Tarihçesi ve Kökenleri:
Psikodinamik terapi, Sigmund Freud’un 19. yüzyıl sonlarında geliştirdiği psikanaliz teorilerine dayanan bir terapi yaklaşımıdır. Freud, insan zihninin bilinçdışı süreçlerle şekillendiğini ve geçmişte yaşanan tecrübelerin, bilhassa çocukluk devrinin, bireyin davranışları ve duygusal yansıları üzerinde derin bir tesiri olduğunu öne sürdü. Psikodinamik yaklaşım, vakitle Freud’un psikanalitik kuramından evrilerek daha çağdaş ve kısa periyodik terapötik uygulamalara dönüştü. 20. yüzyıl boyunca Carl Jung, Alfred Adler ve Melanie Klein üzere isimler de bu yaklaşımı geliştirdiler.
Nasıl Oluştu?
Psikodinamik terapi, kişinin geçmişte yaşadığı tecrübelerin bugününü nasıl etkilediğini anlamaya odaklanır. Temel varsayımı, insanların içsel çatışmalarının, bilhassa bilinçdışı seviyede yaşananların, zihinsel ve duygusal sıhhat problemlerine yol açabileceğidir. Freud’un geliştirdiği klasik psikanalizden farklı olarak, çağdaş psikodinamik terapi daha kısa müddetli ve daha odaklıdır. Terapi sürecinde, bilinçdışı niyetler, savunma düzenekleri ve içsel çatışmalar ortaya çıkarılarak çalışılır.
Psikodinamik Terapinin Özellikleri:
Bilinçdışına Odaklanma: Psikodinamik terapi, bireyin bilinçdışındaki kanılar, istekler ve hisler üzerine ağırlaşır. Terapide, şuurlu olarak farkında olunmayan bu süreçler ortaya çıkarılır.
Geçmiş Yaşantılar ve Çocukluğun Ehemmiyeti: Bireyin çocukluk tecrübelerinin ve erken yaşlarda oluşan münasebetlerinin bugünkü ruhsal durumu üzerinde büyük tesiri olduğuna inanılır. Terapide bu erken tecrübelerin izleri incelenir.
Aktarım ve Karşı Transfer: Terapötik ilgi, danışanın geçmiş ilgilerindeki hislerini ve dinamiklerini yansıttığı bir yer olarak görülür. Bu yansıma (aktarım), terapist ile danışan ortasında gelişen duygusal etkileşimlerle ortaya çıkar. Terapist de bu süreçteki kendi hislerini (karşı aktarım) kullanarak danışanın iç dünyasına dair içgörüler geliştirir.
Savunma Sistemleri: Bireylerin bilinçdışını korumak için kullandıkları savunma sistemleri (örneğin bastırma, inkar, yansıtma) tahlil edilir. Bu düzenekler, bireyin duygusal süreçlerine nasıl ziyan verdiği üzerine çalışılır.
Uzun Müddetli ve Derinlemesine Çalışma: Psikodinamik terapi, kısa vadeli tahlillerden çok, uzun müddetli ve derinlemesine değişimlere odaklanır. Bireyin zihinsel ve duygusal süreçlerinin karmaşıklığına yönelik bir anlayış geliştirmek için vakit ve derin tahlil gerekir.
Kişinin İç Dünyasına Odaklanma: Psikodinamik terapi, dış dünyadaki davranışlardan çok, bireyin iç dünyası, niyetleri, fantezileri ve duygusal süreçleri üzerine odaklanır. Bu formda, bireyin içsel çatışmalarının farkına varılması sağlanır.
İnsana Bakış Açısı: Psikodinamik terapinin beşere bakış açısı, insanı karmaşık ve çok katmanlı bir varlık olarak ele alır. Bu bakış açısının temel noktaları şunlardır:
Psikodinamik yaklaşıma nazaran, insanların kanıları, hisleri ve davranışları büyük ölçüde bilinçdışı süreçlerden etkilenir. Bireyler çoklukla bu süreçlerin farkında değildirler ve davranışları üzerinde nasıl bir tesiri olduğunu göremezler. Bilinçdışı, bireyin isteklerini, kaygılarını ve bastırılmış anılarını barındırır.Bilinçdışı Süreçlerin Tesiri:
İçsel Çatışmalar: İnsan, farklı duygusal gereksinimler, istekler ve toplumsal beklentiler ortasında sık sık içsel çatışmalar yaşar. Psikodinamik terapi, bu çatışmaların farkına varılması ve çözümlenmesi gerektiğini vurgular. Çatışmalar ekseriyetle bilinçdışı seviyede olup, bireyin ruhsal istikrarı üzerinde derin bir tesir yaratır.
