Psikoloji, insan davranışlarını, kanılarını, hislerini ve zihinsel süreçlerini inceleyen bilim koludur. İnsanların nasıl düşündüğü, hissettiği ve davrandığı ile ilgili çeşitli teoriler ve araştırmalar geliştirir. Psikoloji, bireylerin zihinsel sıhhatini anlamak, geliştirmek ve çeşitli ruhsal problemleri tedavi etmek hedefiyle çalışır. Temel alanları ortasında klinik psikoloji, gelişim psikolojisi, toplumsal psikoloji yer alır.
Psikolog kimdir?
Psikolog, insanların zihinsel sıhhatlerini kıymetlendiren, duygusal ve davranışsal sıkıntılarla ilgili terapiler sunan, ruhsal testler uygulayarak bireylerin niyet ve hislerini anlamaya çalışan üniversitelerin 4 yıllık psikoloji kısmından mezun olan profesyoneldir. Psikologlar, ruhsal danışmanlık ve terapi hizmetleri sunar, fakat ilaç tedavisi yazma yetkileri yoktur.
Klinik psikolog kimdir?
Klinik psikolog, bireylerin ruhsal sıkıntılarını kıymetlendiren, teşhis koyan ve tedavi eden yüksek lisans eğitimini klinik psikoloji alanında tamamlamış psikologdur. Ekseriyetle terapi sistemleriyle depresyon, anksiyete, travma, kişilik bozuklukları üzere durumları tedavi eder. Klinik psikologlar, ruhsal danışmanlık yapar ve psikoterapi tekniklerini kullanarak bireylerin zihinsel sıhhatini güzelleştirmeye çalışır.
Psikiyatr kimdir?
Psikiyatrist, zihinsel sıhhat problemlerini tıbbi bir bakış açısıyla pahalandıran ve tedavi eden hekimlerdir. Psikiyatristler, ruhsal hastalıkların teşhisini koyabilir, ilaç tedavisi yazabilir ve gerektiğinde terapi uygulayabilirler. Psikiyatri, ruhsal problemlerin biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerle alakasını inceleyen bir tıp kısmıdır.
Psikolog ile psikiyatrist arasındaki fark nedir?
Psikolog, psikolojik sorunları terapiler ve ruhsal testlerle değerlendirip tedavi eden uzmandır, lakin ilaç yazma yetkisi yoktur. Psikiyatr ise bir tıp tabibi olup zihinsel sıhhat problemlerini tıbbi ve ruhsal olarak kıymetlendirir, ilaç tedavisi yazma yetkisine sahiptir. Psikologlar çoklukla terapi, psikoterapi ve danışmanlık hizmetleri sunarken, psikiyatristler ilaç tedavisi ve birtakım durumlarda psikoterapi uygular.
Psikoterapi nedir ?
Psikoterapi, bireylerin duygusal ve zihinsel meselelerini anlamalarına, başa çıkmalarına ve iyileşmelerine yardımcı olan bir terapi sürecidir. Terapist, çeşitli teknikler ve yollarla bireylerin niyet, his ve davranışlarını keşfetmelerine dayanak olur. Psikoterapi, konuşma terapisi olarak da bilinir ve ekseriyetle depresyon, anksiyete, gerilim, travma üzere durumların tedavisinde kullanılır. Terapi süreci bireye özel olup, inançlı bir ortamda, kapalılık içinde yürütülür.
Kimler psikoterapi yapabilir?
Psikoterapi yapma yetkinliğine sahip olanlar çoklukla klinik psikologlar, psikiyatristler ve lisanslı psikoterapistlerdir. Bu profesyoneller, terapi yapabilmek için gerekli eğitimleri (genellikle yüksek lisans yahut doktora) tamamlamış, süpervizyon altında tecrübe kazanmış ve ilgili alanlarda lisans yahut sertifikaya sahip olmalıdır.
Psikoterapide fiyat neye nazaran değişir?
Terapistin Tecrübesi ve Uzmanlık Alanı: Daha tecrübeli ve uzmanlaşmış terapistler çoklukla daha yüksek fiyat talep edebilirler.
