Kahramanmaraş zelzelelerinin akabinde vatandaşlar yaşanan her sarsıntıda tedirginlik yaşarken bilim insanları tedbirlerin alınması için bilgilendirmelerine devam ediyor. Diyarbakır’da meydana gelen zelzele de başkalarında olduğu üzere vatandaşların aklında soru işaretleri oluşmasına neden oldu.
AFAD, Diyarbakır’ın Hani ilçesinde saat 15.25’te meydana gelen sarsıntının şiddetini 4,2 olarak açıkladı. Zelzelenin akabinde Halk TV’de soruları yanıtlayan yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, depreö,n meydana geldiği coğrafya üzerine değerlendirmelerde bulundu.
“ADIYAMAN – HAKKARİ ORTASINDA ZELZELELER OLURSA ŞAŞIRMAM”
Prof. Dr. Görür’ün yaptığı değerlendirmeler şu halde:
Ben bu bölgede bu nitelikli sarsıntılar olursa bizi şaşırtmayacağını daha evvel söz ettim. Son derece doğal. Artık Doğu Anadolu bölgesi Arap levhasında Bitlis-Zagros dağ jenerasyonuyla ayrılıyor. Arap levhası daima olarak kuzeye gerçek hareket ediyor, Avrasya’ya yanlışsız.
Arada da Doğu Anadolu kısmı var. 6 Şubat sarsıntıları olunca da Arap levhası kuzeye yanlışsız 7 – 7.5 metre atılmıştır, Doğu Anadolu’yu daha da sıkıştırmıştır. Adıyaman – Hakkari ortasında vakit zaman sıkışma kökenli zelzeleler olursa pek şaşırmam.
Bunların bu ortalar sık görülmesinin nedeni 6 Şubat depremleridir. Bu zelzeleler sağa sola muhakkak yerlere gerilim transfer etmek suretiyle istikrarını, gerilim alanını değiştirdiler. Doğu Anadolu fayının olduğu bölgede oraya yakın alanlara Adana Havzası, Kayseri, Adıyaman, Hakkari ortasında buralarda birtakım hareketler olabilir.
DAHA BÜYÜK ZELZELELER OLUR MU?
Şuralarda şu büyüklükte zelzele olacak demiyoruz, uyarıyoruz. Kahramanmaraş sarsıntılarını senelerce uyardık, sonucunu da gördük işte.
Bunlar daha büyük 7 ve üzeri sarsıntılar üretebilir.
En son 2011 Van sarsıntısı mesela. Faylar hareket ettikçe bloklar yılda tektonik olarak bizim hissetmeyeceğimiz derecede harekete maruz kalırlar.
“YUNANİSTAN’A YAKLAŞIYORUZ”
Diyelim ki bugün zelzele oldu, tekerrür dönemi 500 sene ise biriktirecek, sonra yeniden sarsıntı olacak.
Kuzey Anadolu fayının kuzey kolu Marmara Denizi’nden geçiyor. Bunun GPS sistemiyle, uzaydan ölçüm metoduyla yılda 2.5 santim bu fayın hareket ettiği biliniyor.
Anadolu’nun büyük kısmı bir yılda 2.5 santim Yunanistan’a yaklaşıyor.
Deprem bu hareketin takılıp kaldığı yerde oluyor. 160 km uzunluğunda, bıçakla kesilmiş üzere değil. 20 km ne topografya var. 2.5 santim hareket ettiğinde bile fayın bir kısmı bu harekete direniyor.
“FAYDA NE KADAR GERİLİM BİRİKTİĞİNİ AŞAĞI ÜST BİLİYORUZ”
Takıldığı yerde gerilim birikiyor. biriken gerilim ne vakit ki sürtünme kuvvetini aşıyorsa orada pat diye zelzele oluyor. Biz yarar ne kadar gerilim biriktiğini aşağı üst biliyoruz. Nasıl ki Maraş’a bağırdık, Elazığ’ı uyardık. Kaideleri görüyoruz. Tekerrür dönemini tarihi sarsıntılardan biliyoruz.
“ELAZIĞ SARSINTISI GELİYOR DİYE 2003’TE BAĞIRMAYA BAŞLADIM”
1999 sarsıntısından sonra söyledim. İstanbul’un dışında Marmara bölgesi, Erzincan Karlıova ortası Yedisu fayı üzerinde, Karlıova-Bingöl ortası ve Elazığ-Malatya ortası Maraş-Hatay. Ve bu Doğu Anadolu’yu kısımlara ayırmasak bile Elazığ’dan Hatay’a kadar olan bölge, Maraş’ı kesinlikle söylüyorduk. Ben Elazığ sarsıntısı geliyor diye 2003’ten itibaren bağırmaya başladım.
ADANA’DA SARSINTI OLUR MU?
İzmir yarımadasında önemli faylar var. Bölgede kıymetli ölçüde fay atımları olduğu için bölgede faylarda gerilim alanlarında değişimler olmuştur. 7 Şubat’ta ben Adana ve İskenderun yöresine dikkat edelim demiştim. Zelzele büyüklüğü de gerilimi transfer ettiğin vakit deprem oluşturacak fay boyutu nedir o değerli.
Küçük fay o denli büyük sarsıntı üretemez. Adana’da genelde birden fazla vakit gördüğümüz aletsel devirde bile büyük ölçüde 6’lar mertebesinde zelzele var. Adana’da beklediğim sarsıntı 6’lar mertebesinde olur.
Diyarbakır’a kadar bu türlü büyük, yıkıcı zelzele beklemiyorum.
Oraya yakın olabilecek bir zelzele de orayı tesirler fakat bu komşunun sarsıntısı olur. Diyelim Kayseri’nin orada olan faylar vardır. Son sarsıntılardan sonra orada da bir grup gerilim alanı değişimleri olmuş olabilir.
