Haber: OKTAY YILDIRIM Kamera: ADEM KARABAYIR
Hatay Sosyal Platformlar Birliği, Yenikapı Aktiflik Alanı’nda gerçekleştirilen Hatay Günleri’nde “Olası İstanbul Zelzelesi Bağlamında Hatay’ın zelzele sonrası sıkıntıları ve çözümleri” bahisli panel düzenledi. Moderatörlüğünü Mimar Osman Güdü’nün yaptığı panele konuşmacı olarak katılan Prof Dr. Şükrü Ersoy, “Bakın sarsıntı batıya yanlışsız bir transfer var bir göç var. Lakin ortada bir boş yer var. Marmara Denizi’nde iki tansiyonun olduğu orta kesinlikle birleşecek. Kesinlikle birleşecek ve 7’den büyük bir zelzele verecek. Şu alan, sarı alan kesinlikle İstanbul Marmara Denizi’ndeki zelzelesinin şu özelliği var. Bir yıl içerisinde iki tane yediden büyük sarsıntı oluşturabilir”
Hatay Toplumsal Platformlar Birliği’nin ‘Olası İstanbul Zelzelesi Bağlamında Hatay’ın Zelzele sonrası sıkıntıları ve çözümleri’ paneli Yenikapı Aktiflik Alanı’nda yapıldı. Panele Prof Dr. Şükrü Ersoy, Prof Dr. Fuat Ercan Doç Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu ve Prof Dr Mehmet Nuray Aydınoğlu katıldı. Panelin moderatörlüğünü ise mimar Osman Güdü yaptı. Hatay’ın sarsıntı sonrası meseleleri ve tahlillerinin konuşulduğu panelde birinci kelamı Prof Dr. Şükrü Ersoy aldı. ‘Türkiye’de neden zelzele oluyor’ sorusunu cevaplayan Ersoy, Marmara sarsıntısına dikkat çekti ve bir yıl içinde 7 den büyük 2 zelzelenin olabileceğini söyledi. Ersoy, şunları söyledi:
“TÜRKİYE’DE NEDEN SARSINTI OLUYOR: Tabi vakit zaman Türkiye’nin çeşitli yerlerinde sarsıntı oluyor. Türkiye’de neden zelzele oluyor? Bunun bir karşılığını verebilmek gerekli. Aslında bu harita çok hoş bir harita. Boyalı alan var görüyorsunuz. İşte batıda İspanya’dan başlayan oradan İtalya üzerinden Yugoslavya, Yunanistan ve Türkiye oradan da İran’a hakikat giden renkli bir kısım, hali hazırda bir dağ jenerasyonu. Biz buna Alp Himalaya Dağı nesli diyoruz. Bizim kuzeyimizdeki ve güneyimizdeki kıtalar bizi sıkıştırıyor. Her sene birkaç santim sıkıştırıyor. Bizim ülkemiz de dağ nesilleri boyunca halı üzere kıvrılıyor. Yer kabuğu evvel bir kıvrılır sonra da kırılır. O kırıklar boyunca ayrılmalar, ötelenmeler, zelzeleler oluşturur. Şimdi bu süreçler bitmediği için bizim ülkemizde ve komşu ülkelerde sarsıntılar devam edecek. Yani birinin çıkıp artık ülkemizde sarsıntı olmayacaktır, İstanbul’da sarsıntı olmayacaktır üzere bir söylemi yanlış ve eksik kalır. Zira bu nedenle bu süreç devam ettiği için ülkemizde sarsıntılar devam edecek.