Terapistin Eğitimi ve Lisans Durumu: Psikologlar lisans, yüksek lisans ya da doktora durumuna ve aldığı eğitimlere nazaran farklı fiyatlar talep edebilir.
Klinik yahut Özel Uygulama: Özel pratiği olan terapistler, hastaneler yahut kliniklerde çalışanlara nazaran daha farklı fiyatlandırma yapabilir. Özel klinikler çoklukla daha yüksek fiyatlar talep edebilir.
Yer: Terapistin bulunduğu coğrafik bölge de fiyatları tesirler. Büyük kentlerde ve gelişmiş bölgelerde terapi fiyatları daha yüksek olabilir.
Terapistlerin fiyatlandırma siyasetleri ve uygulamaları farklılık gösterebilir, bu nedenle bir terapist ile çalışmaya başlamadan evvel fiyat hakkında net bilgi almak ve aldığı eğitimleri araştırmak değerlidir.
Terapi metotları nedir?
Psikoterapi metotları, bireylerin zihinsel ve duygusal problemleri çözmelerine yardımcı olmak için farklı teknikler kullanır. İşte birtakım yaygın psikoterapi metotları:
Şema Terapi: Bireylerin çocukluk periyodunda gelişen olumsuz niyet ve duygusal kalıpları (şemalar) tanıyıp değiştirerek, sağlıklı ömür ve ilgiler kurmalarına yardımcı olan bir terapötik yaklaşımdır.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Fikir ve davranışları inceleyerek olumsuz fikir kalıplarını değiştirir ve sağlıklı davranışlar geliştirmeye odaklanır.
Psikanalitik Terapi: Freud’un kuramına dayalı olup, bilinçaltı niyetler ve geçmiş tecrübelerin bugünkü davranışları nasıl etkilediğini keşfeder.
İnsancıl (Humanistik) Terapi: Kişinin kendini daha düzgün anlaması ve potansiyelini gerçekleştirmesi için takviye sunar. Özgün ve empatik bir ortamda çalışılır.
EMDR (Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme): Travmatik anıların işlenmesine yönelik bir tekniktir ve travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) üzere durumlarda kullanılır.
Aile Terapisi: Aile üyelerinin irtibatını ve bağlantılarını güzelleştirmeye yönelik çalışır.
Gestalt Terapi: Anın farkındalığına odaklanarak, kişinin duygusal tecrübelerini ve şuurlu farkındalığını arttırmaya çalışır.
Her tekniğin kendine mahsus avantajları vardır ve hangi tekniğin kullanılacağı, bireyin gereksinimlerine nazaran belirlenir.
Hangi ruhsal sıkıntılar tedavi edilebilir?
Psikoterapi ile tedavi edilebilen ruhsal meseleler ortasında şunlar yer alır:
Depresyon
Anksiyete bozuklukları (genel anksiyete, panik bozukluk, toplumsal anksiyete)
Travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB)
Yeme bozuklukları (anoreksiya, bulimia)
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
Kişilik bozuklukları (borderline, narsizm, şizofreni vb.)
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
Bağımlılıklar (alkol, uyuşturucu, davranışsal bağımlılıklar)
Stres ve öfke idaresi sorunları
Uyku bozuklukları
İlişki ve aile sorunları
Bu meseleler, psikoterapi metotları ile tedavi edilebilir ve tedavi süreci kişinin gereksinimlerine nazaran şekillenir.
Psikolojik test çeşitleri nelerdir?
Psikolojik testler ekseriyetle aşağıdaki kategorilere ayrılır:
1. Kişilik Testleri
MMPI-2 (Minnesota Çok Taraflı Kişilik Envanteri): Psikopatolojik durumları ve kişilik özelliklerini ölçen yaygın bir testtir.
Rorschach Testi (Mürekkep Lekesi Testi): Bireylerin bilinçaltındaki fikir ve hisleri tahlil etmek için kullanılan projeksiyon testidir.
TAT (Thematic Apperception Test): Kişinin içsel dünyasını, hislerini ve dürtülerini anlamaya yönelik projeksiyon testidir.
2. Zeka Testleri
WAIS (Wechsler Yetişkin Zeka Ölçeği): Yetişkinlerde zeka düzeyini ölçen yaygın bir testtir.