Geçmişin Bugün Üzerindeki Tesiri: Psikodinamik terapi, bireyin geçmişte yaşadığı tecrübelerin, bilhassa çocukluk devrindeki ilgilerinin, bugünkü niyet ve davranış kalıplarını büyük ölçüde şekillendirdiğine inanır. Çocukluk periyodunda yaşanan travmalar, ihmal ya da ağır duygusal bağlar, yetişkinlikteki ruhsal meselelerin temelini oluşturabilir.
Savunma Düzeneklerinin Değeri: İnsan zihni, bilinçdışı seviyede acı verici hislerden ve içsel çatışmalardan korunmak için savunma düzenekleri geliştirir. Bu düzenekler, bireyin ruhsal bütünlüğünü müdafaa hedefiyle kullanılsa da uzun vadede fonksiyonsuz hale gelebilir. Psikodinamik terapi, bu savunma düzeneklerini inceleyerek, bireyin duygusal ve zihinsel sıhhati üzerindeki tesirlerini anlamaya çalışır.
Kendini Gerçekleştirme İsteği: Psikodinamik yaklaşıma nazaran, beşerler içsel potansiyellerini gerçekleştirme ve daha derin bir kendini manaya arayışı içindedirler. Bu süreç, kişinin içsel çatışmalarının, bilinçdışı dileklerinin ve geçmişle yüzleşmesinin akabinde mümkün hale gelir. Terapide, bu süreçler çözülerek bireyin daha bütünsel ve sağlıklı bir ömür sürmesi hedeflenir.
İlişkilerin Rolü: Psikodinamik terapi, bireyin alakalarını ve bu münasebetlerin kişinin ruhsal sıhhati üzerindeki tesirlerini derinlemesine inceler. İnsanların geçmiş bağlantılarından taşıdıkları duygusal yükler, bugünkü bağlarına yansıyabilir ve bu durum ruhsal meselelere yol açabilir. Terapide, bu dinamikler üzerinde çalışılarak daha sağlıklı bağlar kurmanın yolu açılır.
Başlıca Teknikler:
Danışan, aklına gelen her şeyi özgürce paylaşır. Bu, terapistin bilinçdışı fikir ve hisleri keşfetmesine yardımcı olur.Serbest Çağrışım:
Rüya Tahlili: Danışanın düşleri, bilinçdışı süreçlerin bir yansıması olarak ele alınır ve düşlerin manası incelenir.
Savunma Sistemleri: Kişinin bilinçdışını korumak için geliştirdiği savunma düzenekleri incelenir ve bunların nasıl fonksiyonsuz hale geldiği üzerinde durulur.
Aktarım ve karşı transferin çalışılması: Danışan ve terapist ortasında oluşan ilgi, danışanın birçok bağ örüntüsünü aktarabileceği ve tekrar tekrar yaşayabileceği bir diğer alandır. Bu alanı terapist ile çalışıyor olmak transferin çalışabilmesiyle davranış ve ilişkisel örüntülerin çözümlenmesine yardımcı olur.
Kimler İçin Uygundur? Psikodinamik terapi, içsel dünyası üzerinde derinlemesine çalışmak isteyen bireyler için uygundur. Çoklukla şu kümeler için tavsiye edilir: Kendini daha güzel anlamak isteyenler: Bilhassa kim olduklarını ve neden belli formlarda reaksiyon verdiklerini keşfetmek isteyen bireyler. Duygusal Meseleler Yaşayanlar: Depresyon, tasa, öfke, yas üzere ağır duygusal tecrübelerle başa çıkmakta zorlanan bireyler için uygundur. Bilinçdışı Çatışmalar yaşayanlar: Geçmiş travmalar, çocukluk tecrübeleri yahut farkında olunmayan içsel çatışmaların tesiri altında olduğunu hisseden bireylerde tesirli olabilir. Kendilik Algısı Sorunları: Özgüven eksikliği, kimlik sıkıntıları yahut kendine dair olumsuz fikirlerle uğraş eden şahıslarda kullanılır. İlişki Problemleri: Geçmişten gelen travmaların yahut bağlantılarda tekrar eden problemlerin çözülmesi için çiftler yahut bireyler bu terapiden faydalanabilir. Savunma Düzeneklerini Keşfetmek İsteyenler: Şahıslar, savunma sistemlerini tanımak ve bu düzeneklerin hayatlarına nasıl taraf verdiğini anlamak istiyorlarsa psikodinamik terapi bu mevzuda yardımcı olabilir. Kronik Sıkıntılarla Baş Edenler: Uzun müddetli ruhsal sıkıntılar yaşayan ve bu sıkıntıların kökenini daha derin bir formda anlamak isteyen şahıslarda uygundur.