TÜRKİYE’NİN GEÇİRDİĞİ EN BÜYÜK SARSINTI DENİLİYOR: Hatta bizde bildiğimiz en büyük zelzele 1939 Erzincan sarsıntısıydı. O sarsıntı bizim en büyük sarsıntımız olarak kabul ediliyordu. Bu sarsıntıdan sonra işte bu sarsıntının son yüzyılın en büyük zelzelesi olarak söz edildiğini biliyoruz. Lakin yabancı birtakım kaynaklarda bu deniyor ki bu sarsıntı yüzyılın değil son iki bin yılda Türkiye’nin geçirdiği en büyük sarsıntıdır deniyor. Münasebetiyle bu manada da bakmak gerekiyor. Zelzelenin akabinde dokuz saat sonra ikinci bir zelzele daha oldu. Lakin birinci zelzelenin ve ikinci zelzelenin birlikte Kahramanmaraş sarsıntıları olarak adlanmasına ben karşıyım. Bu sarsıntı Hatay ve Maraş sarsıntıları bu türlü söz edilmesi gerekir. Şahsen ben bütün sunumlarımda bu ifadeyi kullanıyorum. Bir Hataylı olduğum için değil işin teknik tarafının Hatay’da başladığını bildiğim için bu ifadeyi kullanmak zorundayım. Meyyit sayısı 50 bin deniyor. Suriye de var burada, Suriye’de 10 binin üzerinde meyyit var onu da kattığımızda 60. Ancak açıklanmayan bir şey var. Nedir o açıklanmayan bir şey? Kayıpların sayısını biliyor muyuz? Kayıpları bilmiyoruz ve kayıpların kuvvetle olası büyük bir çoğunluğu hayatını kaybeden vatandaşlarımız. Hasebiyle bu sayının resmi sayılardan çok üstünde olduğunu görebiliyoruz. Hataylı olarak biz alışkınız. Tarihi devirler içerisinde, bundan büyük sarsıntılarımız de var. Dünyada on tane en büyük zelzele, en ölümlü sarsıntı diye listeleseniz Türkiye’de değil bakın dünyada bir tanesi Hatay’dadır, o kadar aktif büyük sarsıntılar var.
TÜRKİYE’DE FAY SAYISI 500’E YAKIN: Şimdi Türkiye’de zelzele oluşturabilir fay sayısı beş yüze yakın. Beş buçuktan büyük zelzele oluşturabilir, fay sayısı beş yüz. Fakat son sarsıntılar bize gösterdi ki bu beş yüz değil daha fazla. Zira hiç sarsıntı haberi beklemediğimiz yerlerden beş büyüklüğünde beş buçuk büyüklüğünde sarsıntılar olmaya başladı. Konya’ya kaçıyor, Konya’da sarsıntılar başladı. Münasebetiyle bir kent efsanesi. Türkiye’de daima derler yüzde 92’si zelzele bölgesi. Ben bunu tamamlayayım bu cümlenin üzerini çizeyim. Tüm Türkiye’nin yüzde yüzü sarsıntı bölgesi. Türkiye’de zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yer yok. 2020’de biliyorsunuz İzmir’de yıkımlar oldu, beşerler öldü. Çabucak medya onu İzmir zelzelesi diye verdi. İzmir’de bir zelzele filan olmadı Sisam’da oldu. Yunan adasında oldu. Geldi İzmir’i yıktı bir de dalga getirdi Tsunami dalgası iki metre yüksekliğinde bir dalga getirdi. Bizde meydana gelen birşey değil Yunan adalarında meydana gelen şey. Demek ki uzaktaki sarsıntılar de bir yerleşim yerini etkileyebiliyor. Birazdan Marmara ve İstanbul’a geldiğimizde İstanbul’daki yüksek binaların uzak sarsıntılardan nasıl etkileyebileceğini de ayrıyeten konuşuruz.