WISC (Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği): Çocuklarda zeka düzeyini ölçmek için kullanılır.
Stanford-Binet Zeka Testi: Zeka yaşını ve genel zeka seviyesini ölçer, çoklukla çocuklarda kullanılır.
3. Projeksiyon Testleri
Rorschach Testi: Bilinçaltını keşfetmek için mürekkep lekeleri üzerinde şahsî yorumlar yapılır.
TAT (Thematic Apperception Test): Kişinin projeksiyon yoluyla duygusal ve zihinsel durumlarını yansıttığı öyküleri anlatmasını ister.
Word Association Test: Kişinin makul sözlere verdiği yansılarla duygusal ve düşünsel durumlarını tahlil eder.
4. Bilişsel ve Ruhsal Testler
Stroop Testi: Bireylerin dikkat ve bilişsel esneklik yeteneklerini ölçer.
Bilişsel Durum Testi: Zihinsel fonksiyonların kıymetlendirilmesi için kullanılır. Alzheimer üzere bilişsel hastalıkların teşhisinde kullanılır.
Beck Depresyon Envanteri (BDI): Depresyon seviyesini ölçen yaygın bir testtir.
5. Meslek ve Yetenek Testleri
MBTI (Myers-Briggs Tip Göstergesi): Kişiliği ve şahsî tercihleri kıymetlendiren bir testtir. İş yerinde meslek yönlendirme için kullanılır.
Strong Interest Inventory: Bireylerin iş ve meslekle ilgili ilgi alanlarını belirler.
6. Psikopatolojik Testler
Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAM-A): Anksiyete seviyesini ölçen bir testtir.
Beck Anksiyete Envanteri (BAI): Anksiyete semptomlarını kıymetlendiren yaygın bir testtir.
Psikolojik testlerin hakikat bir biçimde seçilmesi, uygulanması ve yorumlanması değerlidir. Bireylerin ruhsal test sonuçlarını sadece profesyonel bir psikolog ya da psikiyatristin yorumlaması, bu testlerin güvenilirliğini artırır.
Psikolojik takviye online olarak alınabilir mi?
Evet, ruhsal takviye online olarak alınabilir. İnternet üzerinden yapılan terapi seansları online psikoterapi olarak bilinir ve ekseriyetle görüntü konferans, telefon ya da yazılı sohbet yoluyla gerçekleştirilir. Online terapi, bilhassa uzak bölgelerde yaşayan ya da yüz yüze terapiye gitmekte zorlanan bireyler için erişilebilir bir seçenektir. Lakin, online terapinin tesirli olabilmesi için terapistin tecrübesi ve kullanılan platformun güvenliği değerlidir.
Psikoterapi seansları ne kadar sürer ve ne sıklıkla yapılır?
Psikoterapi seansları çoklukla 50 dakika sürer. Seansların sıklığı ise bireyin muhtaçlığına nazaran değişir; lakin yaygın olarak haftada bir yapılır. Kimi durumlarda, bilhassa ağır meseleler kelam hususuysa, seanslar daha sık (örneğin, haftada iki kez) olabilir. Terapistin önerisi ve bireyin düzgünleşme sürecine bağlı olarak, seanslar daha uzun yahut daha seyrek olabilir. Terapinin mühleti de ferdî gayelere ve tedaviye cevabınıza nazaran değişir.
Psikolojik rahatsızlıkların tedavi edilmemesi durumunda ne olur?
Psikolojik rahatsızlıkların tedavi edilmemesi durumunda, belirtiler çoklukla vakitle kötüleşir ve hayat kalitesini önemli halde etkileyebilir. Tedavi edilmediğinde, ruhsal sıkıntılar günlük fonksiyonelliği bozar, bağlantılarda zorluklara, iş ve okul performansında düşüşe yol açabilir. Ayrıyeten, depresyon, anksiyete üzere rahatsızlıklar fizikî sıhhat problemlerine, kronik gerilim ve uyku sorunları üzere durumlardan kaynaklanarak, daha önemli psikiyatrik rahatsızlıklara yahut intihar riskine neden olabilir. Erken müdahale, düzgünleşme talihini artırır.
Klinik Psikolog Çağla Anar
