde yaşadığı zorlukları, düşüp kalkmaları da anlayabilecek, bu süreçte onu destekleyebilecek kimselerden olmalıdır.
Yayı bir ömür, oku bir niyet olarak gören Tetsuya, amacı ise ulaşılmak istenen bir gaye biçiminde anlatır. İnsanın maksadına ulaşması için ömrüyle niyetinin her daim birebir hizada, tıpkı gerginlikte olması ve işaret ettiği maksada çevrilmesi gerektiğini söyler.
Zaten maksatla ok ortasında kopmaz bir bağ var mevcuttur; yani yalnızca ok gayesi değil, tıpkı vakitte maksat de oku aramaktadır.
Ancak tüm bunların hazır olması yetmez maksadı vurmak için. Nasıl durulacağı, yayın nasıl tutulacağı, kirişin nasıl gerileceği, hatta gayeye nasıl bakılacağını da öğrenmek gerekmektedir. Tetsuya bütün bu kademeleri yavaş yavaş, detaylarıyla, daha çok da karşılık geldikleri manalarıyla birlikte anlatmaya devam eder.
Ona nazaran hareket, kelamın bedene gelmiş halidir, yani aksiyon, fikrin görünür hale gelmesidir. Okçu da bunu bilerek ve bütün evreleri hakkıyla gerçekleştirerek maksadına ulaşabilir. Yıllar uzunluğu yapacağı antrenmandan, bin bir türlü yanılgıdan, daima yenilip, sonra daha da uygun yenilmesinin akabinde istikrarını kaybetmez, zihnini de vücudu üzere denetim edebilirse bir üst basamağa geçer, öbür bir değişle okçunun yolunda yürümeye hak kazanır.
“Kaleme aldığım bu metinde yay, ok, amaç ve okçu birebir gelişim ve sınama sisteminin bütünleyici bir parçası” diyen Coelho, bu kitabında oku ve okçuyu metaforlaştırarak aslında iç dinliğini bulan, gayesiyle bir olan insanın huzuruna işaret eder. Ne de olsa okçunun yolu çabucak her mevzuya uyarlanabilen bir öğretidir.