MARMARA BÖLGESİ’NDE 7’DEN BÜYÜK ZELZELE OLUŞTURABİLİR: Marmara sarsıntısına gerçek geliyoruz. Bakın zelzele batıya gerçek bir transfer var bir göç var. Fakat ortada bir boş yer var. Görebiliyor musunuz orayı? Bakın şu haritadan bakalım biz neyi biliyoruz? Şunu biliyoruz. 1912’de Şarköy sarsıntısı var 7.4 büyüklüğünde. Bir de İzmit Körfezi’ne kadar gelen 1999 Kocaeli sarsıntısını biliyoruz. Şurası ve şu soru işaretlerinin olduğu yerler tansiyon bölgesi. Marmara Denizi’nde iki tansiyonun olduğu orta kesinlikle birleşecek. Kesinlikle birleşecek ve 7’den büyük bir sarsıntı verecek. Şu alan, sarı alan kesinlikle İstanbul Marmara Denizi’ndeki zelzelesinin şu özelliği var. Bir yıl içerisinde iki tane yediden büyük zelzele oluşturabilir. Kocaeli’de bu oldu zati. Kocaeli, akabinde Düzce oldu. Santimetre mertebesinde birbirinin devamıydı. Tarihî periyot içerisinde bunlar olmuş mu olmuş? Münasebetiyle burada medeniyetler de olduğu için kayıtları yeterli tutulduğu Büyük ve şiddetli olduğunu biliyor. Bu bakımdan Marmara Denizi çok kıymetli. Nüfus potansiyeli çok fazla. Marmara Türkiye’nin üçte biri burada yaşıyor. Konut bakımından 6 milyona yakın bina var. Yalnızca İstanbul’da iki milyona yakın bina var. Bağımsız kısım olarak beş milyon bağımsız kısım var İstanbul’da. Marmara’da ve İstanbul’daki bir sarsıntı İstanbul’un sorunu değil. Türkiye’nin sorunu değil. Dünyada kıymetli bir sorun yaratabilir. Zira kıtalar ortası bir köprü. Bu köprünün ortadan kalkması, yıkılması dünyayı tesirler. O bakımdan bu işin latifesi yok. Marmara sarsıntısına kesinlikle bir şeyler yapılmalı.
İSTANBUL’UN GÖKDELENLERİ KIYMETLİ BİR İMTİHAN VERECEK: İstanbul’un yapı stoğunun değerli kısmının ruhsatsız. Yenilerde çok gökdelenler filan var İstanbul’da. Gökdelenlerin şöyle bir durumu var. Yalnızca Marmara sarsıntısından değil uzak sarsıntılardan de etkilenebilir. Yani Bursa’daki Eskişehir’deki uzak sarsıntılar karşısında İstanbul’daki gökdelenler imtihan verecek. Bilhassa dere yataklarının üzerinde yapılmışsa o denli yapılan kıymetli ziyanlar verebilecek.
İSTANBUL’UN ANADOLU YAKASI GENEL OLARAK TÜRKİYE’NİN EN SAĞLAM YERİ: İstanbul’un en kolay jeoloji haritası bu. Bunun üzerindeki tabanları söyleyecek olursam Anadolu Yakası genel olarak Türkiye’nin en sağlam yeri. Lakin bu çok genel bir telaffuz. Parsel bazında ada bazında bu işler değişecek. Bina bazında bu işler değişir. Genel olarak Anadolu Yakası çok sağlam olmakla birlikte, Avrupa yakasının Haliç’in kuzeyindeki taban kayalık yeri. Birinci vakte ilişkin, sağlam bir yer. Lakin tekrar tekrar söylüyorum, bu orada güvence altında olduğunuzu göstermez. Yapınızın nasıl olduğuna bağlı olabilir. Mesela burada sarı alanlar gevşek yerin olduğu, sarsıntı dalgalardan daha çok etkilenebileceği semtleri, ilçeleri gösteriyor. Yani sayacak olursak sarı bölgede Bakırköy, Zeytinburnu, Güngören, Esenler, Bağcılar, Bayrampaşa, Küçükçekmece, Büyükçekmece, Avcılar, Silivri üzere ilçeler. bu türlü yer üzerine. Pekala burada ne yapalım? Kaçalım mı? Hayır. Bu yerin özelliğine nazaran yapı yapıldığı vakit rastgele bir şey olmaz. Mesela diyelim ki Maslak sağlam bir yer. Orada teminatta misiniz? Bence değilsiniz. Yer sağlam da yapınız ona uygun mu”
Ersoy’dan sonra kelam alan Doç Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu ise UKOME kararlarının önemsenmediğini belirtti. Giritli şunları söyledi:
“ASLINDA YARGIDA BUGÜNKÜ 6 ŞUBAT SARSINTILARINI GERİ PALANINDA BESLEDİ: UKOME kararıyla birinci derece ulaşım yolları, afet ulaşım yolları, afet, tahliye yolları belirlendi. UKOME kararları yani büyükşehir belediyesine ilişkin bir kurum UKOME. UKOME kararları tüm kamu kurum ve kuruluşları için bağlayıcıdır. Yani UKOME bir yola birinci derece afet tahliye yolu diyorsa diğer bir kurum burada diğer bir tasarrufta bulunamaz. Buna karşın tekrar belediyenin bir kuruluşu olan İSPARK’lar bu yollar üzerinde park alanları yarattı. Bir sıra onlar, ikinci sıra İSPARK için bekleyenler, üçüncü sıra kendi başına bekleyenler derken bir otopark baskısı bu yollar üzerine geldim. Hasebiyle birebir kurum içinde bir kurum UKOME kararlarını görmezden gelerek öteki bir tasarrufta bulunur hale geldi. Afet toplanma alanları konusu daha da acı. Biliyorsunuz yıllar içerisinde bu alanlar her ne kadar belirlenmiş ise de vakit içinde buralar büsbütün büyük ve değerli afet toplanma alanları alışveriş merkezlerine, rezidanslara dönüştü betonlaştı. Bunların bir kısmını aslında yargı kararlarıyla engellemiş olsak da meslek odaları olarak yargı kararlarına karşın yapılaştılar. Bunlarla ilgili tartışma kısmında örnekler de verebiliriz. Bütün bunlar da yaşandı. Yani aslında yargıda bugünkü altı Şubat sarsıntılarını geri planını bu türlü besledi. Yani hukuksuz kararları hayata geçirerek, hayata geçmelerine yol açarak yol vererek bu süreci desteklemiş oldu.
DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE YOKTUR Kİ MEGA PROJE KENDİ ÖZ KAYNAKLARINI YOK ETSİN: Biz işte toplumsal konut ismi altında burada üstte gördüğünüz konutları yaptık kentlerin dışında. Kent merkezlerini boşalttık, tasfiye ettik, fakirleri oradan çıkardık. Tırnak içinde soylulaştırma ben ona varsıllaştırma diyorum. Varsınlaştırma uygulamaları yaptık. Yani fakiri çıkarıp zengini yerleştirdik kent merkezine. Çok önemli bir doğal varlık talanını başlattık. Başta 2B alanları. Orman toprakları, orman vasfını kaybetmiş diye tanımlanan alanlardan başlayarak kıyı alanlarından başlayarak tarım ve mera alanlarından başlayarak çok önemli bir tabiat yağmasını, ekoloji kırımını da hayata. Bunun en değerli örneklerinden bir tanesi İstanbul’daki Kanal İstanbul projesidir. İstanbul’un ve tahminen de Türkiye’nin en büyük rezerv alanı olarak ilan edilen alan yüz otuz milyon metrekare tarım alanını içeren ki 5 milyon metrekaresi mutlak korunması gerekli tarım toprağıdır. Su havzalarını yok eden yani dünyanın hiçbir yerinde bir mega proje yoktur ki kendi öz kaynaklarını, doğal kaynaklarını yok ederek geliştirilsin. Kanal İstanbul projesi, İstanbul’un tek başına 24 günlük suyunu karşılayan Sazlıdere Barajı’nı ortadan kaldıran bir projedir. Yani daha şimdiden su yoksulu olan İstanbul’da mevcut su kaynağını yok eden. Onun yerine işte Melen’den su getireceğiz diyen öteki bir bölgenin de su hakkını gasp eden bir projedir. Orman alanlarını yok eden, kıyı alanlarını yok eden, Karadeniz’in, Marmara’nın niteliğini bozan bir projedir. İstanbul’un üst ölçekli planlarına karşıttır. Ancak bunun münasebetinde ne vardır? Sarsıntı. Rezerv alan ilanı. İşte İstanbul’un zelzele gerçeğiyle, sarsıntı tehdidi altında bekleyen kısımlarını buraya taşıyacağız noktasından çıkmıştır ki bununla uzaktan yakından ilgisi yoktur bu projenin. Büsbütün özel parseller üzerinde rezerv olan kamu toprağı olmalı ki nitekim bu türlü bir maksada hizmet edebilsin. Özel parseller üzerinde ayrıcalıklı imar hakları getiren bir projeden oburu değildir, bir gayrimenkul projesidir Kanal İstanbul”
